KO TE KARERE MAORI. Akarana. Maehe 25, 1854

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume VI, Issue 137, 25 March 1854, Page 1

KO TE KARERE MAORI. Akarana. Maehe 25, 1854

Ko nga ritenga enei o nga kai tahi nupepa o tua iho, he whakahaere i te kerero kite tini o te mea i kitea i te roti o te tau. a te wahi e taka mai ai te tauhou. I pera ai, kia :il;i l.iliM nt;;i hum c p:ii ana, imr uya 1111.M 1: Mini ana, lua Uih.i ku-i 1:;%\.1!.011-(:iui;;\ |]i«: n;;a wliili iav.a ; mi ivira lioM l.a \\lnUarriva ni;a hum r ho ;ui:i. v.li.ihaU:iia in;a uioa 0 liku aaa. Kihai aim loiiri i oti i a nr.iloii i iil;;i lau laia paliiui! ;iki: iii'i ; oliia, 1.0 dl;.! lino lau wliai rawa ciii'i o .Nili Tireni kt> It' I .'•!■'»- Ko lc l»-,~), no kuiu.'i niaUiii i mra ai hip wiiakahatTO i konui It; korcro in;) a;a la:i. kia wawo ntja kui koivro to \viii,\!:i ki etna uica.

Ko nga (an in 11:1, kua pahure uke ni'i lie i;m v.hai rawa hi nga tangala kaloa, nga Pakrbn me ng:i tangala Maori; haunga ho!>i te k.ikenga haerelanga o to wlienuu ; li' riiinga i te wili ki nga wuhi i inpurin ft le i.ihnr.ibii, li; wbakanuinga o nga niaifi riwai, rue le mara larniai'U lii'i kai ma le kan mo ara alii. Na lo liitt o nga kai, na lr niii hoki, ka kilra mai te kaipuke ki le awa iiri ki lr ula kai alii hei v.hangai i te i;>;:; a, na reiin i niii akr ai nga kaipuke o lalcii a!.r. 1 liainuero is: - .* mil rawa alii nga piii.i- ilr lan IK.>r>. Ilr iiiciiwluikakoa rnri i !•• ngnl.an, a, ma konri, e whakala'.a i:;;:i tangala l.i lr alniwhriiiia. .M.- litiro laiou ki nga whifca kia :iia kin a ai lr kaki i:ga o lr lan IS.'!.") i (era lan, i I;-:.":). Mr limalaki lehokuhokonga <> l'oi Hakruu. Ko nga kaipuke enoi o reira "j." ; ko nga tana o aia " whaka-lipi-hau" Hi SO; no lr Will 18.72. Ko nga pirikaliu i ulaina inai i.JIHi; ko nga hoilio, 1-P.i; kahore ho kan; ko nga tangala ckc inai liih. I lr lan iS.V) ku nj;j kaipuke enei o('>; ko nga lana S7.m; ko nga pirikalm i ulaina inai 7r. I(); ko nga hoilio 182; ko nga kau "188; ko nga tangala rko inai -151. Ilc lau 18,72 l v o nga pnkr rcre atn i Akarana ki l'oi Hakcua, 21 ;ko nga lana -12o1; ckorc c ahri te (ataii i nga kai kaloa i ulaina c ana pnkr rngari, ko elahi mo whakuhuu. Ko lc wili, ■lKit'.; ko lr kanga, lOii; ko le papapa 2*>ti; kahore hr oli, kahore ho pare; ko lo 'arii muroko 17 lana; ko to riwai ko lr aniana 20; kahore he kapia; ko nga papa. liol.ihi miriona pulii, rono niano pihi. Kia tiliro ki le nninga haerelanga o rue' nira l.atoa ito tan IBsri. Ko nga wili, ;i!)i pnlirra; ko nga kanga 5000; kong" r'wjii 2021 lana; ko nga aniana -10 lana* 1.0 to kapia 51(1 tana; ko to papa erua miI'iona rrua ran riwa lc kau niano pntu, 7000 poro.

