Ki te Kai Tuhi o te "Karere o Poneke."

Karere o Poneke, Volume I, Issue 13, 17 December 1857, Page 2

Kite Kai Tuhi ote "Karere o Poneke."

Manaw atu, Nowema 26, 1857. E hoa ma, 8 nga tangata Maori. Kua kite ahau i te Nupepa maori etehi kupu i tuhituhia e nga tangata Maori, hei whakaatu i ta ratou wbakaaro, no reira hoki ahau i whakaaro ai he mea tika hoki ki ahau kia whakaaiu ioka vhakaarokiarongo koutou katoa. Kt*i te whakahe ahau ki le Kingi Maori katu nei; ekore hoki e tika, engari tukua kite Kawanatanga te ritenga mo tatouinaianei, no te mea nana tatou i whakaora mai i roto i nga mate kikino o tenei ao. Engari, ko te Maori, me wbakahua tona ingoa, ko nga Rangatira Maori. Kaua e kiia ko te Kingi Maori. He ingoa tapu hoki te kingi, no nga tangata o te pai, o te pono, o te whakahaere i ona tangata kite pai, kite mobio. E rangi tukua atu kite iwi naua i whakarangatira mat tatou, ara, kite pakeha, tana raahi ake ano.tewhakarangatira. Mehemea i kilea e tetehi rangatira Maori to "whakapai tangata i raua, penei kua tika tonu a tae noa mai ki inaianei, kua tika pea te korero mo te Kingi Maori. Teua ko tenei, me hoatu tatou k: te rnana o te Kuini anake, no te mea e rua nga mea kino i wbakakorea ai ete iwi o Ingnrani. Ko a tatou nei kino tetahi: ko tetahi atu kino, he kino i pa mai no tetahi moutere ke atu. Na te kara o Ingarani ka tu ki Niu Tirene e kore ai eke mai nga tiui iwi kino o tetahi motu ke atu ■j-i . . .. „.

Pakeua mo nga kino i mabia paiiia e ratou. No konei ki toku whakaaro hei aha ma tatou te Kiugi Maori. Kahore rawa oku paiuga ki tena mabi maori. He waita tenei.— Kaore ra oku hua atu ki kona E kai ke ana roto i abau Hei a Te Rahum e koie ra eke atu ki n ■ [kona He waka 1 ara koe ka tomo. Kati; i konei mutu ai. E hoa ma, ko abau e wbakapai ana ki nga riienga pakeha,ara,ki ta ratou atawbai ki nga tangata maori o Niu Tireni. Nui am te m:haro o toku ngakau mo te pai a nga tangata o Ingarani, o to ratou atawbai, marie hoki. Itnua te taenga mai o taua iwi ko tatou e nobo ana i runga i te kuwaretanga, i te whawhai, i te tini o nga kino. Meheruea kahore ratou i tae mai ki to tatou nntu kua tupubaere to tatou kino, inaboki kahore ano i wehea noatia te he, no reira ki toku wbakaaro me haere lata atu hoki tatou kite ritenga o te Pa keha; ko nga raea e kukurae net nga tangata Maori kite kuwaretanga, ko te ngoikore kite wbakarite i nga tikanga pakeha e whakahaua mai ana kia mabia; koia ahau i whakaaro ai, e hoa ma, me mahiki runga kite ritenga pai o te pakeha, i te ritenga rangimarietauga, kia kiia ai tatou ko nga pakeha, ko nga tangata maori, he iwi kotahi. Ko enei e hoboro te kimi e te tangata kia wawe te kitea he take aroba mo tetehi ki tetehi, ara, ko te whakaititanga o te ngakau maori ki roto ki nga tikanga papai o nga pakeha kia kiia tatou he iwi tupu i runga i te pai, i te whakaaro, i te mohio kite whakahaere i etahi tikanga; ina hoki ona painga o te pakeha inaianei. ko nga whakawakanga mo nga he, mutu pai; ko to te tangata maori whakawakanga, he ngangare, no reira te be o to te tangata maori ritenga. He tini noa iho nga painga o tenei iwi o Ingarani kua kitea nuitia nei e nga tangata maori, no reira i mea ai ahau kua nobo ai* ki runga kite ritenga o enei pakeha, no te mea kaore hoki he rerenga mo te tangata maori inaianei i o te pakeha whakaaro. Me oma koia ki wea, e puta ai o tatou nei wha-

