KORERO NGAKINGA KAI, HOKOHOKO ME TE MAHI O NGA KAIPUKE.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume V, Issue 15, 31 July 1858, Page 6

KORERO NGAKINGA KAI, HOKOHOKO ME TE MAHI O NGA KAIPUKE.

No te 15 tae noa kite 31 o nga ra o Hurai. Ko nga rongo i Poihakena, tae ana kite i o tenei marama. I na Whakatu mai, na te tima nei, na te Waiti Huana i kawe mai. E kitea aua i konei le pa 4 o te kaipuke lima, hohoro tonu te bokiboki. Kahore he rerenga kelanga o nga Makele o Atareiria i muri mai o tera Karere, e man tonu ana te paraoa kite 120 mo te tuatabi, ki le £lB mo te luarua. E abua neke iii ana te witi, mo nga mea papai, 8 hereni, mete hikipene tae noa kite 9 hereni, tae ana nga mea lino pai ki te 9 hereni mete hikipene; ko nga will kibai i pai, e riro ana kite 7 bereni me te hikipene, tae noa kite 8 hereni, e hurihia ana hei kai hoiho, e nui haere ana boki te r uiabiaki taua kai. Mo te ooii, 7 hereni, tae noa ki le 8 bereni, kei te,pai hoki te tikanga. Mo le paare, 7 hereni mete hikipene, tae noa kite 8 bereni. Mo te kaanga, 8 hereni, tae noa ki le 8 hereni mete hikipene, otira e riro whakauaua ana tenei. E kore ana te pine me te pi, ko nga-uiu mo enei kaore i karangatia, enjari e manakohia

tonutia ana enei me nga kai boibo katoa. Ko Atireira te puna o te witi me nga kai pera o Alareiria, a e whai ngoi ana nga ma* kele o reira i te wa i puta mai ai nga rongo 0 laua wajii. Ko eiahi o nga kaipuke o Poihakena i lae alu ki reira kite tiki witi, hoki kau ana kahore he ulanga, na te kore witi tetahi, na te nui o te utu, ka ma, 8 hQki hereni mo le puhera. E tae takitahi ana te win ki Aiireira, ki era aiumaketeboki o Atareiria, a ewhakaaroananga tangaia e molno ana ki laua mea, ekore pea e hoki nga um, engari ki to ratou whakaaro, ka neke m ake. Huia katoaiia enei rongo, e ahua pai ana mo nga iangaia whakatupu kai i >iu lirani, mo nga kai o tenei tau, a mo a houanga ano hoki. Na, heoi nei ta matou, ko te whakahua ano i te kupu ka whakapuakiua tonuna nei i tenei tau i tenei lau, ara, kia ahuwhenua tonu le hunga wbakatupn kai ki te whakanui i nga ngakinga. Ko nga unga mai i roto i nga wiki erua ka pahure nei, koia nei; ko te Pekabu, be kune, 45 laua, Kapene Paraca, no Poihakena, be manga taonga ; te Tarawera Paraiti, he kata, 50 tana, Kapene Maka, no Ahunn, nga manga, J2 puhera aporo, toko 8 tangaia eke ; ko te Waiti Huana, he lima, 330 laua, Kapene Hone Makarini, no nga wahapu o ruuga, nga manga, 2 tana tihi, 158 lupi, 1100 pauna pata, 18 puhera purapura karaebe, 52 pubcra ooii, me etabi taonga, 17 tangata eke. E rua le kaa ma waru rawa alio nga ra o laua kaipuke pai, i te rerenga atu i Onebunga kua hoki mai; tae ana i taua takiwa ki Taranaki, ki Wbakalu, ki Poneke, ki Poli Kupa, ki Otakou, e rua ra i ui ai ki aua wahapu katoa, i te ahunga atu ite hokinga mai ano hoki. He mea nui tenei, inaboki katahi nei ka tika, ka bohoro te bokihoki k\ konei ki nga wahapu o runga, kotabi ano marama kua tae atu,kua hoki mai te rongo o nga kai nga o tera pitootemotu nei, rite tonu boki ki nga ra i whakaritea bei taenga atu ki tera kainga ki tera kainga: ko tetabi kaipuke u mai, ko tepaaka pai nei, ko te lloaripihi, 343 tana, Kapene Kani, no Ranana, be ulanga taonga, 18 tangaia eke, 1 purupai. 1 boibo momo pai rawa, he lame kahore he hoiho o Niu Tirani bei rite ki tenei le pai, kaiabi te boibo pera ka u mai ki tenei motu. Ko nga hokinga enei, ko le Henare, be kune, 42 tana, Kapene Warihi, nga utauga, 21,686 whiti rakau kani,* 6,000 toetoe, 12 tana walrie ;-ko te Emiri Arihana, he kune, 99 tana, Kapene Rikitana, nga utanga, 100 liana wahie, 20.000 wblti rakau kani, 1000 nwatawata, me etahi tao»ga, 3 langata ckc;—

