KORERO NGAKINGA KAI, HOKOHOKO, ME TE MAHI O NGA KAIPUKE.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume VI, Issue 4, 28 February 1859, Page 6

KORERO NGAKINGA KAI, HOKOHOKO, ME TE MAHI O NGA KAIPUKE.

No te 15 tae noa kite 28 o nga ra o Pepuere. E tae ana nga rongo o Poihakena kite 12 o nga ra ote marama nei. Kua kapi nga Makeie i le kai, a e kawea lonulia mai ana; kua neke ake te hua o te kai i ta te tangata 1 whakaaro iho ai ki nga watai katoa. E ntaina nuitia mai ana hoki te Witi mo le Paraoa i Oropi i Merika, na nga uiii nui o hou* anga uei i kukume mai. Na', ahukoa he wbenua mamao era akuanei ko te utu mo aua kai ka iti ilio i te urn e mealia ana mo a lalou mo a le hunga noho taia, a aianei na ralou anake nga kai e tangohia, kite kore e whakaputaina he kali a o nga kai malii paamu o konei kite kore hoki e pai kite whakangawari iho i nga utu o montia ana mo nga witi mo nga aha, e whakatupuria nei ratou. Kua korerotia e mniou le uianga paraoa mai witi mai ki konei i Atareiria, mf* le itinga haereianga o nga kai pera e uiaina am ana i konei, waihoki; me tahuri mai ano nga whakaaro o nga Maori ki enei kua ntaina lioulia mai, ara, ki nga puhera witi, 6u00; ki nga puhera Uaanga, 800, i uiaina mai i

runga ile Moa, Na, lera ano hoki tetahi,kua tupu te mohio o nga tangata o runga ki te Makete o Akarana, he Makete pai mo mea e mahia ana e raiou, no te mea hokf e ngoikore ana o konei kai ngaki tangaia Maori: ka kite ano nga Maori i le tika o tenei kupu me he mea e korerotfci ana e ratou nga utanga o nga kaipuke e rarangi ilia i raro rtei: ka kilea i reira nga kai kua kawea mai i Potikupa> i Otakou, i Ahuriri, i. roto i- nga, wiki erua kua pahure nei, 2557 puhera witi, 505 pub era paare, kaGre i penei te ma ha o nga kai pera i utaina niai i 0 talon nei wabapir; ko te nekenga ake o a raiou. 266 puhera will, 501 puhera v paare. Emea a«a matou-. me ata whakaaia marire nga Pakelia me nga tangaia- Maori o tenei P 1 to o te Motu nei ki tenei- mea, ara, kite kore, lieoi kua pai noa iho raiou ki ie wha--karere, kite ruke atu, i nga mea e puia ai he pai ki a raiou; kua pai noa iho kia waiho ma era kai ngaki o iNiu Tirani te putanga kt mua, ko ratuu bei nuiri rawa whai noa ai, he noa iho ai. Tenei ano ia enei mea whakamarama i te ngaknu i roto i aua whakapouri nei, ko te ma hi hipi e nui haere ana mete mahi whakatnpu huru liipi. Ite Makete tuarua oTe Pakarana mo le hoko hum hipi i whakaluria 1 te <6 o nga ra o tenei marama he maha nga huru hipi i whakaaria kia hokona, a riro katoa ana, he utu pai ano teuiu; 2700 hoki nga hipi i hokona atu e laua Pakeha ra i te 24 o nga ra, mau tonu hoki nga uiu kite nui, he oranga ngakau tenei mo nga Pakeha uta i nga hipi meake nei u mai i Moalana Pe, i runga i le Iwini Ta. Ko nga unga mai enei; ko te. Moa, he pereki, 237 tana, Kapene Pauiene, no Porhakena, tana utanga, J 540 peke witi, 200 peke kaanga, me nga taonga, 8 tangaia eke; ko te Hiri Para, he pereki, 175 tana, Kapene Weliwuru, no Potikupa, tana uianga, 1567 puhera witi, 505 puhera paare, me etahi taonga, 2 tangata eke; ko te llaparaiba, he kata, 50 tana, Kapene Parane, no Otakou, tana manga, 550 puhera witi; ko te Erieha, he kune, 56 tana, Kapene Keene, no Ahuriri, tana utanga, 749 puhera witi, me nga taonga, 5 tangaia eke; ko te Pekeha, he kune, 45 lana, Kapene Paraea, no Ahuriri, tana utanga, 91 puhera wili; ko te Piriuihi Awhirera, he kaipuke lima, 705 tana, Kapene Hawihi, no Poihakena, i na Whakaiu, i na Taranaki mai, tana utanga, 170 peke purapura karaihe, 564 hipi, me etahi paiiiere, 20 tangata eke. Ko nga hokinga ata enei; ko te Ferera-

