KORERO TUPAPAKU.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume IV, Issue 105, 30 December 1852, Page 3

KORERO TUPAPAKU.

KO TE KAWARE TIRO, HE TANGATA MAORI. I nga ra o Pepuere, i te tau 1846, i te muri awatea, o te Ratapu, i te mulunga o te knrakia, ka whakatika mai ia ka mea puku ki an; "E hiahia ana an kla kai i te Hakarameta." Tonoa alu ana e an kia haere kla kite i te kainga p te Ilapa Tapii, a i nga ra tica, o te wiki, mc nacre mal ia ki taku whare, ko reira rapua ai lie tikanga e tapnko ri ia kite halii o te Alua. 1 tana taenga mat ki an, tukti tonu uga inata, c vhakania ana hoki mo ana liara, olira, e whakau ana ki a te Karaili tana Oranga. 'l'oki tonu tona aroha ki a Ilin. 1 inea atu au kia luliitnliia e ia ana whakaaro ; ko tetahi tenei o ana mea i tnhiinlii ai, "E rongo ana an i to aroha o Ihti Karaili, ki roto ki tokn ngukau, olira, kahore aku pii-mga ki to Alua. Ehara pea taku i tc he, e mea nei au kia lata au ki to talia i roto i a te Karaili, i hekc mai nei i te rangi, kia male hei ulu mo tatou. Ko ia hei hoinai i te wai ora, i tc laro ora. E whakapono ana au ki a Dili, c mea ana kia nialiara tonu ki a ia." I wnakahile atu an i enei kupu ana ki a Rata I.ahara, c ora ana hoki t reira, [ mea ia, kia lino luhituhi ia i ana whakaaro, u tuhia ana e ia. I whakapai te Rala i mea hoki Ki au ki tefihi alu rikoni, kia koreroiero ki a ia, a, me kawe ake nga korero. I uiiharo maua ki le.nui o tonu mataurangu. I malulau ia ki nga main o te Alua Matua, o te Atuu Taniaiti, o te

Atua Wairua Tapu; i tana korcroinnga ki le whakaiigaromanga rawalailga ole liara i te ngakan, i tint) inafama tana wliakalricre. E imhn aiia nulla i trt talis* 0 to lepil, he inea hipoki tana tepti ki le kakahu, kotiilgotingo ana le inert maiigu, mete mea ma, ara i niangn te kakahu be men knpurepure nga mea'ina. Ku lohu atu kite kakahu, ka men. "Ko tokiingakan e. pera ana le niaiigu me le kakahu nei, no lakh haerenga atu ki a te Karaili. ka kopitrepure nga mea ma, me ciia i lekoheka nil, ton ilio, ka mii liaere nga mea ttia, a, ana mate, an ka ma kaloa loku ngakau." Ile korerotanga ki le hahi, ka whakapai ralou, a, ka tukna ki into ki le kahui, piri tonn ia, a, riro noa kite hahi i le rangi. I iriiria le langata nei ki lewharc o Rata Rahara iln abiahi ole I laurel, i, rcira ano etahi boa aroha. He nui te aroha o te Rata, tangi ana to ngakau, whakapa kaloa nga langata kl te. mea ake, he karakia aroha nui tera. Kl tonn to ngakau n tana langata Maori rn I te .folia, aim te roimaia, o nga paparingu me lie wai e mapiiaana, I whakaahuaketia tetahiwahi o lona ingoa, kia lika ai ki le reo Ingarilii, ko Hoani Te Kore te ingoa iriiri. Mini lata iho o lenei, ka haere inai ia ki an, ka mea "E hiahia ana an kia waiho an bei kai whakaako i lo kura o te U.ilapu." Ka inea atu an, " Heaha tan e whakaako ai?" Ano ko ia, "Ko takti aim einataii nei an." Mcji atu ana an, "E maian ra nei nga lamai'iki ki an akoranga?" Ka ki ia, "Ka uiutnu pea." Tukua atu ana be karabe niona, kolahi le ktiti nia run o nga kotiro. Nui atu In aroha o alia tini kotiro ki to ratbtl kai whakaako. Kahore tana niaht ana i malum. Ko le Rongo Pai lauu pnkaptika 0 whakaako ai ia ki a ralou. Ho mea korero e in, e ia koiiro a rarangi, a. ka whakaniaraniaiia e ia nga kupu i rolo i le korerotanga. I inea an, "Tena tan whakaako mo le tamariki." Ka mea mai ia, "E kiia atu ana e an. kite inea ka hiahia koutou kia wbakawhiti ki lawahi o te awa, ka eke konlou kite waka kia whili ai, a, ekore e tae am kite rangi kite liahorc e haere i rolo i a lint Karaili.

