Te Mahi mata o te kai tiaki o te tahataha moana me te maia hoki o nga kai hi ngohi.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume 4, Issue 66, 3 July 1851, Page 3

Te Mahi mata o te kai tiaki o te tahataha moana mete maia hoki o nga kai hi ngohi.

No te Hatirei, i te 11 o nga ra o Hanuere i eke ai a te Niu Kamaha, ki nga toka waho ake o Kanawara. Ehara i te toka ngaro i te tai, ua tutuki te tai ka whanake aua kohatu ki runga; 60 putu, 70 te kau ra nei te tiketike. Tamvliare ana te kohu ki runga ki ana koliatn, e kcri ana hoki te ban, c ara ana te nu'arn. lie rewa rua tera pukv, 250 tana ; ko Uanah.ina te rangntira i i rcro mai i liewapuru, e anga ana ki l'auiora. L'ke kan ano te puke ra, ki pakuu. Ko nga tangata o runga, tokoiwa mete makau ote rangatira, eke. katoa ki ana toka. Ka haeiiae te ata ka kitea am e te tangata wheniia ; otiia, kihai i laca atu. Noho mai una te liiinga ra i runga i te toka, taka noa kite iwa o nga haora, ka puia te ngaru nei, tain ana kite toka, marere katoa r.ilou kite wai. Tokowhitn nga mea i mate i rein, ora ake tokotoru. lie kanaka te tokotoru, i eke tera ki telahi wahi o te puke, bo papa te hoe, ka inngohiii mai te pakarutanga mea hci ra. l'eipcia haerctia ana ia e te ngaru, kowai i toliu c pitta tera momo. Ite tanga'a e akina haerctia ra etc ngaru, ka tata, ka mate, ka pitta te poti o nga kai hi ngohi o tana wahi. Ko te poti he mea to, *i*utn hoki c lakoto ana, tokorima nga tangata ki runga. Kua imii te tangata ki nga pari o fiua wahi, ciua pea mano o te kai matakitaki. Hoa noa nga tangata i te poti ra c kaka tveana,ka puta ti ratou wahi, a, ka ora i a ra'ou tera i te kaupapa ra. I te peinga o te rangatira raua ko le lioa etc ngaru i tctalii o nga toka, ka eke raua ki telahi atu, be kohatu keokeo tera, he uohoangi no nga tini maim o tera tai. Ko te tangata ra kua eke kite toka, no te talniritauga o tc kanohi ka kite atu i le tabu e ■ taupjtiipatu ana ki tc ngaru, ka totoro am te I ringa, toia ana kiuta. Ite rerenga ole poti

In' n_olii ki to i\!i:i!»-mOim i tera i to kanpapa, e mo r.i.ii .'Kin 10 Hiriiva to kata o to kawat.inga ; ko Pone Reivali t2 kai wliakalian i tana puke kia rere n.ai. No tc rerenga ka (it ihi i Pivip, i-.hiii !<i> nga apiha kl 112 a pari o '.•in.? u-.ilii riliro ai kite liniiga i nga toka ra. Tat i, ka tat), to kai.t r.i, k a lioca te poti, olira, kiliai ra-.v, i tatata ki toka i to ngaru. Wliakapai toim a Pe;io Reiveti ito Imking.i o tc poti ki le ka'.a, e'iiia ka tahtiri tumi il:« i it- tiu'.t o te mo mi. Ka linere ka pouri i kiiuoi, ki wlukaaroa lieoi ano nga uliakamataniatanraiiga o tenoi ra. Whaka.ira Ilia ana nga krir.i o te kaipukc ra i kouci, he tolm aiolia tera kite linngi i nga toka ra kot ponri raiva hoki a rana uli.;k;.aro, he inea hoki ka wlii.kareroa atu kia naina, kia ngaiu o te liiakai, ote milao ite roa o te pi). Ko nga kai ivkakaor.i ano era, ma te Atua ia te tikanga ka ora raiva ako rao i le wai. No te aonga ako o te va, to Uatapu, ka pa te liau kite niaraiigii-viva-tonga, ka iiikultiku lioki te ngaru. Olio katoanga tangata o letaliatalia i tcnci ra, pera te mo oliunga ra i naualii. Ao kan ano, ka ivliakaaitue 113 a rau ki tti tali itaiiii, lore tonn mai to t ingata, a, te aivatca, ka ivlii'i te ra, maraiiia katoi to tiliitalia, makutn lomi tc li'.iro o te tiingala. Ito tain' o nga liaora ka kitea n;:a poii eivha o anga ana ki nga t.ika. Mo poti hi ngolii nga moa e'oru ; ko te ivha 110 nga tangata tiaki o te lahatalii. Mini ilio ki maim to Pone Ueivc'i mo to To Poivari te kai ivliakatere o to Kata. Tokorima nga tangata o te poti o Pone Reweti, i utnina ki tera nga inata e tvhiun nni i\i runga kite rangi. Ano te olio ote tokomalia, erinia, cono ra nci inano o tera kite ! piri. No to taenga oia poti, o ia poti, kx ' ivhakao te mano 0 iiini r.i i te pari. Knliati ana te ngaru, tona teitei to lata atn nga poii. Ko n:a ma'a whakaka i tangoliia e Pone Rf.veti kite poti, kilni i whiiiwliiua c te pnli i ntua atu, katalii ano ki a ia, tera, Win iviiiiia to mKa alii ito piti. Ko nga tikanga o tera mc.i kna korcrotia, kia rima to kau putu ki innri mo nga tangata e wliiu ana i tL-ra tn mea. r inc 1 toiaiii o nga lan;ata o to poti mana o H'ln'n tm 1 ma'.a ;thi, oliia, i kttnre tana tangata ki tora me>, no reira, kaliore a Penc Rciveii i ivliakaae, ongari, kia pingia ana e te