pene, lig paaka, 224 lana, Kapene Honi, k-o Poihakena, tana manga, 50* tana kapia, 55,578 pauna pala, 2850 pauna lihi, 750 pauna aporo, 800 pauna purapura karaihc, me etahi laonga, 25 tangaia eke; ko te Hukihera, he kune, 22 lana, Kapene Wepiha, ko Aburiri, tana manga, 800 pou me nga kabo laiepa; ko le Hira, he kune, 68 tana, Kapene Panane, ko Aboriri, lana utanga, 50,000 whili rakau kani, 10,000 toeloe whare, 5 tana paraoa, me elahi laonga, 8 tangaia eke; ko te Akuira, he kaia, 27 tana, Kapene Aotini, ko Aburiri, tana ulanga, GOO pou me nga kalio taiopa, me etahi laonga,.7 langataeke: ko leMoa, hepereki,2s7 lana, Kapene Paulene, ko Poihakena, lana utanga, 17,000 pauna huru hipi, 15 tana kapia, 980 puhera papapa, 400 biako kau, 11 hanaruweli wheua, 5 banaraweii maikuku kau, 15.000 taringi pi hi, 896 pauna tilii, 40 puhera aporo, me elahi laonga, 20 langaiaeke; ko te kaipuke lima ko te Pirinihi Awhirera, 705 tana, Kapene Hawihi, ko Taran-aki, ko Wbakaiu, ko Poihakena, he ulanga laonga, ouou nei, 9 tangaia- eke; ko le Airihi, he manuwao, 26 purepo, Kapene Roringi, e rererere ana ko nga Wabapu o runga, ko te Kawana ma 1 eke i runga.; ko te Mouhama, he paaka, 198 lana, Kapene Makitonara, ko Meripoui, lana utanga, 150 tana riwai, 100 pauna pala, 49 pauna lihi, me elahi laonga, 17 tangaia eke; ko le Wiremu Walibana, be paaka, 480 tana, Kapene Makawharana, ko Poi~ bakena ko Ilerona, he pebanga kau. Ko nga unga mai enei i le lahalika, 54 kaipuke, huianga 1ana859,104 langaiaeke, nga ulanga, 2531 puhera wiii, 50 puhera kaanga, 262 puhera aporo, 40 puhera piiiti, 2 puhera paare, 2- lana riwai, 18 banaraweii atiiana, 56 puhera purapura karaihe, 1400 pubera kolakoia, 50 banaraweii muka, 400 pauna huru hipi, 40 pauna honi, 5 banaraweii poaka whakapaoa, 54 takai ropi, 130 hipi, 600 pou me nga kaho laiepa, 15,000 loetoe whare, 80,800 whili rakau kani, 407 tana wahie, 5 kau, 5 hoibo, 4 banaraweii piwhi. Ko nga hokinga alu kite tahaiika, 55 kaipuke, 918 lana, 117 tangata eke, me nga taouga. Ko nga ulu hokohoko enei, tae noa kite nei takiwa:— Mea Paraoa, Paraoa, tualahi, 201, le tana. Paraoa, tuarua, AQI. tetana. Paraoa, no nga mira Maori taeanaki lel6J. Pibikele, e piki ana e heke ana nga ulu.. 225. 265, le rati pauna.