FIJI Yabaki Nalu Na Noda Tu Vaka i Keda: Na Cava sa Tu Mai Liu me da Sotava

Mana (Auckland), Volume 1, Issue 15, 23 February 1978, Page 6

FIJI Yabaki Nalu Na Noda Tu Vaka i Keda: Na Cava sa Tu Mai Liu me da Sotava

by

Kelemedi Rakuve

Voravora na noda bula vakapolitiki kei na bula vaka i lavo

Me vaka ni a vakayacori e tolu h? veidigidigi ena loma ni yabaki walu oqo, e sega ni rawa veikeda na dau ni vakadidike eda tu yani e vavalagi me kaya kina ni sa tekivu cavu yava cala na noda i lakolako vakamatanitu ena kena sagai me vakatoroicaketaki na noda kila ka qaseta na bula vakapolitiki. Me vaka ni vou veikeda na lewe ni vanua ne veisau vakalawa kei na i vakarau ni veiliutaki vou eda sa na tekivu sotava e dodonu veikeda meda namaka na voravora ni bula vaka i lavo kei na bula vakapolitiki tale ga sa tu ma i liu. E voravora na veisau ni vei ka taucoko baleta ni:

(a) Na noda “economy” e liu sa rui vakanuinui vakatabakidua saraga vei ira na matanitu mai vavalagi me vakataki Peretania,

Ositerelia, Niusiladi me ra soli dinau veikeda, me ra volitake veikeda na nodra i voli (dina go ni raw meda bulia ga vaka i keda e so na i voli oqo), me ra vakauta mai veikeda na nodra daii ni cakacaka ena vei mataqali cakacaka lelevu ka vereverea, kei na veikavuqa tale eso. Na vakararavi vaka oqo e vakavuna kina na kena sega ni qacoi se qaravi na noda “economic independence” se galala vaka i lavo ma i veikeda na lewe ni vanua. Au sega ni vakabauta ni da kila rawa na lewe ni vanua na levu ni gaunisala ni bula vaka i lavo ka tu e Viti e daidai.

(b) E ka dredre na vakacicivi ni dua na matanitu vaka e Viti baleta ni sa rui levu na veimataqali wasewase vakapolitiki lalai sa lelevu ka dau tarova na

yalovata se lomavata se duavata ena due na leaq. O ira na i wasewase ni politiki oqo era sega ni ra vacicivi ena vilosovi vakapolitiki ga. E so vei ira e vakaduri game valataka vakatabaki dua ga na nodra gagadre e due ga na mata tamata. Ni da sosoqona vata kece na leqa lalai se lelevu eda sotava tiko e daidai ena makare sara kina veikeda na dredre ni veiliutaki e Viti. Eda kalougata na lewe ni vanua ni ra veiliutaki tiko e daidai eso na i liulixi yalomatua ka rai yawa. Ia sa noda na lewe ni vanua na dodonu ni vakalelewa kei na veivakadodonutaki ka sa nodra i tavi na dau ni veiliutaki me ra rogoca na noda kaci. (Ena qai kuri yani ena macawa ma i muri na noda veitalanoa ena ulutaga oqo.)