ogari t»e atawhai i le ritenga lika, i te riienga pono o teKnini atawhai hei unga whak&aro mo nga pakeha, mo nga tangata raaori hoki, no te ruca kua man nei h«>ki te iuka ki nga kiki o nga tanga'a Maori o N:u Tirene, ara, o te Pakeha whukaaro hoi tnea whakaratn, hei tr.ea whakapai i a tatou. Mak<i e korero nga rat?a k«a ngaro o tenei motu. K> t<» kumara, ko te aruhe k> te ngarara tuatete, mete kiore manri, mete ahua hoki o nga tangata Maori kaa ngaro i te pehanga o te ritenga pai o te pakeha, heoti, whakaaro aoa ahau i konei ko te ingoa o nga maori inaianei he Hawe Kaihe no te me ko te matua o te tangata, ko te pakeha. Kua raalute to te taugata roaor'r tona matua a Rineilengaere ara, hei watu kakalm; no konei te nui o toku hialiia kia uru ki roto ki nga likanga papal o te iwi o Ingaraui inaianei. Hei aha nga whakaaro tawhito? Ruperupea atu era mea kikino o mua, ara, te hianga, le kanohi kino, te whakatuma, tetahi iwi kitetahi iwi. Tena ko nga whakaaro o te tangata maori e wehewehe ana ki a ia ano. E kore ra e tu toua ratigatiratanga, kaore hoki he unga mo nga paiaka, no te mea e kaha ana te whiti o te ra o Ingarani, kite wbakamaroke i nga kopura o tenei motu o Nui Tirene, ara, i o tatou nei whakaaro. E hoa ma, tenei hoki tetahi o oka kupu kia koutuu katoa—he kupu mo to tatou wbenua. Kei te whakabe ahau ki nga tikanga pupuri whenua o nga Rangatii a Maori. He tikanga tarewa teuei i to ratou nei iwi, ara, i nga hokoboko. Kahore he atawhai ki tona iwi e ruha kau nei, i te mahinga witi, taewa, kaauga, mete tiui noa atu o nga mahi e hiahiatia ana e te ngakau o nga tangata. Kahore nei hoki e mahia ana aua hiahia i te kore pakeha o teuei kainga o Manawatu, no reira, kameaau, me hoko tetahi wahi o Manawatu, kia tae mai ai nga painga o te pakeha kia tatou. Ko matou e noho kuare tonu nei kite ritenga o te hokoboko, i te kore pakeha kia tatou, kia nui haere nga hokohoko taonga i tenei at) i runga i 18 ora, i te pai o te tinana. Kahore e tika mo nga Rangatira Maori kite pupuri tonu i a ratou »hr-mi„ Iratng, ft npr flr i ma tuktt tfitahi

ratou, kia tata ai kia tatou hei whaka baere i nga tikanga pai i roto i a tatou. Me ata whakatuturu marire nga wahi wbenua hei mahinga mo tatou tinana. Ko ahau i pai kite tuku i taku whenua; otira, kaore au i pai rawa ki taua mahi, maku anake; erawgi me uru mai ki roto ki tenei mahi tika, pai hoki, nga tangata katoa. Kia wbakaae mai koutcu hei hoa mahi moku. Katahi ka pai rawa to tatou ritenga. (He pukapuka tenei mo te Nupepa Maori o Poneke.) Ka tou hoa araoha, Na Ihakara Tukumaku. oo