KO TE KARERE MAORI. Akarana, Akuhata 1, 1850.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume 2, Issue 42, 1 August 1850, Page 1

KO TE KARERE MAORI. Akarana, Akuhata 1, 1850.

I nga wiki kua pahure e rua nga kaipuke nunui kua tomo i nga mea o Niu Tireni; e rere ana aua puke ki Kareponia. Ko nga utanga o enei puke, he rakau, he riwai, mo era atii mea. Na te mahi ote tangata Maori kite kai, i nieinga ni kia tomo euei, me era ntu knipuke.

Ko to Ihinann to puke kua. tomo. Ko! ana utanga he poaka, he pikarn, he oti, • he pare, me era atu niea. Ko nga riwa' i runga. erua'ran kotahi tekau ma wlia ' nga tana, ko nga aniana, ko te kj.reti, ko te kelia, erima te kau tana tarn m irokc. Ko'te Rori Tanarc te ma o nua puke! kotahi rau kotahi tekau ma wha nga tana i runga i lera kotahi te kau tana ma run tarn maroke, mete tini atu o nga mca ke. Ko to Hera Kulii to ingoa o te torn o nga kaipukc c ahu ana ki Kareponia ; he nui auohoki nga utanga o tenei puke i nga kai o Niu Tircni. E uta nna hoki n Poncke i ana kaipuke, o rere ana kite whenua koura; ko te Orion a te ingoa o tetahi o aua puke, ko te marama o tlurai i whakaritea hei rerenga mo tana puke. E pai ana tenei. Na nga kai hoko o Akarana i whai mahi oi nga kai ngnki whenua. Ale he niea, ka penei tonu te ritengrt he painga tenei mo nga tangata Maori, me nga Pakeha. He nui nga niea kua oti te uta ki Kareponia, otira, kiano i utua mai Qua mea, kia inahara nga kai whakatupu ki tenei. Ma te tac ora ki tnwahi ka whiwhi ki nga nioni, tena ki te pirau, kahore kau he mca mo nga kai uta. I tae kino atu ki Oahu etahi o nga riwai uta atu i konei, otiia, i hauhakca wawetia era, kihai i ala pakari. Kiliai i nui tc utu mo aua mea i pirau hoki.

Ko te Hera Kola pea te kaipuke whakamutunga o te hotoke nei, mo konei, me whakahaere _ta tatou korero ki nga wahi e ngakia ai te riwai, ki nga wahi hoki e hauhakea ai. Me whakaaro o tatou te tikanga pai e roa oi te takotorangn o te riwai, kei pangia ete pirau. Te mea e whakaaro ai tntoa ki tenei mea kin tika ai te uta ki tawahi, kia tac ora ai te riwai kia hua ai te rawa kituringa o te kai ngaki, o te kai hoko hoki. I te timatanga o te hauhakenga riwnj popo tonu te taugata kite uta riwai ki Kareponia. No te mea i porangi nga kai iita kihai i ata titii-o kite pakaritanga ote riwai; i utaina pirautia ctahi. Me pcliea koia te ttikungn ilto ua penei te kino ote mahi. ? Kei te oneone koia te tikanga, engari, kei nga tangata te tikanga. Kei Koterangi te wahi e pai ai te tupu ote riwai; hui katoa nga whenua o Oropi. I tino ngakia ki Kotirangi te riwai i mua ni, a, i whakaaroa e te tin! he kai pai in. Ko tenei kei te ao katoa te riwai e tupu ana. " Kei nga wahi tutata ki nga taone" e ai ta tctahi tangata, "c tino ngakia ana te riwai. Ko t: wa e ngakia ai kei te mutunga o Aperira, kei te timatanga o Mei. (Ko nga marntna o Aperira o Mei ki Ingarangi e rite ana ki nga marama o Oketopu o Nohema i Niu Tireni.) Ko nga mea matamiia e whakatokia ana ki Maehe (c rite

ana tera ki Hepetema.) Ko te wn e hauhakea ai kei Okctopa, kei Nohema. (I Hopa Taone ko ts hauhakenga riwai kei Machc.) E tohio, ana te riwai o te tokomaha, otira, engari te whakato i te tino riwai no te mea e pirnu ana ki wacnga uga mea totohi. I nga inara liiinui o Koterangi he mea rarangi te whakato ; e tukua ana he paru ki roto ki nganwaawa e keria ana mo te riwai. Ko te tatahi o nga riwai kotahi te kau ma want inilii, ko te oncone ki rtmga o nga riwai eono inilii. Ua puta te riwai c ahuahtia ana kite karaune kia ngawari ni te tupu kia whai

kai ai. He mes tango nga taru. He mea .1110 ka pangia te riwai e te wailiakiliaki, otira, 11,1 te kai ngnki i he ai te tupu o to riwai, he kino no nga tikanga. Kite mea, ka whakato atu, whakato ntu, ko aim riwai, a, ekore e tikiua i nga riwai o era atu mnra hei purapura, ko te uiea tenei e pangia nei te riwai e te waihnkihaki. He r uranga, a, pumalm uoa tetalii kino. Engari, ko te mea tenei e pai ai te riwai—he tiki i nga riwai o nga niara ke atu, o nga oneone ke atu, liei purapura. Kaua ano lioki e hono ton'u te whakato o te riwai ki runga kite mara kotalii. engari, me whukato te mara ki tetalii mea ke atu. Ka maea te riwai me whakainaroke ki waenga. Erua nga tu riwai, ko te mea matamua, ko te mea matamuri. Ekore e ata takoto te riwai matamua, ekore e ata mahunga. Engari te riwai mntamuri, e takoto tonu ana. He tini noa iho te momo o te riwai, engari, me whiriwhiri i nga mea mahunga. Ko to matou whakanvo tenei, me tango i te huttmanga, i te riparua me era atu. He riwai pai hoki te kotipo, te olaota. He koura te riwai pai mo te whakato matamua. E takoto noa ana te ngaki o tenei mea te riwai. Engari te riwai, e hua ana i te will, koia i tino ngakia ai tera kai ki nga wlienun o higarangi. E pai ana tarn mea te riwai ma te hunga rawa kore, na tcra kai i kore ai e pangia e te liiate, te tokomalia o te liunga rawa kore." N'o raiv.i ilio o te tuhiluhiuga i runga nei ka u inai a te- Kiwi i Kareponia. He rongo pai ts tiua puke ki nga kai ngaki o Niu Tireni. E mate ana te wlienun koura kite riwai; he nui te utu o rcira kite riwai e meinga ana. Kotahi puke riwai i 11 ki reira, 2CO tana ki runga, 11 kau ka poto te hoko. I nui te utu mo nga riwai 6 tana puke. I tae ora atu nga riwai o nga puke rere atu i Akarana. Kia ata mahi i tc riwai mo amuri nei.