Faingata’aange ki he kau nofo maumau lao ’i Nu’u Sila

Mana (Auckland), Volume 1, Issue 10, 10 November 1977, Page 4

Faingata’aange ki he kau nofo maumau lao ’i Nu’u Sila

Kuo ’osi fokotu’u ’e he Minisita ki he fefolau’aki ’a Nu’u Sila ’a Hon. Gill ki he Fale Aiea ’a Nu’u Sila ’ae ngaahi kupu’i lao ke hoko ia ko ha me’a ngaue ’e lava ai ke fakasi’isi’iange ’ae lava ’e ha tokotaha nofo ’ikai ke ma’u ha’ane ngofua fakalao ke ne ’i Nu’u Sula ai. Koe fai ko ’eni ’oe fokotu’u ko ’eni ’oku feinga ai pe ’ae Pule’anga Nu’, Sila ke solova ’ae palopalema ’oe kakai mei he ngaahi fonua kehekehe ’o mamani ’oku ha’u ’o nofo ta’e fakalao pe nofo koe Overstayer’i Nu’u Sila. Na’e ma’u ’ae toe fakamatala ’ae Minisita ko ’eni ’o ne pehe ’e ia “Kuo

pau peke fai ’e he Pule’anga Nu’u Sila ’o fa’u ha ngaahi lao ’o hange ko ia ’i ’Amelika ’o tapu ’aupito ki he kakai ’a’ahi ki ai ke ma’u ha’anau ngaue kae ’oua kuo ma’u ha’anau ngofua mei he Pule’anga ke nau ngaue — Koe ’uhi koe kau nofo fonua pe ’i he Pule’anga ko ia ’oku ngofua ke ma’u ngaue. Ko ia ai kuo pau ke fai ’eni e Nu’u Sila koe’uhi ke tokanga’ai ’a ’enau mo’ui ’ae kakai ’oe fonua takitaha’a Koe fokotu’u ko ’eni ’oe lao ni ’e tapu leva ’a ia ’e lava peke mo’ua ai ha ngaue’anga ’oku ne fakangaue’i ha tokotaha ’oku nofo ta’e faka-Lao i; Nu’u Sila. ’E mo’ua ’ae ngaahi ngaue’anga ’oku fakangaue’i ’ae tokotaha nofo ta’e fakalao ’o fe’unga moe Pa’anga ’e 200 i he Fakamaau’anga kapau ’e hopo pea toe mo’ua Pa’anga ’e 20 ’i he ’aho kotoa pe kapau te ne kei hokohoko atu ai pe ’ae fakangaue’i ’ae tokotaha ko ia.

’Oku mahino mai koe konga lao ko ’eni ’oku feinga ’ae Minisita ko ’eni ’e fu’u lavea lahi ai ’ae kakai Tonga koe’uhi koe tokolahi ’oe kakai Tonga ’oku nau lolotonga nofo ta’e faka-Lao ’i Nu’u Sila ’i

he taimi ni ’oku ’i ai ’ae fakafuofua ki he toko 2000 tupu nai. Pea hei’ilo na’a a’u ia ki ha fa’ahinga taimi ’e fu’u tokolahi leva ’ae ’ikai ke tali ’e he ngaahi ngaue’anga ’ae kakai Tonga koe’uhi koe mahino mai ke he ngaahi ngaue’anga ’oku tokolahi ’ae kakai Tonga ’oku nofo ta’e faka-Lao ’o ’ikai ai ke nau Tali ’ae kakai Tonga ke nau ngaue ai. Kaikehe koe me’a taha ’oku mahino mai he’ikai pe foki ke tuku ’ae taufetuku mai ia ’oe kakai ’o Tonga ki he fonua ni pea hange leva ’e hoko ai ha maumau lahi ’i he ngalingali ’e lahi ’ae ’alu holo ’ae kakai ’o ’ikai ke ma’u ha ngaue — 8 Koe me’a foki ’e taha ’oku tonu ke mahino koe ha’u ko ia ’ae kakai Tonga ’oku si’isi’i pe ’ae ha’u ia ’o ’eve’eva ’o hange ko ia koe ngaahi ngofua ko ia ’oku nau ha’u mo ia koe’uhi foki te nau ha’u kinautolu ia ’o feinga ke nau ngaue. Kaikehe koeanga ia ’oe fokotu’utu’u ’ae ’Pule’anga Nu’u Sila ki he kaha’u kae hei’ilo na’a faifai pea toe fai ha feinga mai ’ae Pule’anga Tonga ia ki ha fa’ahinga me’a ke lava ke solova ’ae palopalema ni, koe nofo fakahaue ta’e faka-Lao ’ae kakai Tonga ’i Nu’u Sila.