He huiliiii a inn to tnnloii i tenci kura, ko re;' ira mkiia ai he k:ii ki nga lamnriki, a, ka puaki j clahi ktipu o nga kai wliakaako ki a raioij. . I luliia e lloani Plain' kupu '<• "S a lamaril.i, : hci whakapuakangn mona; i korerolia tana pukapnka i letalii o imilou liuiliiiinga. Me whiriwhiri i konei elnhi e ana karoro, kia mutaiiria ai te kulitiii o ana whakaaro. "Erahi," o ai taint " la koiitnu wahi c whakaakona not ki tc aroha, ki tc Atna i to ohinga, ki tc whakapono ki a to Karaiti i ripek.-iliii; (on.t ko nga lamnriki o toku wlicnna kaliorc kan te ingoao Ihui i-aiigoua, kalsore i rongo kilo raiou tiipuranga ake i rolo i te hara. E aku hoa, lamariki, ' ko te tikanga pai lenei kia kalia la konloti | inoi kite Atna, mo o koiilou, kai wliakaako ik\ raiou hoki te arotia ki to wliakaako i a koiilon ki in ara kite oranga, i rolo i to Ariki. Me inoi lioki konloti kite Atna, kia haere mai ai lie kai wliakaako mo koulou ki tcakoitehungaciiohonoaanailcpoiiiilanga, c koropiko ana ki tc whakapakoko kolinln, rakan lioki, pera in, na te ringa tangata i hanga. Me whakaumia kotuoti mc kore ra uei e man lo prne koiahi mo Ic poiiaka o nga Mihinere." Ko te mulnnga tenci o lana korero, " E aku hoa tailaniai'iki e mea pn ana in Karaiti kia Impic mai. konloti ki a ia, nana nga kupii npi. Ttikua mai nga lamariki nonolii ki alian, kausi e riria no ratou lioki tc i-angalii-atanga o te raugi, a kua malum tana kupu ki a koulon, Ko raiou c rapw ana ki au, i, tc ohinga, ka kite raiou i ahau." 1 tc tail 1818 ka pa te mate, i Ic rpi nci tc male. 1 tana nialiinga i te rino, taka ana te rangiroro, liinga ana ki raro. Mea atu ana e tetahi o nga kai mahi, "Kolica ra koe, moi male i to hinganga nci?" Ka mea akc c teia, "Ko ko I a Ilui all mei mate." Ka mea alii c tertoi, " Na tcalia kon i matau ai ko ko i:i tliu?" Ano ko ia, "Nn tc mea, c mea ana te knpu o te Alua, Ko nga tangata kaioa c whakapono ana ki a te Kaiaili, ka ora!" I tawai tpnei tangata kl a ia, a poiui noa te whakaaro e Uoani; olira no tc mcatanga alu ki a ia, lie tini nga tangaia « whaa ngiitii kan ana ki a te Kaiaili, kaliorc nga nialii i tika, ka marire tc ngakan o Hoani. He mil tana arolia ki tana kainga tupii. I te ratimaii, ka whakaae ana rangatira kia liacrc ki Peakauri, na rcira i oraora kan akc ai. I miia alu o tenci haereuga ona kahore i nui lana korero kite Kawanala tawhilo ko tenci, lino korero ana ia, i lana nohoanga ki reira. No to taenga ki tc korero o Hamahona, ka mea ia, " Ara lie tangata Lino a Uamabonn," I tana korerotanga i tc Kanaoa la Hon, ko nga upoko o Hoani, lana olino korero ai, ko te tualoiu o nga upoko, ko te tekau mart ha nga upoko i paiugia n ia, lie mea tiliro kite kainga ringaiinga o era wahi. Nui alu tc arolia o lona ngakau i te uohoanga ai ki tenei walii. I tana liokinja

ki to taone ka pangia nuitia ia o te Kihai i roa, ka kopia'alu. ki luria i-uina. Ko' nga kiii inana kihai i mnhuo, .kahore hoki te arolia moiia i wliakaiiilia. No konei, ka Mialiia ia kia hoki ki lonu wlicnua lupu, me aha? lain pa mil te male ki a ia. I tetahi takiwa ka pa to pmii'i. ki a ia, a ka mea, " ue! meliemeaopeneiana le knhun i lenei \va, me tonga Macamakna p.ilmre akenei!" I trialii u ana poiiiiianga, ka anmainn ia. Rein atn ana laku hupii whakaho, langi ana ia, ih'.'ji aUe ana. " lie lainaili kino an, otira ka mii te atawliai o te Atua ki an." I mini Mini o lenei ka innciio lonn ngakau, a ka tilirn lonu ia ki le male ka lata, kahore i alia Iloltatapu i l'epueco 18, i te tan 1849, ka lapuko an ki tana rnma. i te niulunga o I(! karakia, e lieke ana ,ia i reira ki le male Ka iioinai e tit ki an te wali, i tukna ki a in e tetahi o maion, ka inea ia, kia whakaliokia te waii kite (angala nana, ka mea inai ia, " K liaere ana an i lenei ra." Ka inea.aiii an, " E liaere ana kowhea ?" Alio I;., si, " K liaere ana kite Atna." Ka mea am an. "He knpu tan ki lokarahe i le po nci?" Ka mea mai ia, "Meinga alii ki a raion e marie ana an." Ko tana knpu wliakaniutungu lenei Kna miitii te langi ole pcre karakia ka pula atu kite torona i te raegi nga waiata wliakapai ole taitgata ole ao maori nei~e kake ana nga rangi waiata, e rere ana te wairua o lenei tangala Maori, —e taiapoliia ana c nga karece tapn kite rangi. kia urn ai ki nga waiata wliakapai oia kainga liuuiario. He tini ke nga hoa whakapono i tae sit■■ ki lona lannmanga. Ko nga rikonn ole lialii nga kai niihi ki a ia, na i aiou lana linana i wliakalakoto ki le urupa. Takolo ke ana lona linana ki lawahi noa alu o tonawhanautaiigu lie rakau te tohu ole walii i okioki ai. He laiihon lenei langala, i liaeie mai i te wheiiua lawliiti. li mea ana matou, na le Atua i lukii mai lenei langala liei wakaolio i nga langala whakapono o enei wahi, hei toliu mo nga tamariki kia liaere alu ai ki a lliu. Ka mea m.ii tetahi langala ki an, "na le Alua pea i lukii mai lenei (augata hei (anira mokii." K mea ana an, me penei hoki nga whakaaro o te liunga kaloa e lilico ana ki anei knpu whakamahacu.