TE NGARO HANGA HONI.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume 1, Issue 25, 6 December 1849, Page 4

TE NGARO HANGA HONI.

Ite raumati tini tonu aua ngaro; a, no te mea e kiki ana ratou, ka wehe ke etahi, ka haere kite rapu nohoanga. Ite rerenga atu o nga ngaro i te whare tupu, ka rere tahi me ralou tetahi ngaro rahi ake i etalii j ko te kai orahi tera. Ko taua ngaro nui to ratou tuintiiiki, he Kuini tauajmca ; kci aia te whakaaro mo te nohoanga mo nga hoa. Ka tan te Kuini, ka tan katoa ctahi; ka rere, ka rere ngatahi. Aim tonu te titjro o n<ra ngaro katoa ki a te Kuini ; noho tonu ralou ki raro i tc man* o tona kawanatanga. Kotahi ngaro e waiho ana i te tatau o te whare, hci titiro i nga mca katoa e puta ana ki waho, c puta mai ana ki roto. Me he mca, e taimaha ana te wahanga o tetahi, ka rere atn nga lioa hei tiki i a ia. Me he mca, e male ana tetahi i te werohanga o tc hau, i te patanga o to pavoro, ka. rere atu nga hoa kite tiaki kite Rtawhni i a ia. He wero ano a raton, a, kite mca, ka tae ki tetahi he hoa riri, pa katoa te nuinga ki tc whawhai. lie ana kohutu, he puta rakau nga nohoanga o te ngaro i nga rorenga kite koraha jko nga mea e riro lwi ana ite tnugata c hanga ana eia kite whare kakau witi, me era atu mea. E whakamatea ana nga ngaro e etalii o nua kai tiaki, i te tangohnnga ni ote lioni. Me ritenga kino tera ; cngaJi mo tanjo te honi, kaua nga ngaro c whaknmitea. I Ingarangi e iti ana te honi c hanga ana kite koraha e aua ngaro ; otira, i nga whenna werawcra o niinui ana nua whare e hanga ana e ratou, a, he nui te honi ki roto. — luahnki te korero i te Kongo Paio Matin, he honi tc kai u Honi te kai Jriiii, i tona nohoanga kite koraha.

TK HA EON A. Humane ana taua rangi ; bore be kapua i kitea. I liaerc m.itoti i roto i te wi e tupti ana i te parepare o te awa, a, rua noa n;»a macro. Me kopikopiko tomi te mnlii o o matou kuri, be tiliro bacrc ki tenei motu riikau, ki tera; nawai, a—ka tupono pu ki telahi inea, a, pa katoi kite tau. Ka ata tirohia c matou taua wahi, kua tupato he llaeona te tauria ra, e ng.i kuri. Whakahnua ana r.ga kuri ki to tau kia wawe te pula ki waho. Kihai i roa, ka kiten attl nga llaeona whakabara erua, be tourawhi tetalii, he nwba tetahi. I whakiputa kau mai te uwha, tena ko to tourawhi haerc uui mai ana. Kua ttikua keli'a taku hoilio ki le tangata e haere ana ahau i raro, otira, kihai i taca te oma, kua lata mai te llaeona. Here atu ana nga kuri i konei ki tc tan i taua kararehe, araia ana matou e aua kuri, te tata lnai tc racjom. N>'i •'.ii (« main • a matou kuri,

rere atu aim ratou kite tain pu ta\i ai; liore lie olio o te Raeona, ki nga kuri, aim torm ng>» karu ki a matou, anga tonu mai te mntcnga. No te kitenea o nga kuri, e aim tonu an& te titiro ki a matou, ka wliakatata pu kite tulia o nga waewae, tu tonu tana Itnconn, ko tctiilti o nga waeivae knu i n, paoa ana nga kuri, titiro raiva ake au, e takoto ana nga kuri erua, kua mate kc. Ilohoro tonu te puru i a matou pu, a, puliia[ana ;ko tetnhi o nga mata itu kite kaokao, a, puia ana te toto, ko te Kacona ia tu tonu ana i reira. Ka mca matou i konei, meake rere mai le Kaeona, tatari, tatiiri, kia pcko mai, a—talmri ana te aroaro, liaere ana.

TETUPAPAKU

Te tini o nga tnru pai I olio i te liau ; I'iiolin noa i waengn wao, Nga pua, mo nga ran. I moe, —a takiri noa Te Imi ; wlianga kail Kia whakaputa mai ; he roa Roa rawa te makau— I tana po ; kahore kau nga wae I rangona ; e liua, e, Tenei ano te ora nei, Te mea kna mate ke.

TE WHAKUA WHAKAMATE.

' Te tawhiti o tcnei wliarua i Peta, i Hawa, 5 ctoru macro. No te 4 o Hnrai, 1831, ka liacre a (e Rautene me ona lioa kia kite i tana ' whnrua. Note tatanga ki taua wliarua, puta 1 mai ana te haunga, me tc piro kite iliu ;no r tc taenga kf te maunga, kahore kau lie piro. Olio ana te ngakau i te tirolianga am ki truia wliarua. He anlie m.iero te roa o tenei ' walii mete whauui ; kihai i hekc pu nga tn- [ lia. Ko raro o taua whnrua, i pararuhi ; liore he taru i kitea atu, he kohatu kau i reira e ' purango lincrc ana. ' Tan tonu nga kanolii o taua hunga ki nga ' wheua kararehe e takoto ana i reira ; he \va wheua kau taua walii; lie wlieua tangata —he wheua iaika, lie wheua pea, lie wheua tin, me era atu knrarehc ; lie tint noa atu te wheua manu. Ko te walii i takoto ni enei wheua, he onctcn, maro tonu ; kahore he purorohu i kitea i reira. Ka mea taua hunga kia hekc atu ki raro; whaknu ana i nga paipa, ka aim tc haere ki raro. Meakc tac kite taturanga, ka puta tike tc piro. No konei ka herea tetalii kuri kite pito o tetahi poupou, a, whiua ana ki raro kite wliarua. Unuliia ana nga wati lie titiro ite pelieatang.i ; ka taka te wati ki nga hekana te kau ma wha, rori ana tc kuri, hinga ana. 11 ore he olio ote kuri; a, taka kau te wati ki nga minele kotahi tckau ma warn, ka m-Ue tc kiwi. Whiua ana i konei tetnhi lieilici, kotahi minete ko te awhe, ka mate lera. Whiua utu tetalii atu hciliei, a, ka pera tonu te alma. I Icim taha o te wliarua e tnkoto ana he tupnpnku, ko te ringa matau te urungi o te anganira. E mciiv.'a nna he hunga tutu aua tini tupapnku, i orn.i ki taua wharun kci rokohina c te kahore lioki he mahara ki tc mate i tutata ki a ratou.