TE NGARO HANGA HONI.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume 4, Issue 58, 13 March 1851, Page 4

TE NGARO HANGA HONI.

I te rapurapunga i roto i nga pukapuka o te whare hei whakaaro mo te ngakau hei whakaahua reka, tupono pu matou ki tetahi pukapuka pai; he maha nga korero papai o roto. I le liurihanga o nga papa o tana mea, ko te main o te ngaro hanga lioni tc korcro (uatalit i kitca. Na ko ana korcro me tuku atu ki nga rarangi o tcnei pepa, ko etahi walii mo wliakarere ko nga ivalii anake e paingia c nga tangata Maori me ta kite pepa, kei raruram na lioatu nga tikanga maliu. lie nui te pai o aim mai ana kite tangata i tera tu ngaro; nlinkoa alum he tera, lie raiva ano kei a ia. I nga \va katoa o to ao kua waiho tcnei ngaro, liei miliaro mo te tangata, a, kua pula nga kupu whukapai ote tokomalia. Ko te kupn o te Karaipiturc i wliakahaere ki tenei ngaro. I te liaererenga o nga Hurui i roto i te koralia, ka meintta atu ma te Atua c tuku ki a ratou, " lie uhenua pureimrena noa i te irai-ti, i te lioni." Ko nga tang.ita korero o nga tauiwi, me nga tangata l/lo ivaiatn,i tvhakahua'.ki tengaro. 1 tino paingia eratou taua mea. I men a Wh.ihiri, tctalii o o ratou tangata ntintii, lie liihi no te Atua te ngaro hangi lioni. [ mea a Purutaki, ko tc liuinga o nga pai. Kiliai ratou i tino matiui ki nga whunautani'a ote Pi. 1 mea etahi no r"to ite pua whaWapuipni; ko etalii i mea, no roto i te kararclic le kainaa ana e te pirau. I mea lioki aua taniivi, ko te tini o nga tikanga e mabia nei e te tangata, i matauria e aua ngaro. No nen wn i niuri mai, ka mataii liaere te tangata ki nga tikanga o te ngaro lianga lioni. Na Wliar.ima, lie Rata no Horona tetahi korcro mo tenei mea i marama ake ai tetahi walii. Na iWarari raua ko ltcamtia, he toliunja no te Wiwi etalii korero mo aua mea i matauria ai etalii tikanga, i marama ai etahi o nga mea i ngaro i nma atu. Kotahi rail tau, e rima te knu ka paliurc i to ratou korcrotanga. Ko I'aranihi Hupa, tc rangatira i tino tnliitiihi korcro ki tera mea. Ko lliniiva te kaiuga i whanau ai taua tangata, te tau o tona whanautanga 1750, te tau i mate ai, 1831. lie nui noa atu ana tuhituhingu ki tenei mea, kite ngaro liaii'.-a lioni. Ahakoa kua poka ke te matauranga o nga kai-tuhituhi i inuri mai i a ia, na ana korcro i rapua ai te tini o nga tikanga o taua ivalii mea. He painga mo te kai-nuaki whemia mo era atu langata, na matauria c r.itou nga tikanga ote ngaro hanga lioni. He nui nga moni e riro atu ana ki nga tangata c ntawltui ana i enci tu mea. He mulii noa ake nei te atawhni ite ngaro. l\kore ano c nui nga utti ote kai ivhanaai na hokoa he ngaro, mo te muinga tuatahi nga utu, mo nga pouaka e nolio ai; tena, e riro m:>i aua men, kihai i roa, ka lioki mai aua mor.i i lioatu ra, i nga lioni e hanga ana e ratou, a, taro ake ka hua nui mai nga moni ki nga ringa o te kai-ivhangai. 1 nga hoatutanga o nga korero nmuri ake net mo tenei mea, mo te ngaro hanga honi, mo whakaatu c matou una utu ki tc kai whati"ai mo roto i te tau. He tau ano kotahi te kau. he mta nno te kau ma rima pauna £ls, mo ruto i te tau, likore tenei utu mo te Pi e ivhakaititia c te u-hakaaro ; he nui nga painga mo ia whanau, mo ia whanau o riro mai ana i era moni.