Te Koroki a "Te Korimako."

Korimako, Issue 39, 15 April 1885, Page 5

Te Koroki a "Te Korimako."

E hoa ma e nga iwi Maori e noho nei i Aotearoa, —Tena koutou! Tenei ahau ta koutou manu Te Korimako te noho nei i runga i te kahikatea ikeike, e kai ana i nga koroi o taua rakau. I etahi wa e tirotiro iho ana ki nga tangata e haere ana i raro i te rakau nei, ka rongo ahau i etahi o nga korero, e penei ana, kua hold mai matou i te Kawakawa, i Pewhairangi, i reira matou e whakahaere ana i te Tiriti o Waitangi. I rongo ano matou he miriona, he miriona nga pauna moni e riro mai ia tatou mehemea ka whai atu tatou kite huarahi tono i o tatou kaumatua rangatira ki Ingarangi kia whakaaturia kia te Kuini nga tini riwhanga o te Tiriti o Waitangi i nga heke Pakeha i haere mai ki tenei whenua i te tau 1840, mete tini noa atu o nga iwi Pakeha me o ratou Kawana taea noatia tenei ra, a, kahore ano he kapa kia riro mai mo ena riwhanga. Katahi ka puare rawa aku taringa kite whakahoki a tetahi, he pono ranei e riro mai ia tatou nga miriona e rongo nei au, moteaha, moteaha ra % He aha nga he o te Pakeha kia tatou e penei ai te tini moni ma tatou % Ara he kuare koe! ko a tatou ika, nga kanae, kowarea, hapuku, patiki, koura, me nga tini ika e rere mai ana i te moana e tae ana ki te awa o Waikare, kite awa o tenei kainga o te Kawakawa i ahu mai nei tatou, e kii ana he riwhanga tenei notemea ko te mana o te Kuini e tau ana ki aua wai-moana. Na koa i kai ano tatou i aua kai, i aua ika ia tatou ano i reira, kihai te mana o te Kuini i tango i nga aho i nga matika me nga tini mea i raweke ai. E tika ana ano, otira me tono e tatou aua moni ahakoa he atarangi kau taua mana. He aha te atarangi ? He wairua e kore e taea e te ringa te kapo. Tena ano hold a tatou tahuna pipi me nga toka tio kei raro hold ena i te mana o te Kuini.

Ae ra he pono ano tena otira e kohi ana tatou i aua pipi, e pao ana i nga tio hei kai ma tatou, hei hoko ma tatou. Erangi i herea etahi o nga marama e te Kawanatanga kia kaua e hokoa nga tio i aua marama, he atawhai tena kia tatou notemea ka pau katoa mehemea ka tohe tonu kite pao ka kore he tio ma tatou a nga tau e haere ake nei. E mohio ana te Kawanatanga ki nga whakahaere a nga tangata mohio kite rapu i nga tikanga mo nga ika me nga mea katoa o te moana, ko nga hua o nga tio i aua marama he mano tini whaioio e puta mai ana i te tio kotahi, ka kawea haeretia e tai maanu ana pipiri ana ki nga toka ki nga aha i te kawenga a te tai. He nukarau koa nga korero a nga tini tangata e vvhakapurero nei i tenei mahi haere kite kawe ite atarangi ki te Kuini, ano ka tae enei whakaaro ki reira ka memeha noa iho, ka pera ano me nga tangata i haere i runga i tenei mahi i te tuatahi, ko nga moni i kohia hei kawe i aua tangata ki tawahi i pau noaiho. I rongo aii na te aroha o nga Pakeha rangatira ki te kuaretanga o aua tangata i hoki ora mai ai ki Niu Tireni nei. He aha rate mea i puta mai kia tatou mo taua haerenga, heoi taku i rongo ai i ketekete kau nga tangata mo te ruihitanga o nga moni. Mehemea i waiho ena moni hei hanga whare-kura he mea tena e kitea te pai ki o tatou kanohi, notemea he matauranga mo nga tamariki kei tena huarahi, tena ko tenei i hoki huhua kore mai he atarangi anake te mea i riro mai. Ano ko tetahi, kihai ianei tetahi atu tangata ruanuku i haere ano ki te kawe i o ratou mamaetanga kite aroaro ote Kuini ? Ano ka rongo au i taua patai, ehara i te hanga taku hiahia kia rongo, rere ana au ki tetahi manga i raro iho kia tata iho ai ki nga tangata e korero ra, i raro i taku kahikatea, e kai ana i nga koroi mete whakarongo ano aku taringa. Ae ra e tika ana ano e

