Ko Etahi Wahi o nga Korero i Whakapuakina i te Rua o nga Huihuinga. Mhhnere ki Taupiri.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume 4, Issue 87, 22 April 1852, Page 2

Ko Etahi Wahi o nga Korero i Whakapuakina i te Rua o nga Huihuinga. Mhhnere ki Taupiri.

Ko Wetere Te Paki, rangatira o te Ngaungau, mete Pa o tukopoto i mea:E aku hoa, whakarongo mai ki au, kia ki utu au ki o tatou atua o mua. He tuna, he putewha nga mea i whakaauiatia e talon ; no ula, ho Kiore, lie Kuiikuu, lie Kumara nga nlua. lie tini ke a latou neilapu. I lapu te upoko tae non ki le inangai; ko te lia o nga Maori i tipu. I tapn to ipu e inu ai ite wai. I whakapono tatou kalou ki, te nei mea pupuri nui te kino. 15 niatau s. a koutou he lino tohunga Maori an; he :!Si taku mana ; i mea an. ko aku tuonga nui era; ko teuoi he mea mahue era men katoa, "Mo te painga wliak iliarahara o te matauranga ki a Karaili Iliu, taku Ariki." Kua rongo tatou ki Tana louo, ki Tana Hahi ;—" Haere koutou kite ao katoa, kauwhaulia te rongop u kin >a tang;ita katoa." Na, me tuku e latou te Kongo l'ai kite ao katoa. Ileoi ano taku koreio. \ Ka ran ake a Uariri Te Mokorou tiuco Ngatiriftu : —'

He pono ano ra to tatou kiiaretanga ; i whakapono taiou ki nga mea teka. lie ntii te he i aim mai i o tatou atua. I tapti rawa nga niara kumara, a, kite mea, ka whakanoaina nga lapu, he whainga te tnkunga i'lo. I reka cnei mea tiniliauga ki an no te mea i poka ke akf te aroha kite pourilanga ite m-raiua. 1 pai an ki enei, kite wbaingi, kite svhakaheke toto kite kino; kihai te Kongo Pai j whakarangona e au j ko tenei, kua riro te papa i te Kongo Pai. Ka takahia e ahau ki raro ki aku wacwi.e era alu mea kaloa. Na, me tuku e tatou te Kongo Pai ki nga tauiwi ; heoi ra ano te mea whaknora mo nga kino katoa. Ko Apimiraka, rangatira o Ngaliro.iroa, 1 korero kite kino o ona ritenga tawhito. Whakalika ana a Kerehi Tarapuhia, telahi o nga rangatira o Ngatihine, ka mea—He mea papal clahi o ngi mea i k uvea mat c te Pakeha, he kino etahi mea; kua kawea mai te pu.tc riwai, te pnaka, te witi —kei runga alee o enei a kaloa te Kongo Pai :na nga Mihinere ter.i i kiwe mai. Ko te Oranga liuei mo tatou ; 110 kouci, me tuku ntu ki rati iwi. Whakalika ana i konei a Kerei Te Ran, rangatira ote Whaiiau Pani, ka mea,—l whauati mai an i roto i te kino; otira, kn.i taea mai a konei e te Kongo Pai, na reira an i ora ai, a niohoa e noho nei. He roa rawa, kihai an i tahuri kite pai, i piri tonu an ki era he. Kua mate noa ake an; na te Kongo Pai ahau i ora ai, taku linana. Kua kitea e whan toku kino, me tnku kuaretanga ; no kmiei, ka inea atu an, tnktia te Kongo Pai ki era atu. Whakatika ana a Karaka 'IV Hoki, leina o (era, ka mea, — He tangat.i khio an ; otira '.ka whaki nei au i oku hara, ko toku kino kei 11111.1 lomi o-lakii nroarn. Ko te Kongo Pai toku oranga; ko le oranga ano ia mo tenei niotn. I iiitta ai, i tatuang.