Te Pitihana Pehi Waipiro.

Korimako, Issue 27, 15 May 1884, Page 1

Te Pitihana Pehi Waipiro.

Kei tetahi atu wahi o tenei nama o Te Korimako, te Pitihana ki a te Kawana kia kauaka he wharewaipiro e whakaaetia ki roto kite rohe potae o Maniapoto, o Raukawa, o Tuwharetoa, o Whanganui—te whenua papatupu a nga Maori i Parininihi tae atu ki Tongariro, huri mai ki Aotea, tawhio noa. He korero nui noa atu tenei; ko nga hua pai o roto, kaore rawa e taea te whai i naianei; engari kua whiti te ra ki nga iwi Maori kua maene mai te kiri i tenei mahi whakatangata i a ratou. Tera e puta te whakamoemiti o nga pu-whakaaro o te ao katoa, tae noa kite Kuinitanga o Ingarangi, ta te mea, kua whai putake nga iwi Maori i naianei, e purero

ake ai, e piki ake ai, e kake ake a i* Kite hanihania tenei ture e te tangata, kite whakahengia nuitia, kaore he tikanga ; ko tenei taonga ko te tika, ka tu tonu hei tika, no te mea e ahu ana mai te tika i te Matua Nui o nga iwi katoa o te ao. He kupu whakamarama enei kei moehewa nga kai-korero o Te Korimako, kei whakaaro he korero kopaki tenei mo te aha ranei. Waiho ra, ma te kanohi e titiro, ma te taringa e whakarongo a nga wa e haere ake nei. Engari koa, kite mohiotanga iho, na te whanau o te Wairuapoke te waipiro, te take he kimi moni kia whakanuia etahi ki ta te ao whakanui, kia whakaroratia etahi ki nga whiu nunui o te kino. Kati ena kupu tataku; ka tu ano he kupu. No te 28 o Aperira ka eke matou tokotoru kite terena i Akarana, a, no te taenga kite porotutukitanga ki Te Awamutu, e tu ana nga hoiho kawe atu i a matou ki Areka, na Ata Omipi i arataki atu, ko ia hoki te hoahaere ki nga tini kainga i Waipa, i Hikurangi, i hea, i hea. No te taenga atu ki Areka, .ka kite maua i a Wahanui, i a Te Hira Pakeha, he host no nga iwi Maori o reira. Porua e noho ana i konei, e korero ana ki a "Wahanui ma; a, oti ana nga tikanga mo tenei tu mahi, kaina tonu a Wahanui ratou ko nga hoa. No te 30 o Aperira ka tae ki Kihikihi he whai i a Manga me era atu rangatira whai mana kite rohe porotaka. Kia oti te whakamarama nga putake i haerea mai ai, ka haina a Manga a Te Ngakau, a Tutawhiao, a Hauauru, a Hopa Te Rangianini, a Reupena,

mii' to lini noa atu. Porua mis ton Id Kihikihi ka hiki te| u'lU'Wiio, tau rawa atu ki Arai--1«(»! < n'(\ Ko tera whakamaramatorn, ko tera hainatanga l Hikitia atu ko Mangaorongo, Ka kai maton i konei, a tin Wliarekura i tuku-aroha te polvn (>( i ma nga hoiho kia kaha ai to liaere. He mahi tenei na ntfn. viri rangatira. Na Te Ra whai korero mete tau, pai atu tiga liamumu tae noa kite waiata. Nukuliia atu, ko Mohoaonui ki a Taonui. Kihai i wheau kite kainga ka whakahaua he kai e tenei whakatuatea. He hua koroi tenei, he riwai, he inanga, he paraoa, heaha. Ka mutu te whakaatu, ka rere mai a Taonui kite haina i te pitihana, muri mai ko ona hoa tae noa ki tera hanga tapu kite wahine. Waihotia iho ki a Taonui etahi tauira o te Pitihana, mana e tuku ki nga nohoanga tangata i runga atu. Huri mai i Mohoaonui, ki Otorohanga kite kainga 0 Heti, o Te Tana. Ka moe matou i konei, a, i te ata ka maranga a Mihi Tana kite tahu kai ma matou. Kia kai kia ora, ka haere atu ki Waitomo. I whakahuihuia ki konei a Miru ma, a Karangoi ma, he mea tiki atu e te rangatira o Waitomo. Kia mutu nga whaikorero ki a Hare Reweti me tana whakautu ka whakamaramatia te take i kitea mai ai ki roto o Waipa. Haina tonu te menenga i te pitihana patu waipiro, ka eke ki nga hoiho ka toi haere ahiahi rawa ake ka tae ki Te Kopua, kite kainga o Waati Omipi. Na ko te tahua kai ka tukua 1 konei, moe tonu iho matou. Kihai i tae kite kakarauritanga ka maranga no te mutunga o te kai ka haere, whakatau rawa ake te manawa he ekenga ki Hikurangi kite paraki o nga hoia keri rori. Ka puta i konei a Kapene Kepara kite ringaringa kia matou ka rongo i kona i te pai i te tika o tana whakahaere. Kaore rawa e tukua atu he tangata-Maori ki te kai waipiro i te ka>natini a