hia ranei rang haere, e kii ana he E Meiha tetahi, he I otira e kore au e t ana tangata, noteirn i taku iwi. haere mai aua tang i Waikato ranei. rangatira i whak Pakeha i to rato Akarana, ko nga enei. Haere ra, Kia kite i to tatou koutou e atawhai aua ruanuku irun£ nui tae rawa ki Ra hirahira, kite ana taone nui, e tae an; o taua taone kite A i whakamanuhi nga Pakeha rang taone. Ko te U ratou e kite ia te ] ke ia ki tetahi kain ko Roore Taape, te te Kuini mo nga K whai korero kia ral kihai ratou i kite i kite ratou i nga m* mea whakamikaro tenei iwi te Pakelu ratou ki o ratou tol hoki noa mai ki to tupu. Otira heal riro mai 1 i whai hi haere ] Ae i whai i rongo ano ratou i o nga puwhakaaro, ratou i nga mea e nga whakaaro e i Maori, ahakoa i nu pau i to ratou hae kinakitia aua moni taonga-nui i riro in karangatia ana k ranga raua ko te Otira kotahi mea pitihana i kawea a kia te Kuini, i rong hokia mai taua pit te Kawanatanga o he ana pea tenei ? huarahi tika ia mi me tuku atu te ] ranei, awai ranei, I tanga o te kaingi pitihana, kia kitei tanga i mua i te kia te Kuini, kite

kore rawa taua pitihana e tae ki te aroaro o te Kuini. Ano ka rongo ahau i enei korero ka koroki atu ahau, e tupu haere ana te matauranga meake ka mohio rawa nga tangata o taku motu ataahua ki nga mea e tail ai te rangimarie kia ratou. Otira kihai i roaroa ka puta ano he rongo korero e penei ana i haere a Paora Tuhaere ki -te hui i Whatiwhatihoe, notemea e tohe ana etahi tangata kia haere ano etahi karere ki Ingarangi kite kawe pitihana kia te Kuini. He pono ranei i haere a Paora ? he pono rawa i haere a Paora irunga i te rerewe me etahi tangata no Ngapuhi. Ki taku whakaaro i haere a Paora kia kite i nga iwi o uta kia whakahaerea nga mea e tika ai mo te iwi Maori, notemea he tangata whakaaro-nui taua tangata e kore rawa ia e pai kia maumauria nga moni mo nga mea e kore e taea. Erangi ka tahuri ia kite whakaako i nga iwi ki nga ritenga e tika ai e ora ai ratou. Ko nga mea tika hei whakahaere ma ratou i nga hui ko nga mea e nui ai te iwi Maori, ko nga kura tetahi o nga mea nui, e mahi noa ana te Kawanatanga i ia tau, i ia tau, kite whakatu kura kite tuku atu i nga kaiwhakaako, e tae ana ranei kite hia mano pauna e .pau ana, otira e pehea ana nga rangatira me nga ruanuku o te iwi Maori kia tukua nga tamariki kite kura, mehemea ka tautoko ratou i te Kawanatanga i tenei huarahi, hei hari tenei mo te tangata, notemea ma reira ka mohio ai nga tamariki kite tuhituhi mete korero pukapuka, penei ka mohio ano ratou ki te tuhi i o ratou whakaaro ka tirohia nga kainga, e tu nei nga openga no ia whakapaparangaj no ia whakapaparanga, piro ana nga marae o nga kainga i aua mea haunga he mea paihana, na konei ka puta nga mate uruta me nga mate piwa me nga tini taru i mate haere ai fee iwi Maori, nui ke atu nga tangata e mate ana i tenei hanga i nga tangata e mate ana i nga whawhai.

Mehemea ka tahuri nga tangata ki enei mahi ki enei huarahi ka mahue ano te mangeretanga tera e kite ano ratou i te ora ki tenei ao me tera atu. Miharo rawa ana ahau ki nga korero nei, rere ana ahau ki runga ake ki taku kohanga, i whakaaroaro ano me koroki me tuku atu ranei enei whakaaro ki nga iwi Maori. Kahore ranei! Kii ake ana taku ngakau ka whakahengia pea au e te iwi mehemea kite kore e taia. Na konei ka koroki atu ahau ki nga waahi katoa o Aotearoa. Ka huri. Na Te Korimako. Akarana, Maehe 11, 1885.