-itake n'.'a iwi o enei inotu ki a tatou ; ko tenei, kua whakateina katoa. Ale tuku ki a ratoit le maramatanga o te ltonga Pai; kua aia keiia o taiou atua o mini e te Karaiti. Kotahi enei kai e matt lonii i a tatou, lie kumara ; a, e ngangare ana ano tatou ki le w henna. " Ahakoa ra e tit ana te tan rata 11 o te Atua, a. ko tona hiti tenei, kua malaii te Ariki ki onn." Ko nga mea katoa e mate i te Kongo Pai. K kapi. nc e kapi te ao i a iaj ahakoa tupu ake te kino.o mate. Ko Wharau Ngapaki, he rangatira no Ngatinahe, i mc.i, — Ko toku whakaar.i tenei he mil taku kino; ko te Oranga tena, ko le Kongo Pai na, me tuku ki era atn. Ko Uncle Kukumomo Monila i te kura i Kaitotehe i korero i konei. Ko te t tnjata tenei, i haero i aTe Pihopa o Sin Tireni i tona rcrenga ki Niit Kararonia, me era atu ■not 11. Ka mea ia ; K oku boa, ahakoa ehara an i te haunia'ita, ktiakaitangalaau. I reka i au ter' kai. I nga tan kua p.ilmre ake itei, ka trie mai te Hon ;u Pai, otira hihai i paiogia c ahau. I hoki aim an ki Taranaki kai ana auo i te tangata ki reira; otiia, i tenei kaingi aku, kihai i reka, i Uawa ki taku walia. Na leaha rate reka ai i reira inah kite rekanga i nit-a alu ? Na teah 1 koia? Nate mea, i korerot'a ele Kongo Pai he ritenga he lera. Vn ki le mea, ka kai telahi o tenei whakaininenga i te t ••igata nnitiri ake ii;'i. ekore hoki e reka. Ahakoa kiano ia i whakapouo ki .1 te Karaiti, ekore ano ona ritenga he o niua e ala ibua ki ona whakaaro, no te me.i kua rongo ia ki nga korero o te karai-.iiture a, ka whakaakona tona ngikau ele vVairua Tapti. Ka tae 111 ai te inar.ina ki a ia, ko reira pouri ai 11a iiiahi i iera he Kua tae maiia ko te Tihopa ki uga motu tntata lii tenei whinua ; he tokomaha o era tangala e kai langata ana. 'J'okorima nga Pakeha i palua i nga uiarama i nata ta'.i nei, a, km pan pe 1 te kai. He aha le inahi mo t .ton ? Me tuku atu ite Kongo Pai ole Karaiti. Km timata te maki pai o te Karaipilure; kotahi te kau ma torn nga tainariki o una rangatira o ana Motu kua lukua mai kia whakaakona ete Pihopa. Kiapera hoki koutou, lukua nga tainariki ki nga kura i Kaitotehe ki Maraitd, ki Aknrana. He kainga tawhiti a ralou, oiira kahore tera i niaharatia, e lukua mai ana; ko koutou ia, uitata tonu k nga whare whakaako, a, kahore eliiiiti o kou--1..11 e tuku atu nga tainariki. I oranoa niatou il. tahi » nga motu. I haere hi te mil wai, a, i tehaictiga kiuta, karapntiu ana ma'.ta e nga langata, .iraia ana te ari. 1 le la nga ake o matou ki to ra'ou peka ana ki tab ki. lukua an 1 inaua kia haero. lep ilia matou kite kohalu e etahi o rat on. 1 man ano nga ringa ki i-g-i ko|ieic hei kokiri i nga tao ; ir.ahue rukeruke n.a kaho w. i, haeic ana matou. Ite taenga ki tatalii, ko le Pihopa me maioii katoa, i kau atu ki le poii, i wabo kc hoki, a, tae inarire an 1 kite poti, ki te kaipuke'hoki. Na te aha tend ? 1 leaha matou le totohu ai i te alu ki le poti? He kuli toku, he hit hoki i aku w.te. lie aha te tukiii ai matou kia werohia kite tao ? Na le mea i tiakina matou eteA ua ; e tiakina ana e ia ona pononga katoa e kau whan ana. i te Kongo Pai. Ii mea ana ute Pihopa, ekorc e niahue i a ia aua molu ; ka