Ko to kako Inline o to lioko o Akarnna ki Moriponi mii atu. I lc l:»u 185'2 ki nga puke o reira i; ko nga <ana 709; ko nga 'angaia haere i ana puke -Hi. Iletau 18-25, V:o n;;a puke anga niai i reira 55 ; Uo nga tana O'j-27; ko njja tangata lucre niai, 497. 1 t«: tau lf>.V2 ko nga kaipuko o Akarana re re atu ki Moriponi II; Uo nga (ana 1955; ko etahi o t:ga kai ho kanga 121 ptihora ; ho pap:-, -2ri,*>l ; In: oti 2fM-i; kahore lie pare, kulioro he tarn, lie riwui 150 tana, In; aniana in! tana; lie papa 4(57,000 pulu; ko nga jiilii ;,s(i(). I to tan 1i). ; 55k0 nga kaipnko ivre am i Akarana ki Moriponi, 55; ko nga tana, (Mil: ko to kanga uia atu '2-2-22 pnlii'i'a; to papapa 21,08(1 pnliora ; ko to <>ii, <7:;'2 pnliora ; ko to pare 1147 ptihora;, Uo !<• tarn r.iaroko 55 tana ; ko nga riwai 1120 tana; ko nga aniana 01 tana; koto papa Uatii orua niiriona crtta ran ewaru to kau niano pulu; e.wliitu niano cwaru rua pihi. Ko nga kai i whiriwhiria niai lioi A\hakaatu i to whai rttwa o Akarana i nga tan 185-2 tangata. Mo wliakaliua kau atu olahi o nga kai i riro :ilu Ko nga nica ko ouoi kihai tie! i urn ki onoi ka oli to talan, lio rakau whakapakoko; lu: whare papa, lie toctoc, lie laralara wliaro; lie prroki, ho latira, ho hurn piiikahu, ho hero mo nga hum pii'i. kahti, In: wnhic, he laicpa, ho initka, h 0 taonga wliaro, he poaka ora, ho poaka toto, In: poaka paoa, ho tihi, ho pata, ho hinil, h ( ' ngohi |iaka, ho paitkona, ho kareli, he pa" raoa, ho hinil kakahi, ho hina tttktiporu, he liiako kau, ho hiako pirikalm, ho taringa pihi, he kapa, ho whotta tohora. Ko to hokohoko ki Ingarangi i cnei tau e rua whano rite ki to Poi llakona, ki to Moriponi. Ko nga nm o nga men o to tau 185-2 mo nga kai ino am mca ula atu, wlinno rite ki

,'i-2,00(W. Ko nga moa o to lau IS-*iri mn nua alii, Ko nga ulii o nga men o ia (an Ko tolahi o nga men lic-i tarilari mai i lo rawa, e wliiwlii ai nga kai ngaki wUcima, ko lo lir.i ou> kaipuko o lau ana kilo lalou awa, kilo Ma orauga mana, mo ara alii iiic.i. I Iciici lakiwa kua alma ko Akarana; kiliai i ponei mo lona rilonga tawhito ; ko lonci 1 i, kaipuko iitiuui V.i lo luranga kolalii ho uii'ii auo to kiiii ma ono. Na ka kiloa o nga laugala kaloa (o kalia o (o lioko, o lo ngaki, a, ka kiloa lioki lo wliairawatanga o leuoi wln-iiua. IN"a ki imoa, o hialiia ana nga langaia kia lai. haoro, kana o ngoikoro, ongari, kia Una lonti kilo nialii, kia aliiiwhcnua ki to langolango, i nga moa o wliiwlii ai kilo rawa, .Mo whakangalinu lonu kia liroliia pailia mai lalou o uga tini laugala whai rawa o nga wlicnua o ko am <• inca uoi kia uohoia a konoi lioi kaingia piimau mo raloll. Kua ki loa nci, na lo aliuwlioima o Ic langaia Maori Imiliui kalou ki la to I'akoha i kakc ai to inolii o Niu Tironi; olira mo lio moa o liaoro mai ana nga laugala wliai rawa o Oropi, mc a ratou moni. ka k\':ko hacrc ano to inoliiiioi kilo wliai rawa mana. Kolalii moa lioi whakapntiri i lo ngakau i i oto i lonoi lau, ko,to liora;>ralang:> o to ra i pututti ai nga l.ai o lo lau nci; n:> kona kiliai i iiui, nga moa lioi ilia .'tin ki lawliili In lioki ra lie (a;i raki tonoi, ko lo moa ia, kaua o uliakapotirtirwlia, cngari kia nganaliai! kilo r.atoko, ki to kokomo i(o kopura s " a rga v.aliio takoto mai uoi. Aliakoa limikc:.i(i ana (o kapaua i (o tikaka o Ic ia ; i (ohiiugia auo lo wili, mc ara atu kai. K uui ana lo wili, o tiui ana lioki ara atu kai. Ko nga ua tuku lion mai lioi wliakakalia mole lupu o lo (anilarii, ho tnoa lioki, ka lioki (<• ouooiio ki (oua liaiimakiilauga. Ka oca auo uga kai ma to kau i Ic ugaliuru nci, a ka liokia, tcuoi ki lona alma maori. Ho uui lo atawliai o(o Atua ki a (atnti. A, aliakoa okoroo piki rawa akt! nga rawa 010 tan 18X1 lo lau IS.'i,!, mo lo IS.'i.'i i maiaiigi noa ki runga i lo lau IS.'iiJ ; aliakoa kua taiapoliia o nga hilii o lo ra nga rauo ivaonga, a In kau ana uga raolioroltoroonga lualiii o to mara i knia pailia ra; aliakoa ana male, lie nui ano nga moa o (atigolango ai to riuga i lo lau nci, ho nui ano, nga wliakamauukaiiuknlaiiga mo lo liiuogaro, " ho ngakau langaia lioki, o wliakaaro ana."