ko te Kuini, he kune, 53 tana, Kapene* Eruera, 10,000 whiti rakau kuni, me nga taonga, tomo lonu:—mo Ahuriri enei katoa: na, ko tellaparaiha, he kaia, 49 tana, Kapene Parane, Jie ulangi taonga, ko Taranuki, no nga kaipuke o Ranana nei, no te Paraili raua ko te EkimoCa aua taonga ;. ko te Ekimota, he hipi, 767 lana, KapeneKipihana, he pehanga kohaiu, e rere ana ko Kuama :—ko te Moa, hepiriki, 237 tana, Kapene Paurene, nga manga, 87 tana riwai, 3 tana muka, 2 hanaraweii lihi, 600 puhera papapa, 16,000 pauna aniana* meetahi taonga, 13 tangata eke; ko teHuana, hepiriki, 149iana,Kapene Anihana, nga utanga, 67 tana kapia, 47£ tana riwai, 10 banaraweii aniana, me eiahi taonga, 3 tangata eke ;—ko Poihakena enei erua. Kua u mai i te tabatika, 28 nga kaipuke, huihuia, 857 tana, 42 tangata eke, nga manga, 3207 puhera witi, 442 puhera kaanga, 11puhera aporo, 1 pouaka hua ke, 5 kete kumara, 50 paukena, 41 paihere rakau hua, 10 hanaraweii lanapi, * tana paraoa. 2 pouaka ika, 100 pauna pata, 20 pauna lioni 20 hauarawcti poaka wbakapaoa, 70 hanaraweii poaka tote, 20 hanaraweii muka, 45 hanaraweii aniana, 34 tana riwai, 5 lana hinu, 9 poaka, 61 kau, 109 pou totara, 1500 poupou taiepa, 3050 pou me nga kaho taiepa, 247 tana wahie, 51,000 wliili rakau kani, 54,000 toetoe whare, 2 nga poti. Ko nga hekinga kite lahaiika, 50 nga kaipuke buihnia 754 tana, 46 tangata eke, me nga taonga, Kaore i rere kc nga makete i era i lubituhi ra. Ko nga mu hokoboko enei, lae noa ki tenei lakiwa. Mea Paraoa. Paraoa, luatahi, 20/. te lana. Paraoa, luarua, 18/. te tana. Paraoa no nga mira Maori 14/. tae ana ki te!6/. Pibikele, e piki ana e heke ana nga urn, 245. 28s. lerau pauna. Taro, te rohi 21b., sd. Papapa, Is. 3d. te puhera. Poaka Me Era Atu K at, Te piwhi mete pirikahu, 6d. mete 7d. mo te pauna kolabL ( Poaka, (mea tote, mea tote kore,) sd. mete 6d Mea o te Mara, Witi—6s. te puhera Kaanga—6s. 6d., 7s. te puhera. Ooli, 7s. te puhera. Riwai SJ. 10s. 6/. te tana. Aniana, 2d. 3d. te pauna. Tarutaru maroke, (e nui ana) 5/. tc lana. Kapia, 9/. 10/. mo te tana.