tube ano ia kite k iive i te Kongo I'jii !»• reir.'i. Na kite mea, k. to:iu i:i kia Icmi.• ahail i a ia, kia noli.ijitu an l;i leira, e 111 i all i nu. Oiii.i, c peiii i ana an? Tenei • le whaknpeliapelia nci, eliara tera 1 te whaicaaro pai. Iloni ano taku kc ero. Whakatika ana Tu Aliiwer.i ka mea :—■ li Iloeli', ehava luu i le whaknpeliapeha, ki to iiim ka fingi ;ili koe kite Atua liei -.vlia'cnkah:' mou ; inana e uliakakalia, ko t.e ko.oia r • tiikti ki a ia. Khara lenei i •(. wli.Aapcl' - pelia e mea nc-i kia tnkua a tatou tfciana, k. '.. jnate mo te Kongo Pai. Ka whakatika a Tipei.c o Taliauka k-"i wliakaako o ngali .;«I,ula, Ur. iiwi ir.: 15 wliak.iuru a:, i an king i k ■■.»nr-t'=:t i roto i o ratnii kino, Ti iro ki U-kciii;, i ill.,::- i lakn mata ; ka pn'a te Pai, In ron;-; ■ au ki nga Mihinero, ka ora.. Ko a taUiii U: i tanliito, lie roi. In; poliue, me ca atn " a!c ■ o tiiwhenua;" ko era una p liiirc, kna wliiti mai hoki to m.-,ir.ni;it iiijj ole Kongo I'ai; kill aia ketia o talou atua o nma e te Karaili. Kotalii ciici kai c mai tonit i a tatou, In' kumara; a, c ugin.a.ie ana a'.io taton kite wlienua. " Aliakoa ra e tu ana te tuianga u O te Atlia, a, ko tona hiri tenei, kua nintuii tu Ariki ki ona" Ko nga in?;i k<Uoa e mate i te Kongo I'ai. K kapi, ae e kapi te ao iaia ; aliakoa lupti tike-to kino, e mate. Ka pilu ake te tiru i roto i te witi, a, lava no.itia to liatiliakingi. Ko an lotalii o k,i t.nijati tn.itahi o NVaikat > i tango ki to v.hakapono. Ho liira noa ako tokti kino. I takot > noa ian te niakatu. Ko te una tajm ltr.va tenei a tiilou ha kolitii! talui una mioa. I mea aliau ki tc horoi an i roto i tu koluie (aim mea mao.t, ko reira kitea :.i te tcUatc-ka o tenei mea o te tapti, o nga atua Maori. Wliakmualaiiiat inria ana e aliau,a, kiiiai au i pangia o tc m :te ; no koiiei ka whak.iaio an, lie mea p.iuo, lie mea pai hoki te Kongo I'ai ote Ariki. Ka mea iiei auo au, tnkua tenei mea pii l;i era utit. Ko Iloera Tanmii o Kerikeriroa te teina o Iluele i whakatika, ka mea :—• Ko taku kupu tenet. I 11111,1 ai i nolio a tatou atua Maori i roto i te kuku, i te i tc roi, i te kuniara, me era atu mea otira, kai • nga katoatia ana ana mea e tatou. Na, k i mea atu au, i liea to r.itou niana, kali a ra iiei, alnatanga r.i nn'l in.ilioki tukna ana ratou kia kainga c ratou. lie Jiuiiga kuare tatou, lie liunga pouri j ko tenei, kia kaha ta tiit-iu luku i te Kongo Pai ki nga lua'-.ai-.a o nolio kuare ana. Ana tatou e mea lie tangata ke ratou, engari. "a te loto ole Kraiti ka lata vatou ki a tatou. Maranj'a ana n Faratcnc Tc Kongopoto ka mea ia : V. lioa ma, kia kaha tatou tc ttiku atu i te Kongo Pai, i rung.i i te lnoi. Kn whakatika n ilamioi-.i NVlia'.iapu kit uliakaako i 'l'ukupoto, mea ana : Ko ta tatou c taiijjotaiigo r.