TE WHAWHAI O NGA TANGATA MAORI KI TARANAKI.
Hua noa ake matou kua pahure noa atu te wa o te whawhai o te patu tangata ki tenei motu ki Nui Tireni. I whakaaro hoki matou kite tini o nga taonga pai kua pae nei kite aroaro o nga tangata o konei, e tau o ratou mahara ki reira ; a ka mahue te pupuri i nga tikanga o to ratou kuwaretanga, ka tango kite whakapono, kite taonga nui kua akona nei ki a ratou, e o ratou Mihanere i ia tau, i ia tau ; a e mau tonu nei ano te ako. E whakaritea ana e te nuinga o nga iwi o tenei motu te ture i tukua mai e Mohi ki a tatou ; ara, ko te ture e mca nei—"Kaua koe e patu."
Ko etahi ia e kape ana i taua ture, mete kupu ano hoki o te Atua, ina e pi.t-i tonu mai nci i te tangata. Tenei rate putake ote whawhai ki Taranaki, ara ki Puketapu : Ke mara whiti na Rawiri Waiaua i tikina atu i hutia, tahutahu rawa kite ahi, e Topia. Ka rongo Rawiri ka puta tana kupu, "Mo te aha ra i tahuna ai aku whiti, lie ngakina tawhito nei hoki naku ; te waiho noa kia tupu ana." Heoi ka pouri taua kaumatua a Waiaua, ka puta tana whakaaro kia hokona te tupuranga o ana whiti kite Pakeha. Ka haere a Rawiri kite taone, ki Ngamotu, ka korero atu kite Pakeha hokohoko whenua o reira, ara kia te Kupa (Cooper), kia hokona taua kainga : otira kihai i rite ta raua korero. Haere ana a Rawiri raua ko tana tuakana, ko te Kop&, me o raua tamariki kite whakatakoto i nga rohe ote whenua. I pai ano ia to ratou haerenga, kahore hoki he pu ; mo te kupu hoki o Rawiri, "Kaua tatou e mau pu, he tamariki hold naku nga tangata e tautohetohe mai nei kite whenua ; e mea nei kaua tatou e ruri i reira." Te taenga atu o Rawiri ma, kua noho mai a Katatorc me ona tangata, he pu anake: ka tahuri tonu mai ki tenei i a Rawiri, Ka tangi te pu tuatahi, ka tahi ka takoto mai te kapa, ka hinga etahi mate rawa ; ko etahi, ara ko Rawiri no te toru o nga ra i hemo ai. E tangihia mai nci a Rawiri Waiaua e nga tangata i matauria ai ia ; he kaumatua pai hoki ia, kahore ana hikaka ; he tangata pehi i te pakanga, he tangata whakaaro nui, arch a ki te Pakeha kite tangata Maori. No konei ra e kore e mutu te mihi'kitaua kaumatua pai, kia Rawiri Waiaua, te tama o Paora Orowhatua. Ko ana kupu pcroporoaki enei, "Kaua e rapua he utu mo toku matenga." Tenei hoki tetahi mea i whawhai ai a Taranaki. Ko te wahine o Ihaia Kirikumara i puremutia e te tangata o Ngatiruanui ; no ka pouri te ngakau o Ihaia, ka tik na atue tetahi o ana tangata taua tangata puremu ka puhia . Ka haere mai te taua o Ngatiruanui kite ngaki ite mate, tae mai kite Mamaku kite pa o Ihaia, ka whawhai ratou i reira ; —mate ake etahi o nga tangata ona o Ihaia, me o Ngatiruanui hoki. Kati, ka ea ki to te Maori whakaaro taua he ; kua mate hoki o a etahi, o a etahi. Ko te mea i tino ora ai a Ihaia i taua whawhaitanga, ko te whakaurunga o Raniera ote Hua ki a ia. No te tangihanga hoki o te pu kite Mamaku, ka whakaaro ia he mate tena mo Ihaia : katahi ratou ko tana hapu ka haere atu atu hei hoa mo to ratou whanaunga mo Ihaia. I naia tata nei auo kua whawhai o Arama Karaka Mitikakau kia Katatore; ka mate ko Topia, ko te tangata naua nei te kino i mate ai nga tupapaku. Ko te pakeha, e kore ia uru ki tenei whawhai • he noho noaiho ta ratou.
Permanent link to this item
Hononga pūmau ki tēnei tūemi
https://paperspast.natlib.govt.nz/newspapers/MMTKM18550801.2.5
Bibliographic details
Ngā taipitopito pukapuka
Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume I, Issue 7, 1 August 1855, Page 5
Word count
Tapeke kupu
658TE WHAWHAI O NGA TANGATA MAORI KI TARANAKI. Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume I, Issue 7, 1 August 1855, Page 5
Using this item
Te whakamahi i tēnei tūemi
Tūnga manatārua: Kua pau te manatārua (i Aotearoa). Ka pā ko ētahi atu tikanga.
Te whakamahi anō: E whakaae ana Te Puna Mātauranga o Aotearoa The National Library of New Zealand he mauri tō ēnei momo taonga, he wairua ora tōna e honoa ai te taonga kikokiko ki te iwi nāna taua taonga i tārei i te tuatahi. He kaipupuri noa mātou i ēnei taonga, ā, ko te inoia kia tika tō pupuri me tō kawe i te taonga nei, kia hāngai katoa hoki tō whakamahinga anō i ngā matū o roto ki ngā mātāpono e kīa nei Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (i whakahoutia i te tau 2018) – e wātea mai ana i te pae tukutuku o Te Puna Mātauranga o Aotearoa National Library of New Zealand.
Out of copyright (New Zealand). Other considerations apply.
The National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga: Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.