KO TE KARERE MAORI. Akarana, Aperira 21, 1853. TE HOKOHOKO O AKARANA. Nga Kaipuke Hoki.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume V, Issue 115, 21 April 1853, Page 2

KO TE KARERE MAORI. Akarana, Aperira 21, 1853. TE HOKOHOKO O AKARANA. Nga Kaipuke Hoki.

Kua oti te apiti mai tetahi kaipuke hou ki enei kua kitea nei, hei rerere atu i te awa o Akarana. Ko Pene Makahi, i rere mai i Kareponia i naia lata nei, a, whakaumai ana ki Akaraua ki le hanga i tona kaipnke. ki le iiln kai hoki. Kua oti to whaknhou nga rorero re o tana puke, a, knnhoatiietalii rewahou. Kua hoki ano (ana kaipnke, otiia, hoki raw a atu. kua tango in ki tetahi pukapuka, lugarihi i te. Katimauihi, a, ka wailio laua puke oua, hei rere mo lenei awa ; ko le Wironiu te ingoa o tonoi kaipnke, he waka pai, he waka nni; ko nga tana ;i<)o. Kua rile nei lenei puke bei hokiboki mai ki konei, hei whukanui mo te malii i (iinata i le lati I.S.M, elupu haerc nei laua hokohoko, ka oti lo whakala. kolo atu nei c nga tangala o touei walii. I nga tnu kua pahiiro ake nei, hi; labalahi lo lalou bokonga ki I'oi llakena. Ara, i lioea mai i rcira nga taonga ; ka ulaina mai hoki (c paraoa, te wili, le pala, lie lihi, he poaka whaka]>aoa, be piwhi, be poaka ; ko ko latotiwhakaboki ki l'oi Hakona, hekoura pei'a ia, he ili ta talou moni o konei, no kona i lie nile kawe atu ki lawahi. No te kilenga o (c konra ki Poi llakena me ara atu w henna, ka alma kc (c boko No te liuiuga ole lair gata ki ara walii, ka ala malau lalou ki nga taonga ake o tenei whenua ; na reira, i tiuo tigaliau ai nga Pakeha, mo nga tangala Maori kite whakakile i le rangatirao lenei whenua ara to whakamahinga o lo whenua: lo whakatnptirauga o to lini o to kai. Ho whai raw a nga hua ole aliuwheuua; ko lenei wliai raw a ka haere ka riro i to kai ngaki whenua o Niu Tiiviii : ka haen: ka nni tenei kainga ki to whakaaro o to lini o to iwi. 1' tiliro ana nga niano o Atareiria, kilo lini i) lo kaipnke e ulaina ana e konei, ki le kawe inea am ; a, ka whakaaro ratoti he wbcnna pai a Niu Tireni, niei to inea, ka tiiii'tiga k li, ka lini nga rawa ko, o euei molu. Ki) uga kai i ulaina mai i i'oi ilakeua ma lalou i nga tail cwha, ka pahure ake nei; ko kai ano ena e ulaina atu nei, i Akaraua, i rolo i euei lakiwa. Ko nga kai ena e

iil:iin:i :itii nei ;—ho |U':iu:i, In: will. lie |i:il;i, In' lihi, lie poaka whakapaoa, lie poaka lole. K<> cnei mca l.:i(<>;i <• maiiakohia :m:i; :i, c mil :iii:i lc mil uu> era inca. Ko I'.' lilsi mi naia lata mi (era. Oliia, c lino ) ahr-'a ana If lihi o .Nui Tirrni. lit- pai hoki i:n lc u leiici in kai; ko If kai aim lira o nui uci ki Akaraiia. Id> i!;.-a poaka whakapaoa, nic iii;a poaka loli' i kinon;;ia rle l'akcha o iciia ilc kaw-cii-a Inalalii alii ; a, no Ii- 1111,1 i lino male i lc kai koia i lango i ni;a poaka o Mil Ti rcni, i lenci lakiwa ; lit> (ika la ralnu l.iim k lc poaka 0 konci. Ko lc lake leiici i kino ai, In- i n;.;a poaka ki ti- r.n aia alii una. no kona lc kino, aim kalou.li" ki lc rcka ui;olii ki n-ja kikokiko o - aka. Ao kona, ka whakaaro niatoii, in.'aia Inpalo ml;a kai wlianiiai poaka kia kana o ralou poaka c Uikua kia kai i lc iiijolii. lie nui lc nialiinla riwai ki lawalii i lc liinalaiiga olc lau 18.'i5. K Wliaakaro ana inalou ko lc riicuga o nga riwai ka oli lc ula ki lawalii, 11a liiiiliuia 1110 lc lan I.N.'}s kia iilill)/. oiira, ko lc liikn kiano i liilnki noa ! lie nui hoki lc maiiako ki lc aniana. Ko lc oli, ko to pare, ki lc inca, ka nialiia era, ka liolioro lc riro. K mca ana inat.m, a (aiilion uci, ka liliro inalou ki lc nni o lc oli, olc pare, e kawea mai anac 1114 a lan;;ala .Maori. K alma pai ana n-ja lik.ini;.'i 1110 n;;a kai nyaki whcniia o .Niii Tircni, a, licalia lc liari noa ai ii.na kai ni;aki. lie inca hoki, ka aia rile ii;;a 11111 mo lo ralon inalii. K haerc akc iiMii a Akaraiia nei ki lc nni inona, c liaciv akc ana, ki lc wliakaliipn ilona rani'.aliratanija. .Mr liliro e koiilon ki lc kaipuke