kaore e tnkua kia haria atu e te Pakeha te tahi waipiro i taua kanatini. Engari kite hiahia te Pakeha keri rori ki tera tu honu me inu tonu i te kanatini pan ake. Ka arahina e Kapene Kepara to matou tira ki roto o te paraki ka tae ki tehuarahi ka puta nga mihi ka whanatu matou haere tonu whaka.—Kawhia. Ahiahi rawa ake ka tae kite Awaroa ki. Ruapatu ki te kainga o Erueti kaiwhakaako karakia o te Hahi Weteriana ka kai matou i konei ka moe te aonga ake o te ra ka haere ki Waiiti. Kei runga ko Nuku kite karanga i a Hare Reweti ka pai nga korero ka whakahua te tau koia tenei oho katoa ratou E to e te ra kumekume ana kite rua. Whakawaikura ite pae te tara ki Pukehinau. Hua atu ana hoki au taua tahi te haeretera atu te roanga. Utua ana e Hare Reweti nga whaikorero a Nuku ko te tau whakautu tenei. E wero e te tonga, wero tonu kite kiri. Ka tahi te mamae ka ata rangona iho. Ngau kinikini ana ki taku tinana nei tera atu te roanga. Kia mutu nga au mihi ka korerotia te take i takahia mai ai te roa whenua. Katahi a Nuku ka ki ake. Me haere tahi tatou ki era kainga kia rongo te tokomaha kia tuhituhi tahi i te pitihana. Eki ana matou kite waka Maori a u atu ki Ruapatu ka eke mai i kona o matou hoa hoe tonu atu ki Rakaunui ka tae kite kainga ka tukutukua nga karere. Na te huinga mai o Ngatitekanawa, o Ngatimaniapoto, ki Rakaunui, kite kainga o Hone Piripi. Ka tu kite taki a Te Kanawa, a Waraki, me era atu rangatira. Nga korero ano nga korero, nga tau ano nga tau whakahokia ana e Hare Reweti. Ko ana tau enei i waiata atu ai. Rate kapua e tairi ana mai te puke ki Tautari ka nunumi atu rate makau e (tera atu te roanga). Etoete ra rehurehu kite rua ringiringi a wai te roimata i aku kamo (tera atu te roanga).

Taku turnnga ake i te hihi ote whare mete kai aowhia te roimata i ahau (tera atu f P roanga). Kaore te aroha mohukilmki ana te paanga mai kei ahau me he ahi etoro (tera atu te roanga). Ka oti te whakamarama tikanga ka haina katoa i te piti. hana. Porua i tenei kainga ka rewa ka whakawhiti kite taha tuaraki o Kawhia. Ahiahi rawa ake ka u ki Maketu ka moe ki te whare runanga o Tawhiao. 1 te ata ka whakaekea mai e Tuata, e Hikurangi, e Pikia, e Hone Wetere, me era atu taua nui pai atu nga whai-korero me nga waiata. He huanui i roto engari koa kua ngaro he kore karaka hei tuhituhi. Utua ana e Hare Reweti nga whai-korero me nga tau nei nga waiata a Hare Reweti. Hore te tukituki te tahu o taku ate (tera atu te roanga). Kaore te po nei moe hurihuri ana, he rau tahuritanga kite kopa o te whare (tera atu te roanga). Mahia i te rua, mahia i te wha (tera atu te roanga). E piki ana i te piki tanga ka whano ka tautuku aku turi (tera atu te roanga). Ka mutu nga korero pu aroha ka whakamaramatia te take i takahia mai ai nga pae maunga whakaaetia tonutia ana e nga whakatuatea o tenei awa e haii nei te ronga ki tawhiti ki nga wahi katoa o Aotearoa, a rawahi atu. Ka mutu te tuhituhi ka haere kite whai i a Hone Te One ma mete tokomaha e keri ana i te rori haina tonu ratou i te pitihana. Na Hauraki Paora, minita na Kereama Tawhai, i kawe atu. Ko Hare Reweti, raua ko Te Hira i whakawhitia e te Hoterene, raua ko tana Iramutu, ko Tame i te awa o Aotea, a moe rawa ake ki Ruapuke kite pamu oTe Hira. Ka whanatu ki Whaingaroa moe rawa atu ki Waitetuna, i te kainga o Hauraki, Paora mihi* nare; nui atu te kai okonei.

Nui atu hold te atawhai o jytihi Paora, raua ko Hanraki paora. Kia mutu te kai moata ka rere matou tae rawa atu ki Hamutana, ko te tereina ka eke matou ahiahi rawa ake e noho ana ite kainga. Nga tangata i oati kite puru ripene e 33. Ko nga tangata i liaina ite pitihana pana i te waipiro i roto i te rohe potae o te papatupu i Aotea kaere atu ki Parininihi aki noa ki uta ki Tongariro e 800 tera atu. Haere ake e te whanau; haere ake. Ka huri.