\, me ata \v!iakaaro, nie liaerc i roto ite iuoi, itc aroiia- Ko a tatou moiii lio.to, me liaerc i n to i enci tikanga ka oti iiei le nil ikapnaki. Knia te kupu a ngtilii kail kaua lioki te ngakau \v!i:il:apeliapelia. lie malii uui ano teiei, le tuku i te Pai ki nga ivkeuuu e araia ana e tu po. Ko Ilotorcnc, lie kai wliakaako no whatanliata i mea : Na te llomio Pai, ka Kite au i aku lie. E men ana a Hcmi te Apotoro, " I hea nga pakanga, me nga nttiingaretatiga i a kontou 1 Kahoro koia i aim atu i koiiei i a kout-su. e hiahia uliauliai ana i loto i o kouto.i ualii.', Hcot nno le mea hei pelii mo enci, ko le Kongo Pai. Mo konei, me tuku atu c tntou i roto i le kalia o te Atua ; lie malii nui hoki tenei. Ko Tamati Puru he kai wliakaako no M„kiri, i mea :—• He main arolia tenei, te tuku i te Kongo Pai ki nga ivhenua pouri. Kia tatou kite aroha o nga Milicncre ki a tatou. Ko Te Paraone.i kite au e kai ana i tc tangata i tana taenia mai. Ko au t: mea auu kia maliia e tatou kia haere te Kongo Pai. Ko lieta Taranlli, kai wlr.kaaAO i Kaitotelie i mea : Me maliara c tatou nga paings e aim mai ana ite Kongo Pai. Nio tatou Mi:iita ka matau tatou kite korcro i nga pukapuka wliakaliaere ki ate Karaili, to taUu Or.inga. Ona malii miliaro, ana niaivkaia, hid tona matenga Kua alma ke te mal.i o te tangata, e uoho malire ana, ko nga hoatanga ole Kangi c wliakaliekea ana ki roto ki a ratou ete Air.a. Ko tenei, me whakaaro e taton ki nga kino c toe nci i roto i a tatou. Ko tc kino tenei, ko o tatou tamariki kahore e tnkua ki nga kura o n"a Mihineie. Na, ki tc mea, ka lie ralon, ko te kino kei ngamatua; ko ratou nga mea o wliakawakia. Kile mea katukjaotatoii tam-:i-ki kin« i kura. a, ka tnpu ake ratou i roto i 10 kino; ko ratou ano nga tukunga iho, a te ra wi abiva. Me wli ikaro igo tatou Ki ii'.-a kupu ote Ariki ki tona Ha'ih " Haere ra kite ao katoa, akona." Ko to tatou tolm arolia lenei ki a la, " lie whangai i nga Kerne." Na te Atua tatou e ivliakakalia. Kua mc.i ia, •' Kua iucin:a nga laogaliratauga o te ao, hei raugiitiratauga mo to latou Ariki, mo tana li Taiti hak:, a, inana c kingi, ake, ake, nkc."

" Kia pahure ra ano te rangi me to wheniia, ekorc telahi whai nohinohi rawa, ckore tctahi tolm o tc lure e pahure kia rite katoa ano." Na, kia tohc tatou li tcnei mahi nui, i roto i tc uhakapouo, i roto i tc inoi; kaua te ngakau e lrhakapchapha, otira, kia koingo, a, ko tc kororia, nic tnku e tatou ki (e Atna. n'hakakoroiat'm a Ihoicu tc Tokotoru. Amcne. Kohikohia ana i konci nga moni, kolnhi tc kau pauna. Wahi ili, ka wha pauna i nui akc i nga kohikohinga « tera tan. Na nga tangata Maori i karanga kia riina nga pauna tuku atu kite llunangaki te Tuaraki, mo nga molu ote Moana Marie, Krima i karatiiratia mote Runangn kite 'i'uauru. lie koheka Pakelia kail i nga rangatira, i nga kai whakaako, he koti nei, he tatau nci, nic era atu kakahu.