Untitled

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume II, Issue 3, 31 March 1856, Page 1

Kua rongo pea te tokomaha o o matou hoa tangata Maori i nga mahi tuta a etahi tai tamariki, no Ngati te Ata, na ratou i muru te whare o tetahi Pakeba, ko Hatona te ingoa, i Nowema kua pabure neu Ko Te Hihi te kainga., e tata ana ki Waiuku i Manukau. Ko aua tamariki e tata ana ki etahi atu iwi, ehara i a Ngati te Ata anake, a whai takiwa aua te rapurapu mete ngakau ruarua kia tukua mai ranei aua tamariki ki nga kai whaka-wa kia whakapangia ta te ture whiu rno to ratou hara, a kia kauaka ranei. Waifao ana bei tautotobe ma te hunga i ie wliakaara tobunga ratou ko te hunga i te wbakaaro pobehe, riro ana i ta te hunga tobunga kia tukna mai ma te ture e wbakawa, whakarerea ana ta te hunga pobehe i mea ra kia puritia. Ehari ana matou ki teuei tukunga ibo. No te Wenerei, no te 12 o nga ra ote marama nei, ka tae mai a Te Katipa me era atu Kangatira o Ngati te Ata me Ngati Tamaoho kite arahi mai i aua taitamariki tokorima ki Akarana. I mea aua Rangatira kia korerorero ratou ko Te Kawana, a whakaaetia ana. No te Paraire, no te 14 o nga ra, ka tae a Te Katipa, ratou ko ona hoa ki te whare o Te Kawana, ka korero atu ki a ia, mea ana, he haere mai tenei ta ratou i runga i te kupu a Te Kawana, he arahi mai i nga tangata hara tokorima mete whakaae

ano kia tukua ma te Ture o Ingarani e whakawa to ratou hara. Ka whakuhokia mai tU u le , Kawana, . ko tar,a whakapai ki ta ralou \\nakahaere, ki to ratou okioki ki runga ki a ja i tenei wahi ka tukua mai nei rnana te tikanga. Ka mea ano hoki aTe Kawana, tena ralou e wjiakaae he tohunga rawa tenei whakaaro, kia oki-oki tonu i nga wahi kaloa ki runga kite tika, kite tapatahi o nga Ture ote Kumi, kia tu tahi hoki me ia hei lianai hei whakamana i aua Ture. Muri iho, ka mea a le Kawana kiaua Rangatira ma ratou earani nga langata liara ki tewhare Whakawa; na, arabina ana e ratou, tukua ana ki nga pirihimana. Ko te Mane no te 17 o nga ra ka turia te whakawa kite aroaro ote Kai whakawa. Kitea ana i roto i nga korero i puta i reira i penei te meatonga. No tetahi Mane i n~a ra mutunga o Nowema ka haere ana tamariki tokorima, a Epapara, a Te Watene, a Hone Motutere, a Taniora, a Nga Waka, kite kimi i teiah, hoiho; po noa e kimi ana, kua mate ite hiakai, haere ana kite whare ote Hatona kite tono kai ma ratou; nawaira,kua n°-a-ngare ratou ko te Pakeha, hopukia ana a Hatona e Epapara ki nga waewae, turakina ana, ka hinga ki raro, katahi ka herea eraKn U tnhTL nga ringarin ® a me n S a waewae. mUrUa le whare > ana il- mom me nga taonga e rite ana ki mm mom 240, £SO ranei. No te okeokenga! motu ana te waewae o Batoua motomotokia ana hoki te kanobi. 1 whakaae nga iangala i wbakapaea ra, he pono, be tika na ratou ano tera mahi muru wbare i korerotia ra; na ka whakarilra iho e le Kai whakawa tewhiu mo to ratou bara ara, me panga kite wbare-berehere, kia rin nga tan e nobo ai ki reira, e raabi ai hoki ; otirai wbaka maramatia tetabi wahi, i peneitia boki ie kupuwhakamutunga, me aia noho ratou kite whare-herebere, kei tutu, kei ? ol f' aibo ™ a . te Kawana te whakaaro, tena pea ia e whakamama tetahi wahi. Kua korerolia e matou tenei mea kia rongoai omatouhoa tangata Maori kia whakakolahitia ai he whakapai ma tatou kite mahi a nga Rangaiira o Ngati te Ata, o Ngati Tamaoho i puu mai nei hei hoa mo Te Kawana kite whakamana i nga Ture tika aTe Kuini krtenei whenua. Mei kaua enei tamariki e tukua mai ma ie Ture e whakawa, kua waiho hei mauahara i roto i te ngakau o nga Pakeha kite iwi nona era tangata mahi kino—a i t » atoU e mo ! ,io kite kino e tupu ake i roto i taua mauahara. Ko tenei, kua pai, pai ana te taha Pakeha, pai ana te taha Maori ; maianei, kua neke ake te hoa-arohatanga ki

