HE KORERO PATUNGA TANIWHA.

Karere o Poneke, Volume I, Issue 11, 3 December 1857, Page 2

HE KORERO PATUNGA TANIWHA.

Ko te korero tenei o te toanga o etahi tangata omua, ara o nga tupuna, o nga rangatira o Rotorua. Ko nga ingoa o enei tangata, ko Purahokura, ko Reretia, ko RongoHaua, ko Rongo-Hapc, ko Pitaka. Kote matna tane o enei taraariki, ko Tamaihu-Toroa. Ka tupu enei tangata, ka kaumatuatia, ka rongo kite akomahi o nga tangata kaa mate i te huereuga i nga huarahi ma Tauhunui, ma Toporo rne Tikitapu hoki. Ko nga tangata e haere ana o Rotorua ki Tuupo, ki nga mauuga ranei, kite whakatau i o ratou nei huancr a> a, e hua ana te hunga kainga kite whakaroauga o aua lira haere nei, kei te kainga ano e noho ana ; kaore, kua ngaro noa iho, kei te koraba e pukei ana. Katahi ka whakatika tetabi tira haere o Rotorua, ka na Tawvera, a Roto Mahana, ka tabi ano to lira i ata iae atu ki Taupo, Te taenga atu, ka tahi ka ui ata, ka ui mai hoki te hunga kainga, ui atu ana, ui mai ana, heoi ka ngaro noa iho. Ka mea mai te hnnga kainga, <T ma hea mai koia to koutou na ara i haere mai ai ?" Ka mea atu te hunga i haere atu ra, " I haere mai ma te mania o Kaingaroa, ma te ara ki Tauhunui." Katahi koia ka whakaaroaro taua hunga nei, jae te hunga kainga, ka mea, « Ara] kua tutaki pea i te taua haere, kaore hoki he huanga tangata o te huarahi." Katahi ka haere kite tutu ope, ka tae ki nga wahi o Taupo, ka haere n,ai kite whakatau i reira, Ka tae ki te ara, moe noa ; ka huaki te ata, ka whakawhiti nur: i te awa o Waikato,

Ka L»aere i te mania ka ;ae kite lino wahi i nohoai te tupuanei a Hotupuku—ko te ingoa o taua wahi ko Kapenga. Rongo kau ano te tupua ra i te haunga ahua tangata, heoi ka ) ut a kerwaho o ton a rua, haere ngaro rr.ai le tupua nei: kite noa ake, ehara ! kua tata ; hoki rawa ake te taua ra i te kitenga atu e haere tnai ana, ano ! me he puke-puke whenua. Ka tahi \i\ pa te karanga ; " Ko wai kei muri nei, e ! he Taniwha ! e haere mai nei." Heoi ka whaii te opera, i te wehi ano ki nga tuaitara e tutu haere ana mai, ano he urutira Taniwha moana ntii! Whati rawa ake, ehara! kua taki maumau ; na te tokomaha koiai ora ai etahi, i mate ai etahi; he oi ano. Katahi ka kitea, aue! he Taniwha te mea o huua nei i te tangata o tenei huarahi. Ka tahi ka haere tenei rongo ki nga wahi o Rotorua, ka rongo rapea te tini kaitoa nei ; ka tahi ka karangatia te rau mawhitu, ka hapainga, noho rawa atu i te mania o Kapenga, kauoho ki raro, kei temuruwhanake, kei te whiri taura, ka kitea ikonei te whiri ruaha nei—te tari, te taraaka, te whiri raraharaha, te rinorino; ka rupeke te whiri. Katahi ka whakafika nga ranagtira ki runga ki le korero i te maia, i te ata ngarahu, i te ata torotoro. Ka tahi ka whakatika tetahi o nga rangatira ka mea, " In an a,— kia ata haere tatou, kaua e tiuo tutata atu ki te taha o te Taniwha, eugari kia lika mai te han i runga i a ia ka tahi ka whakatata atu, kei tika atu te hau i runga i a tatou, kei tae atu te piro ki a ia, a kei kore e ata takoto a tatou nei mahi: kei wawe ia te putakiwaho." Heoi ka rite enei korero i a ratou katca, ka whakaritea nga tangata mo tetahi taha, mo tetahi tahaote mahanga, hei kukurne i nga taura. Ka whakaritea nga tangata hei pataritari atu i te ngutu o te ana ka rite ;ka whakaritea nga tangata mau kuhero, me nga tangata mau patu, taorca, pa'.u paraoa. meremere, ka rite. Ka whakaritea -nga tangata hei patari atu i to ngutu o te ana, ka rite ; ka whakaritea nga tangatrmaukaheru, me nga tangata mau patu, taoroa, potu paraoa, meremere,—ka rite. Ka whakaritea nga wahi katoa e

