KO TE KARERE MAORI. Akarana. Akghata 11, 1853. TE MAHI GA O NGA WAKA MAORI.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume V, Issue 121, 11 August 1853, Page 2

KO TE KARERE MAORI. Akarana, Akuhata 11, 1853. TE MAHI GA O NGA WAKA MAORI.

I tera nupepa kua taia i whakahaerea te korero ki nga kaipuke rere mai rere atu i Akarana nei; kite nui o nga utanga ko aua korero i tangohia mai i te nupepa o te Ivawanalanga. ft a, laia oti era korero tc tuku atu ki nga kai tiliro oto intprpa; ko tcnci o nica ana n 1:1(011 kin wliakaliaerca nga knpu ki nga malii nui c kitea nci ki ji<m ) waka Maori; ara ic liocnga mai o nga ! waka ki le hokoiioko i nga rawa o tc kainga Maori, e kawca inai ni'i ki nga awa o .Manuka o Akarana. Na (c kai Wliakawa Piiniau nga men i rongo ai nga kai la nupepa, i laia era itc uupcpa 0 Akarana i ic 4 0 nga ra 0 tc Ala-

.lama ; ko ugn kui cuci i utaiua 111:1 i ki ana waka nie urn alu mea i te tahi o Aperira taea uoalia le 50 0 llnne. I tana lekiwa e mciiign alu uei ka lac mai ki Akarana 55V) waka ; ko nga lane o una waka, 1850; ko nga wahine (I8(i; ko nga kcte riwai, 2'JSS; Uo nga kete kuiuara 281 ; ko nga kcte pukasl7; nga kete piliti 52; nga ketemuka 2; nga paiere larntaru 11 SI ; nga tana wahie, 727; nga tana ngohi 5; nga poaka, 251 ; nga naneuane 3; nga parera II ; nga lieihei B,'i; nga paraoa, 12 tana; nga wili, 551) puliera; nga kcte pattkena, ll.'i; nga pipipi •"<; nga kuihi I ; nga kcte kapia 205; ko It; ulu mo cuci mea kaloa ina hiiihuia 2000/. (is. (id. I tana lakiwa ha 11 ki Onehuiiga, i te awa o .Manuka, 107 waka; ko nga lane 550; ko nga wahiue 117; nga kete riwai. 110!); nga kete aniaua !J ; nga kete kauga 211 ; kete kuniara I; (ana wahie, l.'ii'. ; nga poaka 120; nga heihei 08; -J tana paraoa; ko nga puliera wili, 555 ; ko nga kete kapia, j 50; ko nga ntu o enei, .">BS/. lis. I Ko nga mea i kawca mai i riinga i a j Hare. I'arawhi, le kala o nga taugata o 1 Waikalo, I kete kauga, 5 lana inuka; 501 puliera wili ; ko nga ulu o euei 272/. Is., liuihili kaloa ana men e niciuga atu uei, 5700/. 18s. Oil. .Me inaliara latou, eliara i le mea i whakauru ctahi o nga ulauga kaipuke ki euei mea i etalii ra uei o nga men e raulalia mai ana. No kouei i kilea ai te ahiiwheuiia ole langata .Maori, to ratou lalanga kite inahi; 110 lioiiei, i liilt';i ai te l.akeuya h:teri-l:oit;a o Niu Tircni. Kahore atu he lake liei wliakahihiko i le whakaaro ole taugata kite ngaki; e mala--1111 nua ratou ki le liui ote kui nialii koita e wliai lonii uei i laua kai, e lore wharolo mai uei i Oropi ki nga whenua koura o enei lai. Kia peliea koia e uialnu; kua meinga alu ra i era niipepa i roto i nga ra katoa, kia iigahnu ki le malii, kia kakauia ki le whakalo ki le rui. Kua rere alu to maloii kupit ki nga l'akeha ngaki whenua, ki nga langala .Maori lioki. 10 kite ana maton. kua whakarongo nga kai ugaki ki enei touonga, mei le mea, kua iiui liacre nga mara, kua pakalia ki It; inahi ki uga walii katoa. IC liari ana teuei, uo le men, ko uga puke kaloa e rere mai nei i Poi llakena e kawe 111:11 ana i te pirikahu kite whenua nei. a, kua rongo maloii me alu* aim ka limata te inahi ula kau, uta boilio mai i lawahi lie paiuga tenei mo Akarana, kia nui ana kau, ana hoiho, ana pirikahu, ko Iclahi hoki teuei o uga mea e ngahau ai te hokolioko. .Meake ka marama to inatoii e wlinkahaere uei; meake kilea le pouo ota malon korero tonu ki nga kai ugaki. Kua pula ke to maua kupn iu<> te whangai pirikahu ; e mea aua tenei e lata a>ia pea le lakiwa e l iio ai teuei inahi i le laugala .Maori, He inahi whangai kau Iclahi mea liei whakaraugalira i te whenua, uo le mea, hi! nui uga hua pai i roto i tera. Aliakoa le langata mea ai, (era alu le inahi wliakaw hairawa 111011:1. kahore hoki ra lie inahi e pcuci aua le wliai rawa. Ka rangatira le whenua i tenei In malii; ka nui le oranga ma le taugata. Ko te rongo ia o Nui Tircni ua kupi i le kau i le pirikahu nui atu a, ka lupu haere i roto ile wliai rawa. Ko laua inahi, ko (c whangai kau, pirikahu hoki, e. pai pu aua ki Icuci whenua, 110 te men he one niakiikti K matomato aua le otaola i le uauga o te ua ile uioiuoiia lioki ote oni'oue. Kkore (■ roa te kaweuga o tenei malii ka lino whin hi le langala, a, ki le wlitikalupu nui i nga mea pcra, ka inaiaugi a>'<e a Mil Tircni ki le lilii ole rangaliratanga ;ka in pai i roto i nga whenua ote moana kite Tongo. Ki le mea, knuta lahuri \i lewhangai kau, pirikahu, ka nui liacre le kai, ka whakaurii hoki le mea ke kite poaka, e loriitoru haere aua, i enei takiwa. I nga kainga kaloa c I lino whakaiupu ana i te kail, i le pirikahu, I ka ala haere le hoko; ckore e lino liekc ki | le rawaUorrtanga. Ma kouei lioki, ka lika | le whakalitpii le whangai poaka, no le mea, j Uei uga wai-n Iclahi kai ma ratou. K liouo ana la mao lolie ki uga langala ' Maori kia uau;t ki It; malii penei ; i lolie tonu ai inatou, he manako nui no nga langala o I'oi Ilakeun, 111 c ant alu whenua i rcira ki le kai pera ina ratou. Ko nga l'akeha ia - o kouei, kua lahuri kite malii whangai kau, > pirikahu ; ko te langala .Maori kiano i taluiri una ; oliia, e mea ana inatou, el,ore pea e roa ka taluiri uga iwi .Maori ki (emu 111 inaIn. Kite mea ka limata ratou, a ka kilea le pai, ka lino ngahau pea i rcira ki lenei malii alaahtia, iunhoki te liui atu o uga inahi kua riro uei i a ratou. ■