a Ngati le Ata, ki a Ngati Tainaoho, me le man o te wbakaaro pai a telahi ki letahi, kua neke ake ito mua ahua. Ko nga tamariki hoki i tutu ra, me whakainanawauui kite whiu kua pa nei ki a ratou mo to ratou liara, kia pahure te lakiwa i wbakaritea ai, beoi ano kua mutu, kua haere noa ralou, kahore he mataku mo ratou, mo to ratou iwi, ki muri atu, kua whakarilea nga tikanga ole lure, heoi ano, mutu tonu iho, mutu ravva. Ghara ianei tenei i te mea pai ake i tena tikanga powauwau, me pupuri nga tangaia liara e o ratou whanaunga i rotoi nga marama ehia ake ranei, kei tukua kia whakawakia c. le lure? penei, e piri ana laua liara kite iwi kaloa; penei, e tan ana lera lie ki runga ki a ralou bei whakama rawa mo ratou, a, bei mauahara, bei ngakau tupato ma o ralou boa Pakeha ki a ratou. E mea ana matou keite neke ake le mobio o o matou teina tangaia Maori, ekore pea e roa ka wbakakotabilia he tikanga, ka urn tahi ki o ralou tuakana Pakeha kite whakamana i nga Ture tika i nga Ture Rangalira o Ingarani, puta noa tenei motu. Aua nga Uangaiira Maori e mea, ma te rongo ki nga ture tika a le Kuini ka heke o\ to ratou Rangalira, lo ralou mana; ckore e heke. Kei mea ralou ka lulua letehi iwi ina whakahonorclia nga Ture tika e tiaki nei i nga tangaia kaloa, ahakoa nui, iti ranei, ahakoa kiri ma, mangu ranei ; kahore. Ebara ianei i a matou ture lika nana matou i lupu ai hoi iwi nui, iwi whaimana, iwi whairawa hoki? Ako aua Ture ra ano nana a Ingarani i hapai bei iwi nui, ma aua Tur»tahi a Niu Tireni e liapai bei iwi nui. Kia mohio o malou teina itmgata Maori ki lenei, Ko te iwi e wbakarangatira ana i nga ture lika, c whakarangatira ana i a ia ano-. Mawai e noho to whenua kahore ona ture hoi tiaXi i nga liiiana i nga laonga o oua la nga ia ? Kowai e mea he whenua Kaugatira le whenua pera, kore lure. E mea ana matou, tena e whakaae katoa nga lartgaia e titiro ana, e a!a rapu ana i nga tikanga o nga Ture o Ingarani, me le tikanga whakahaere o ana lure, tena e whakaae katoa, engari rawa o Ingarani Ture c neke ake ana le pai, te tika, le marama, i o Niu Tireni nei lure Maori, me nga ritenga Maori o mua. He leka ianei, wahi iii kua ngaro te tangaia i runga i tana ritenga Maori, i te ture lawhito ? Engari, kaua te teina e whakaparahako kite whakaako ate luakana, ka maha boki o a le luakana mea kua oti te whakaako ki a ia, a, e pai tonu ana ki le whaaaako ki era atu mea. Kaua rawa e luahae le Maori, te Pakeha, e noho nei ki IS in Tireni. Ebara

ianei a Te Kuini i te wbaea atawhai no raua tahi ? Kahore ianeilotm aroha i rite lahi ki a raua tahi? Ina roe whakamana hoki ana Ture e rarra tahi. Me be mea no te tangata Maori te tamaiti i tutu, waiho ma tona Ture e whin. Me he mea no le Pakeha te tanraiti i tutu, waiho ma tona Ture ano e whiu. Kite pena, ka noho pai te wbenua, ko te tangata whakaaro kino, ekore e mahi kino i wehi, kua mohio hoki, tena e pa te whiu ki a fa; ako te tangata wbakaaro pai, ka nobo pai i runga i le ngakau ora me tona mohio ka tiakina ia e te Ture. Kali pea i konei, me hoki ano kf ta talon J"P U J—kua tika te mahi a Ngati te Ala, Waiho ta ratou hei lauira ma era alu iwi.