ngro ai to Taniwha ra ki roto ki nga koromahangatanga o nga taura, ka p'e tonu. Ka tahi kahaere atu nga kai patari kite waha o te ana, kihai ano i taitata atu, ehara! kua rongorawa te Tauiwha ra i te piro ahua taijgata. Ka tahi ka whakatika mai i tona rua. Rongo kau atu ana nga kai patari i te harurutanga o te haerenga mai o te Taniwha ra i roto i te rua, ano mete wheorotango whatatiri! Ka takitakina kia pamaro ai te haerenga mai ki waho o te rua; ka kite mai ki ana para—nianawa, hei oranga, hari ana. Ko te Taniwha kua hamania haere mai te waha, kua whetero mai te arero, kaore, kua tae rawa te hunga ra ki roto ki nga mahanga e tuwhera mai ra, kua puta kei waho, ko te takoto koa a te taura raka i raro i te raorao. Tu iho ai ki raro i te raorao te hunga ra, kua eke iho te pane ki runga kite taumata, e ana nga tangata, e tuku iho ana ano te Nauwhea ra, eke ake ana nga tangata ki tetahi taumata, kua tu iho te pane, kua ngaro k; roto kite ruahauga. Heoi, ka tu tonu iho tc hunga ra i te taumata, mete piki atu te Taniwha ra, ka eke ake te pane kite taumata, ka ngaro katoa hoki nga peke matamaa ki roto ki nga koro. Ka tahi kataupapa te whakahauhau a te hunga e tu iho ra i te taumata, " E ! kua ngaro kei roto:—kumea !" ka ronga te hunga c pupuri tonu ra i nga taura; ka tahi ka kumea, ehara ! kua raau i waenganui tonu o te puku. Ka tahi ka kowheta te hiku, karo"ngo hcki i to o nga taura kua nonoti tonu ra i waenganui o te puku. Katahi ka peke mai nga kai hapai patu, ehara! kua tu nga ko, me nga tao roa, me nga patu, kei te hikufc ka rongo katoa te pane i te mamae o nga taura kua mau kei waenga, o nga patu hoki kua u kite hiku; ka tahi ka kuwheU te pane, ka whaitatika mai nga kai patari, e haere ra i te manukawhaki; ka hoki tata m:ii. ehara! kua u a ratou nei patu kci to pane. Ara hoki ko te hunga e kukume ra i nga taura kei te here i a ratou taura ki nga pou i poua ra ki o ratou taha tu ai; ka tahi ka tango tahi ki a ratou nei patu, ka whakatika mai kite pane kite wahi i ma ta fil-anl-ftm™.

ka pa nga patu, ka peke mai hoki nga taugata o tetahi taha, a rite tonu to wahi i u ai nga patu, ka u a ratou nei patu katoa. He oi okeoke kau ana te Nauwhea ra, ka korengarenga noa te h:ku, mete pane waenga nui ite ngaungaa te patu. Nawai, i kaha, i kaha, e tau ana rapea te patu a te ran mawhitu. ra, tukua rawatia atu te Tauiwha ra, maro tonu mete huhu kua mate. Heoi, ka po; ka ao te ra, ka whakatika ki to haehae i taua ika, ano ! e ka takoto, me he nui tohora! ko te alma ia i rite kite ahua Tuatete; te pane,nga peke, te hiku, nga nuahi, te peha, nga tuatara, i ahua ngarara katoa euei. Ko te nui ano ia i rite kite paraoa. Katahi ka ata matakitakitia te maia e huna nei i te tangata, i nga ope, i nga tira baere, roa kau e miharo aaa, katahi ka mea atu te tini raugatira ra. "Tena mahuetia nga kakahu, tahuri, haehaea te ika nei, kia kitea tona puku e horo nei i nga uri o ' Tiki.' " Ka tahi ka haehaea ki to matawhai* apu, kite matatuhua, mo to mira luatini, .to kukumoc-toka, te ngaoo, e whata ako aim e te ngako o taua Ngarara nei, haehao i'awa iho ki roto ite puku nui, ehara ! o noho a tinana tonu, ana te wabine, te tamariki, te tane ; ko etahi auo kua motu i waenga, i te pane, i nga ringa, i nga wae ranei—no te komeuga pea o nga ngutu, whakatanukutanga o te korokoro ka awhea mai e te hau o roto o te ria. I haere katoa nga mere-pounamu, nga kotiate, nga patu-paraoa, nga maipi, nga tewhatewha, nga pouwheuua, nga tckotoko, ngaparaoaroa, e pukai ana ano me he mea ko to whare huala a Maui te maha o te heitiki, o to kuru-pounamu, o tomako, ote pekapeku, mete poria. Ko nga kakahu enei o roto o te puku—he kailaka, he pukupukn patea, ho pukupuku, he kahu waero, he kabu-toroa, he puabi, he kakahukura, he kabukiwi, he kahu-kekeno, ho maiaorere, he kahakaha, ho korirangi, he tatata, he mangaeka tatara, he pureke, mo era atu. Ka rukea nga iupapaku ki Wftho pukai ai. ka tanamia kite poka ;ka mutu tera mahi. Ka tahi ka haehaea te ika ra, ka titiro iho kite ngako, ka tahi ka tutua

e te iwi ra, pan ake ki rolo ki uga puku to ratou ito, hoki una mai ki Rotorua noho ai. No te PI'XAPUKA A K.UVaNA Keuei.