I male i ic wliimma o tana mea, me nru alio ia. No to ouu;a <> to wliakavtoUo o ngu tniig.'itn o te pott ka tuluiu te mata o te Pone ra, njaio ka'oa ia i te mtira i te wliiiinga ai, kalmre ia i u'era, ki> te wliakalicko i iierea Ia taii.i mea alii, i pa kite koinga kohatu motu tonu atu, taka una kite nioina te pito. Ano te ponri o 113 a tangata o n<;a poti, pa katoa lioki Ic poiiri kite mano e pae ra ito pari, i ic Idtonga ntn ka imitu te u hakalieke. Ka vorc auo i kimei te m.Ua alii o te I'cnc ra, tan ilio ana. kite toka, kite taha o t;; tangata c nolio mai ra- Hari pit te 111.-.110 e malakitaki ra ite «i ki pa kite tok.i te wliakaiieke. No te tacnga utu o te tanr.i r.i, ka liip.iinija ngi rin»a o te waiiine ra, lie ivliakanlietai nana. Ngaro ana te ra i tin i ngi kapua vtotiri, i te roa o to ra, wliiti ana ano i tenei walii, ka uhakaaro te tokomalia lie to'.m jiai tcia. Herea ana te wliakalickc i koaei kite hope o te waiiine ra e fjna lioa, tn.noa ana l.ia ki U- moar. ■; l.i'i.ai ia i !• iliaiOi l ii;:ia an:».

nana ote wehi. Tohe nei, a—rotiuo 110 ato wahine ra ki i.'.'a kttpu ote hoa. I'oroporoaki ana rana, peke «n:i te wahine kite w.-u. I'.toru laupokitanga o te ngaru 1 tend wain, n.-aro iho >e poti, tluia te raano r... kua tahuri kiitoa. Whakao ana te tini o te 'angaia 1 konei, ka mea uke, "Kua ng-iro r»ton!" Ko nga wahine i roto i te man.) ra tangi ana 1 konci, angn ke ana te tiliro. Kihai i roa k 1 kite.-, nsra poti ka maim ano, a, tangi ana te ngougoro o leta kite pan. Kmuca ana te taura. a, ka palmre nga n.inetc eloru, ka riro ;.ke te wahine ki ic poli ; 0111 a, kua kahore ke te ngoi i te lainga a te iwaru. Mea noa nga t.ngata ote poti kite whakaara ake ; hipokia ana ki a r.itou kakahn, meaha e ora Hke ai. K ta ana ano te inuiaiva, tao rawa am te poti kitita kua kahore No te tukunga otc tiin«utii kite w:ii, ka herea to wl.akaheke ki tona hope, loia ana ia ki tetahi am o nga poti, hore 011 a ngoi i te hikitanga ai kite poti. . lie ni.i te puke l.ihuri ki cnei tahatahn ; katahi uei aim ia te ti.hi.ri'ai.ga i lino oho ai le niano i tino itroha ai. Ko If imliuauga mule mai ote hunga i ora ake, mete whakauaiia o nya kai uhakaora.ekore e ngnro wawe i te ngik.ui o te tini. Kua nni le mahi o lenei rangatira, o I'ette ttewci, kt.a 0110 nga tohu uikii atu ki a ia 1110 tona maia, me ana mahi nni. Ko te kai whakalere o te ktita, ko Te l?onari, c tino whakap.iia aim tat... nial.i; e mea ana nialou me inahara nga r-uig.lira ki tana maia, 111 c whakaaro hoki nga kai hoe o n«a poti. Name wh-ikariie ano nga kai hi ngohi, kna nni hoki 10 ratou aroha ki tc itiku i tc moana, me kore, kua mate. Keihca ra he kupu hei whakapai 1110 tc hunga i rukuhia ai te ng.irn ki le wl.akaoraniai i nga t.mgata tahuri. lv whakaae am te niano katoa kite maia, me le aroha o lera hmiga. .Mo he mea, c tirohi.t ana nga tahalaha kino o tenci kainga, mete teitei otc ngaru i enei wi ka karanga ano ratou he maia whakabara to nga langata ra. Ko te maia, me tc aroh.i c tak.no ana kite ngukau, Ko tc tino rangatira o nga kaipuke, i reir-i ite rongonga ai kite male o latt.c, hunga a, he nui tana mahi ki to whakahau, ki teal. 1, ki teaha, me kore ra nei e ora mai te huiua tahuri.