o Akarana, i lc tan IS, - i(), ;i, mr liliro lmki ki lu lull I.S'i.", ;i ka kilt-a lr uui o li> kaipukr. kua <>li l<> apili Li nga mra o rra lau; no kdiii'i luiki i kilc.i :ii lc maia, me lr aliuwhcnna 11, nga taagala o Icnci wlicnua. Mr ansa lr liliro ki nga rarangi uupcpa mo lr kai|ilikr, a, uir liliri) ki nga kaijilikr o lr lau IS.'il nir iiga mra o Irnei lau. .Mr liliio e lalou nga tana o nga /mkr o lr lauliou i llainirrr; i mra, ri'.lOi /ana o nga kaipukr; mi lr -21 o Aperira, ko nga lana rnri o nga puke, ."iOU-2. A'a, ka uui aim lr ngaki (i lr wlicnua, ka nui Imki lr \vli;ii rawa o lc tangata, ka lini una ilio lr kaipukr i rnlo i Icnci wliairawalanga. Oliia, kn lr UnkolmUo <i Akarana, kalaln ano ka liuiala ; ko lr rangaliialaiiga o Icnci wlirnua, kri nga langala aim o knnci! ma i alou aim r wliukakaliu lr wlicnua uri, kilo pa lon inalii ahuwliriiiia. Ko lr wa Icnci lici maliiuga inn nga Ima wlicnua. Mc lie mra In; nui noa alii nga kai o Icnci lau, ka polo aim i nga lini kaipukr, lie nui Imki, lc hiahia niai o lawalii ki lr kai. Mr liliro e knutou ki nga mra kua panuilia ki nga iiuprpa o Akarana. E karanga ana nga kai Imko n lr laonr, kia kawra niai <.• nga kai ugaki wlirnua, lr wili, It* oti, In parr, le pala loir, tc riwai, lc aniana, lepapa, mrara aln mra. ho enci nga mra c ugaliau ai It! langala ki le malii, ki lc ngaki wlicnua, ki le mra i ara alii malii. \a, ka liiiomanakoliia c lr langala lr lini o nga mra lici kai ma lalou. 'l'r mra i kilra ai Icnci, lir nui I* . .„ ugala r kaulrrr mai ana i Ingarangi; ka (iui una ilm le langala luku mai ki reiia, a, mc |n lica •■ oraai? rngari ra, ma konri r malii aln. Kknrr a I'oi llaKena c maiaki le malii i lr kai ma lr inano r whakackr toiiu niai uri ki Alarrira. l'r nica e reir porangi niai nci lc lini <> t>- langala ki nga -,\lnriu.i i Alarriiia. lie rongo kua lac lion aln ki I nui wliakaliaia o nga kouiakiia «alii, Ku liauuiiia c nga nupepa o Ingaraugi lr lini ••• lr una r Ima mai ana ki nga langala c nod < ana ki era wlicnua konia. Olio ima llg i ugakaii o ana inauo, a, ka rapu lr uliakaa' i

ki lc Kai inana. Ka uui mai aim hnki nga iv.i (i ln;;arani;i, ki I'ni 11 ;tI.r■ ii;i, ka whai liiiiii mai, ilc iiiahi nci, i!r knnra. Ko ana ! uii'a liui c Icii' m;;i net, ma Mil Tiivni e , whan.nai ; inana hoki c main he nra.i.na uia ana liui lau-ala. Ka lata, ka rile l>i lc wa c riiia ai ii.hm purapura. .Mr whakaimi lc uiahi o lc parau ; mc ahiiwhciiua iii;:i lan:;ala Uia whai rawa ai. Kua liui 113:1 kai- ' puke papai. mc u;;a kaipnl.e niiiiui kuutiimn I i lc kai, Una rcrc, ki lc ka«a alii i niia mail i; aki lawalii; oliia, kolahi pi k \ criia ki Ic i\ii, inn lc lau c lukoln ake nci, , mc whakaimi II laloil uiahi, kia ruaai Ickau pu?>e ki lc Ki lc mca. ka ahuwheiiua lalou ka uui ami lc hiahia n lawalii ki a lalnii nci kai.