KI TE ETITA O TE MATUHI.

Matuhi, Volume II, Issue 81, 12 April 1905, Page 4

KI TE ETITA O TE MATUHI.

Tukua atu taku whakainihi kia Te Whatakorari, e hoa tena koe. Tenei o

kupu kua kite iho ahau i roto i Te Matuht, i roto i Te Puke, ara uio taku kupu atu kia korua ko Niniwa me nga rangatira o te marae, taane, wahine me te iwi katoa.

I penei taku kupu kia korua, me neke mai te marae ki Papawai, ko takitirnu me waiho kia tu kau ana, ko nga korero e haere ki runga i aia. Ko te ingoa o te waka o koutou tipnna waiho kia tu kau ana, ko nga korero e uta atu ki runga. Kaati e Te Whatakorari, he nui atu taku inihi, te nuinga, te roanga o taku

inihi kia koe, penei. "Ma Te Atna koe e tiaki," heoi te whakamarama mo era kupu. E hoa e Whata, whakarongo mai ki taku kupu i pera ai me nuku mai te marae ki Papawai, he wehi noku ki taua ingoa kia Takitirnu, ara no Ngati Kahungunu. Ko te take he waka tapu, he ingoa tapu, kaore e kainga ana a roto kite taewa, ki te'Kumara me era atu kai katoa, tae mai nei kia te pakeha kai huhua.

Ee hoa koia taku wehi, no konei au i ki noatu ai kia korua ko JNiniwa kia nukuhia mai te marae ki Papawai. Me titiro e korua nga kai o runga ia Takitirnu, i te haramaitanga i Hawaiki, he tangata tonu te kai, na te mohio o Whakarau ka ora ia, e patua ana, nana i karanga 5 " taihoa e patu i au kia karanga au i taku," kaeke he pakeke hai kai, ka ora a Whakarau. I te hoenga mai i te moana, e mate ana mo te whitikarihi, ka pau ena kai te pakake. Ka karanga ano a Ruawharo, " patua i te Matahara" i waenganui o te waka mo te whitikarihi, ka karanga ano te ra tangata, ".taihoa e patu i au, kia karanga hoki au i taku," heoi ka karangatia e taua tangata i kiia ra kia patua mo te whiti-

karihi, te ekenga o nga kai a taua tangata he " hapuku," ka orate ra tangata a Motoro.

Heoi ka pau nga kai, ka poto ki mua, ka roa ka mahne o te moana nui-a-kiwa.

Ka karanga a Tupaiwhakarongotarawhare, " e ka mate taua i te kai," heoi ka karanga ano a Ruawharo, " tikina patua i te ruata hara, i te puneke mo te whitikarihi, ka whakatika te kai patu, e patu ana ka ki ake te ra tangata, " taihoa e patu i au kia karanga au i taku," ka pua ana kai, he Kereru, he koko, he kaka, tomo tonu te waka i te manu, heoi ka orate ra tangata a Te Angi, i meatia ra kia

patua, kaore i pauana kai ka u mai a Takitirnu kite hiku ote Ika-a-Maui, e karangatia mai ra a Nukutaurua, me Waikokopu, me Opoutama, ena ingoa no Hawaiki mai ra ano, ko nga ria o nga whenua o Hawaiki ria Ruawharo i mau mai, raua ko tona taina ko Tupai. Kaati e Whata, ka marama taku kupu mo te nuku i to koutou marae ki Papawai, he wehi nuku mo taua ingoa mo Takitirnu, ki nga kuare kaore he wehi, titiro atu tatau ki o tatau hoa pakeha i tae mai ki to taua motu, ka rumakina taua kite wai wera, ka mate tana i o tatau tipuna, he tapu ratau, rite tonu to ratau tapu kia Ihowa. E ki ra a Ihowa, " kia tapu koutou e tapu ana hold ahau." E hoa e Te Whatakorari koia nei te wehi i ki atu ai au kia korua, " nukuhia mai te marae ki Papawai," kaati ake enei kupu.

Kua hori ke te 28, o nga ra o Mae'he, te ra mo te wherahanga o nga waha o ia matauranga, o ia tangata, o ia iwi o te motu nei, o runga i o tatau waka. Kaati kua kite atu inatau i te ahua o Te Powhiri, a taku tuahine a

Niniwa, e penei ana, "kite rohe o Rongokako puta atu Id waho." E Whata ki toku mahara me penei ke te ahua o Te Powhiri, " E Tamatea, e Kahungunu, e Takitimu, e Horouta, e Matatua, e Te Arawa, e Tainui, e Kurahaupo, kawea mai ena korero o runga o ena waka, kia rongo a Rongokako." Tuarua kua roherohea tatau e te Kaunihera, kaati tena. Mo te kupu o Te Powhiri, " kaua e noho atu, kite mea ka kore e tae mai, me whakamutu te whakahehe." E hoa ka kata au i taua kupu, ko te take i kata ai au, he pohehe pea, titiro atu kite kupu a Te Karaiti e ki ra, " mehemea kite taka te kau te kaihe i te Hapati," me pewhea ? "Na me whakaora." Waihoki kite puta mai nga korero whakapapa ehe ana kite titiro iho a enei matauranga, a e tahi atu matauranga ranei o te motu nei, ka whakahehe ano e tahi atu, me ahau hoki, me koe hoki, kaati mo tena. E hoa ma i te motu nei, nui atu taku pouri, mo toku korenga e tae ki te hui a nga tangata o Wairarapa, e whata titiro iho kite korero a Heta Matua, e ta e Heta kia marama, he mokopuna koe, ara taua na Te Huki a Tureia, i poua koe mo te matamata i Te Poroporo, he pou no tona kupenga, ara he tangata rangatira. I poua ko te whakatatareoterangiki roto o Uawa, hei pou mo tona kupenga, he rangatira. I waiho kite ngake o tona kupenga ki Te Wairoa ko Puruaute. E hoa e Heta Matua, kia pai te tiaki i nga korero a o taua tipuna, a o taua matua.

Mo tenei kupu au, e ki nei koe, "me tautohe nga korero," kia tika te tau-

tohe koi whakahengia taua, heoi mo tena o kupu.

Mo matiu me makaro e tu mai ra i Poneke, e karangatia ra ko raatiu ko Makaro, e hoa ko te whanau tena a Ruawharo, 14, ko kahutiaterangi to raua, o te whanau a Ruawharo raua ko Nganuhaka, te mahi a Ruakapuanui, koi pohehe koe.

Mehemea au i tae atn ki taua hui, era koe e rongo, e kite hoki i au e korero ana, ko tenei kia ora koe, heoi tena.

E hoa e Te Whatakorari nui atu taku pouri, ko toku hiahia ko nga take mo taua hui, ko nga waka ka tahi, ko nga whakapapa ka rna, ko nga toki ka toru, me era atu korero katoa a o tatau tipuna, he aha koa, waiho kia ara taku whare, hei whare korero mo te motu nei, ate tau 1907. Ko tahi tonu te hui pena meta koutou i tenei tau.

Ka karangatia e au a te tau 1907, heoi e Te Matuhi kei pouri koe mo ena kupu, kaore he kupu pai rawa atu. Kia orate komiti oTe Matuhi, ma Te Atua koutou e tiaki, e whakakaha.

Na to koutou hoa. Na Perera Whakahoroterangi, Teuhi, Wairoa Aperira 4, 1905,