KAKENGA HAERETANGA O HAWAII.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume 1, Issue 1, 4 January 1849, Page 1

KAKENGA HAERETANGA O HAWAII.

Tera ano nga pakeha me nga tangata maori te ao e noho ana—ekore e tae atu te whakama ki a ratou, kua tukua ratou eta ratou hiahia, hei kai mahi i nga mea kino katoa, e mea tonu ana, he alia va te pai o enei tikanga hou, o te karakui, o te whakapono, o nga rnahi pakeha, engari te nolio maori, engari nga tikanga u mua, ara, ko nga tangata era, e whnkapeha]>eha ana ki nga mahi katoa e kake haere ai tc nolioanga paitanga o te tangata, ko ana pal lioki tenei, ko ti> nolioanga ki rnnga i te pouritanga, no te mea, ka titi tc marama kite ao, Na, ka kitea a ratou mahi he, e whakakino ana ena tutna kite whakaakonga o nga tangata, ka whakaaro ratou, (yia ka tahuri mai nga tangata ki nga tikanga hou, ka whakaakona ki nga mea e kake ai te tangata, ka heke (e mana o nga tangata, c jiiri tonu ana ki nga tikanga maori, e korc ratou e manawakitia e te hunga kua. tango i te tikanga hou. Na, ko tc take tenci mo nga kupu kino, ina nga u hakapaaenga ki nga hunga e mahi tonu ana, mate 110 a, kia whakaorangia te wairua tangata. Kuarongo aliau i tc hialiia o enei tutua, kia niau tonu ta ratou mana ki nga tangata o nga tini motu o tenei Moaua Hauta, kua mohio hoki ahau ko ratou te hunga, e whakanui ami te tutu ki enei motu nei, otiira, kiliai ahau i rongo i imia, e whakahorihori ana ratou i 'tc kakenga haeretanga o te pai, o nga iivi o Hawaii, i te nolioanga ki runga i te tikaiign hou, otiira e pouo ana taku e mea nei, ka ko;i alian ki tenei rongo aku ; 110 te mea, e takoto ana ki ahau tc Nitipepa o Hawaii, i taia i tc rima o nga ra o Akuhata, hei whakateka mo enei kupu he, ka korerotia e tenei Niupepa ki te nohoauga o nga tangata o Hawaii i runga i nga tik«ng« o mua, c lvhakarite naa te ao i

reira, kite 110110 pai inaianei i ruiiga ite ka. rakia. Na, ka titiru koutou, e penei ario me koutuu te liuho o miia o ngu tangata o Hawaii, e rite ana hoki korua, ko nga iwi o Hawaii, i nolio maori, i tango tahi i te tikauga lion—koia tcna, ka tuliitnliia c nu nga malii o Hawaii ite tualalii o tenei N'iupepa. He Tauira a Hawaii 1110 Nui Tireni./ Me wliakaaro nga tangata maori ki nga tangata o Hawaii, ko koutou tahi ano, e rite ana te aliua, te reo, me inc nga ritcnga lioki c aim jiera ana, ki ta nga tangata maori. Ko te tangata talii, ara, ko Kapitana Kukn, nana i u mai ki tenei motu, ki nga motu o Hawaii lioki, ki tetalii oaua motu, ko Oit'aihii te ingoa, i rokoliina ia e te mate, i kohurutia e nga tangata o taua motu. Ka wliakahuatia te ingoa o Kapitana Kuku inaianei, ki Owaihii, ka auwe nga tangata ka pouri ke te wliakaaro ki taua malii o a ratou tupuna. Ka malia nga tuhituhinga ka takoto ake nei ki tenei Niupcpa 1110 nga malii o Hawaii. Ilea koa, i holioro rawa a Hawaii i tenei motu kite tango i nga tikanga pai, e rite ana koa nga tangata o tenei motu ki a ratou, me tolie nga tangata maori, me wliai ki nga wliakaaro pai o Hawaii, tenei ano amua ake nei ka mau, ka pera ano me Hawaii. 13 ranei, l'l ratiei nga motis o Hawaii, e In ana ki waenga moana, ko te moana marie te ingoa o taua moana, itiiti nga motu, kati ano te inea nui ko Owailiii, te motu patunga o Kapitana Kuku i korcrotia e nliau. f Ko nga motu era, i kake rawa i nga motu Katoa o taua moana, i nga mahi pai; kua mohio te hanga taouga ; kua whiwlii kaipuke, lie kawenga atu 1110 nga taonga i lianga e ratou, liei hoko ki tawahi, lie utu mo nga taonga o tawahi ka riro imJ ki a ratou. Ko Honolulu te ingoa o te awa liei turauga kaipuke, kei te talia tonga o tetalii o nga motu, ko Oalm. He Taone nui, he tini nga whare papai, e ranca ana nga tangata : no Ingarani etalii, otiira, 11a Ainerikana te tokomalia. He awa pai a Honolulu, lie turanga 1110 nga kaipuke. lie. wai pai te wai mr.ori. He wiienua kai, tana hua. He ngawari lioki te iitu mo enei mea, koia e whakapaingia ai taua wheuua e nga tangata o nga kaipuke patu Tohora. K rere ana nga kaipuke maori o Hawaii ki Karifornia, ki nga taone o te taliatika o Amerika, ki Haina, ki era wahi lioki. Katalii ano nga lieraniana pai ko nga tangata o Hawaii. lie tini a ratou kaipuke e. rite ki nga kaipuke nui o nga pakeha. Ko te Ilangatira o Hawaii, he mnori ano kua kingitia. Kua whakaactia e Ingarangi, e Wiwi, e Merikana, ki tana rangatiratanga, kia kaua tetalii iui e poka ke ki tera wlicmia. Ka mutu i konei !a tatou pukapukamo Hawaii. Heoi taku kupu ki a koutou ki nga kia korero o tenei niupepii. Ma koutou e wliakaatu ki nga tangata maori, ki nga mahi o Hawaii, i kake ai tena iwi i 110110 maori noailio i mua kia nui te mana o taua whenua, 111 c nga rangatiratanga me nga taonga.