Untitled

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume IV, Issue 12, 16 November 1857, Page 1

No te Wenerei, no te 11 o nga ra o tenei marama, itu ai te whakakitenga puawai, aha, aha, i panuitia nei ki o matou hoa Maori i roto i nga pukapuka i tuhaina nei ki nga langala nobo taia kite Taone. I pai ano te ahua ole whakakitenga nei, ahakoa kaore i tino pai nga puawai, me nga hua o te mara, i te kino o te rangi i nga wiki kua pahure nei. I pai ake te whakakitenga nei i la le tangaia i whakaaro ai. lie mea whakapaipai rawa te Whare o nga Mekauiki kite Ponga, ki le Nikau, me ara atu mea o te ngaherchere, he mca waha mai i Titirangi; whakaiuria ana kia tua rile ki te moiu rakau, a he mea whakapaipai rawa kite pikiarero, ki le puawai Pakeha ano hoki. Ko nga mea i whakakitea e nga Pakeha, ekore e aliei le korerotia e matou i tenei wa, engari lie ahuareka noa iho kia matou le luhimhi i nga mea pai i whakakitea nei e o tatou hoa Maori. Tukua mai ana e Maliu Tanpaki ole knra o Tipene ki Taurarua, he Kahakaha, me teiahi urunga moenga, he mea whakaki ki lehune o laua mea. Whakakitea ana e Hone Ropiha he Mere pounamu hou, ko Ilaiana le ingoa, he mea hanga ano nana ; e kiia ana he pounamu k9.kano pai rawa lenei.

Whakakitea ana e Te Hirawanu o Manawatu, he rangatira no te Rangitane, ko Ahinu, he Mere ingoa nui tend, lie Okewa te ingoa mo tenei tu kohatu. No Ekanui tenei Merei te luatahi, a hekeiho,heke iho, lekau ma rua nga whakatupuranga uri, tae noa mai nei kite tangata anonona inaianei. 1 nui noa atu irmia, otira ka pakaru i nga tini parekura, ka oroia hoki, a, na kona i rere ke ai tona ahua inaianei. Tukua mai ana e Te Whareunui, o Matamata, raua ko Paraone Katipa erua nga taiaba, kotahi no tetahi, kotahi no tela hi. Erua atu era mea, hemea hanga anonate Maori, i whakakitea e elahi o a ratou hoa Pakeha, i lino whakapaingia e nga kai matakitaki. Ko te tuatahi, he tokotoko ahua pai rawa, he mea whakairo na Hori Haupapa : a, hoatu ana e ia kia Kanara Winiata. Te Tuarua, ko Paewhenua, ko te toki ingoa nui aTe Pehi, rangatira o Te Ngatiawa; ko te toki tenei i kohurutia ai ia me elahi atu rangatira ki Kaiapoi; muri iho ka riro mai ia Teßauparaha, i te mea ka tauria eia te pa ki Whangaraupo ; a, no te 12 o nga ra oPepuere 1856 hoatu ana e Ropoama Te One kia Te Makarini, i te aroaro o nga tino rangatira o tana wahi, he lohu hoki mo te lukunga iho o Arapaoa, i tera motu, i Te Wai-pounamu, ki te Kawanatanga. He mea pai ra tenei kia haere mai nga Maori kite whakataetao ki o ratou hoa Pakeha, kite whakakitekile i nga hua ote whenua. I tenei timatanga whakakitenga, (kei muri ano hoki etahi) kaore i rite te pai o nga bua o te mara i whakaaturia, ki nga kai o nga Maori e kitea ana kite Makete. E tino kiahia ana nga Pakeha kia uru nga Maori ki tenei mea, kite whakatatae hoki Jki nga Pakeha; a, i tera atu whakakitenga katahi pea tatou ka kite i nga mea e puta ana i te mohioianga, i te ahuwhenua hoki, o nga Maori. E niohio ana nga Pakeha kite pai e tupu ake ana i enei whakakitenga ki to ratou whenua ano. Ko te tangata i ngaki kai i mua, i ngakia hei hoko kau, kia wbiwhi ai hoki ia kite moni; i tenei, e tino whakaputaina ana tona kaha kite whakatupu i nga kai pa pai, i nga kai nunui, ka whakatatae hoki ki ona hoa ngaki, ka whakaputaina tona kaha me tona mohiotanga, kia riro ai kia ia te papa; a, te tukunga iho o tona mahi, nona ano te tino mea pai, i kitea; waiho ana hei whakapai, hei matakitaki. 3 mo te tokomaha. Na konei i mea ai matou kia uru nga Maori ki enei whakatae„ taenga,. .kia kitea exiie ana,- e neke ske

ana ranei, to ratou mohiotanga i lo te Pakeha, i lera atu whakakitenga. I te ahiahi ka tahuna njra rama Haina, kia marama ai te whare aio te tunga kai, olira kaore i tino ahuareka i te tokomaha o nga tangata. Ko nga rangatira enei f kilea ki roto ki nga Maori i uru kiiematakitabi. Ka Hone Ropiha Tamaha, koHoriHaupapa no Ngatiwhakaue, ko Tipa, ko Te Poihipi, ko Hoera, ko Te Wi, no Ngatipaoa. Mea ana etahi o nga rangatira Pakeha kia korero a Te Haupapa, whakaae ana a Te Haupapa. Ka mau ki tona ringa i te rakau whakairo kua korerotia i runga ake nei i hoatu e ia kia Kanara Winiata, ka korero i enei korero, na Te Peka ole Tari tuhiiuht i whaka-Pakeha:— Tena koiuou, e nga Pakeha ! E nga wahine Pakeha, tena koutou. E nuianate hari o taku ngakau mo tatou ka huihui tahiirotO' i tenei whare whakapaipai. E mea ana ahau na te tikanga o te whakapono i tuakana ai i teina ai tatou. Na nga ture pai oto tatou Kuini i tupu ai nga mea pai i roto i a tatou; a kua tae mai hoki nga laonga o Ingarangi ki tenei whenua. Otira tenei ano nga tini he, nga mea kikhio te mau lonunei, —le kohuru, me ei a atu hara whakarihariha ; me wbakamate enei e tatou. E mea ana ahau ki a koutou, e nga hoa Maori, kia wliai tatou i te tikanga ote Pakeka. Kia uaua tatou kia riro mai ai etahi o a ratou laonga ma tatou; kia whiwhi ai tatou kite mira kite parau; kia papai ai he kai mo a tatou tamariki, pai ake i a tatou kai a namata. Ko le waiata lenei i whakamutua ai te korero: E hau o raro, nou te huka E kai ki taku kiri ; E taputotira, te ringia Ki le roimata lere haere na. Me luku koe kilo whenua. Ma (a hari atu, E te hau tonga i air Kite hiwio Horolioro i raro, Kia mnrama ai Taku whakamoa atu, He kohu waiariki No te Ruapeka; I te tai lokerau I a Pelera, E I Homai le aroha r Kia tangi atu au ; Huri i aku kamo r He wai moana no Roiorna. Me huna aku mihi, Nga (uranga i te tau a Alius. Naku koe i luku, H £ w hakaarocgai he

I laku linana, Te turakina atu Nga rakau e arai raai na Tihiki Tairi. Ka ngaro ra koc i te huka. I waiatatia ano hold enei i taua ahiahi, — ko tc Hari nei, "Toia te waka," mete Ngeri nei, "Ka mate, ka male."