E hoa,—e te kai ta i te "Kavere o Poneke."

Karere o Poneke, Volume I, Issue 2, 24 September 1857, Page 2

E hoa,—e te kai ta ite "Kavere o Poneke."

Otaki, Hepetema, 1857. Tenei aku kupu ruarua nei kia taia mai e koe kite "Karere" Maori. E wakapai ana au ki nga korero o tera Nupepa i tuhia ra e to Wi Tako —kia kaua e haere ki u tangihanga, kei pau Dga kai toa te powaru ratou ko ana tamariki. He vhakaaro tika rawa teiiei he whakaaro wakakotahi kiuga riteuga hou ate Pakeha. £ aku wanauaga tangata Maori. Ko taku wa - kaaro tenei i naia nei;—kia kaua tatou e wareware ki o tatou hoapakeha —kia piri touu tatou kite ritenga kotabiaga tangata o tenei pito o to tatou nei motu; in a hoki, etahi rongo kino e puta mai nei—i etahi wahi o to tatou nei motu, ara, te pakanga o nga tangata Maori kia ratou ano. E pouri ana toku ngakau mo tenei mahi kino; te wakaaro te tangata kua tae mai nga pakeha ki terua mai i nga

I-J ra P ura P ai ""k ia tatou n s a tan * gata Maori; ko te rui mai ra tenei ko ic ako mai, kia mau tonu te mahi ki nga ritenga wakavvairua o te Atua, rue nga ritenga pai hoki o te pokeha, nic te Ahu wenua, mete wangai kau, roe te tiaki hipi, me era otu mahi pai katou a te pakeha. Koia au e wakaaro nei, e aku hoa tangata Maori, kia mau tonu tatou nei. nga tangata o enei iwi e nohonei ki enei wabi, ki nga mahi pai katoa kia kana tatou nei e wakarite ki era alu hapu e noho kuare mai ra. E hoa e te kai ta i te Karere Maori n Poneke he kupu atu ra tenei naku ki a koe; kite pai koe kia taia mai enei kupu, taia mai; kite kore koe e pai kia taia mai, maka atu. Ileoti ano ena kupu. Na Tamihana Te Rauparaha. Otaki. Hepetema 10, 1757. E hoa e te kai tuhituhi i te Karere o Poneke. Teoakoe. Katahi ka pai n garitenga moroto i te " karere maori ka runangatia ana e koutou ki a motu haketia tetahi nupepa reo maori. Tonei taku kupu ki a koe kite kai luhuuhi. . Heoti ano ta te timaumga he i:i; me nga tangata hoki e he tonu nei ko a te tamariki hanga he kapa ina te matua ano e ako mai, a ka muhia ko ahau tena tangata, ko koutou nga matua. He kupu ke tenaei. No te 0 o nga ra o Hepetema, 1&57, ka kite au i te pukapuka a te Makariui i tuhia mai i Akarana ki a matou ko oku ariki ko Matene, ko Hukiki, ko te Matenga, ko Nepia, ko Ihakara, to Tamihana. Ko nga kupu enei o roto o tana pukapuka. Kei tupato mai koutou ki a te Hirawanu i haere tahi mai nei i au. Ka hoatu e au nga utu mo Manawatu. Ivaore, erangi ma tatou tahi e mahi e kore au e mahi liuna; eharakoutou i te tauhou ki oku whakaaro, engari me korero nui i te awatea he mangai, he mangai. Heoi ano ana kupu. Miharo ana toku ngakau mo te marama o ana korero. Ka mea au. Ka tae ano hoki i kauria mai ai te noaiia huhouu nei he marama, ano no nga tikanga. Ko nga iwi kuraruraru ano kei te poke uoa iho i a ratou, koia tenei e ngangare mai nei, ki o ratou whenua. Heoti ano era. No konei tenei. Kali hoki tatou te rere nui ki runga

kite pupuri i nga whenna e taunga ana kei hoko kite pakeha ma toua tangata. Na te pakeha nei hoki tatou tenei iwi i ora ai. Mei kore, kua ngaro noa iho i te kainga a te hanga iwi nei. No nga whakaaro te he. Te haere tahi mai i a te Rauparaha, kite tango tahi i Kapiti nei—puta ke ki Heretaunga, ka pau ki Whanganui, ka pau ki Heretaunga auo. Ka kainga koramuramutia hoki e Ngati Tamat era: —kotahi, tokorua, tokorima, tokotoru, tokowha, a tekau, kite matenga. Mei kore te pakeha hei whirinakitanga, kihai i taea mai enei tau, enei ra. Mei rite hoki to te Rauparaha kuwaretanga ki to Ngati Raukawa nei, kihai i tae mai ki nga taima o te mohiotanga nei ru. Puta aua tona mohiotanga—tangohia ana e ia tenei whenua ke whiwhi ia kite kaipuke, kite pu, kite paura, ki nga mea katoa i roto tonu i aua tau e huna nei tatou, e te hanga iwi nei. Ka kite tatou i te huhi, katahi ka haere mai kite wahi pakeha ki a ora ai tatou; a, ora ana. Muri iho ka ki ano ki a wehea ano te pakeha i a tatou; kaore, erangi ko nga wahi kapi ano i a tatou te pupuri, ko nga wahi auo e tuhera ana me tuku kite hiahia o tona tangata ki ahokona kei a ia tana whakaaro. Kei whiwhi tatou kite tautohe, a ka he; no te mea he pani taua au. Ka hia koia uga pa horo a te pakeha, nga kohuru, nga hereherenga i nga tamariki, i nga wahiue ; me nga tangohanga i nga whenua o tetahi tangata i nga kainga tukutukunga. Ki au, kaore ano. Kei whea ia nei he rerenga mo to te maori ritenga e puta ai ki ona ritenga ake i tekaha o te i ao Ingarani e kopani nei i nga wai pu rotoroto o Nui Tirene a kaore he kahang o te wai; maori kite wai tai kite whakahoki atu ki waho, rile tonu te waitai ki nga pakeha—te wai maori ki nga maori ano. E hoa ma kati ra tatou te rere nui ki runga kite pupuri whenua, ata kimihia hoki, mehemea ekore e kitea. Kua kite hoki tatou i a Wairaweke i te taenga mai kite tango i tenei kainga, muri atuko nga tini pakeha me nga Kai Whakawa, me nga Kawana, me nga kai tiuo whakarite whenua; kaore o murii pehi i to mua, engari, i utu tonu ratou i tana mahi, no te mea nana tenei whenua i pahi

Wawe ite tuatahi. Tenei ano tetahi e rite ana ki a Wairaweke—ko te Rauparaha. Mei utua e tatou ki a iakua rite—nei ra, kaore. No reira kei te kaha ano tona mana i runga i te whenua. E hoa ma tenei hoki tetahi ritenga hei tiroba nga ma o koutoa ngakau—ko te tautohetobe ; ka mea tetahi kei a ia temauaoiiga whenua akuanei hoki ka hauraugii te inumanga hoki i te tautohetohe,otira, ko te mea pai ki aa ko te tuku atu kite pakeka kia mahia nga mahi papai Kaore nei i kitea e tatou me o tatou tupuna. He mea papai eputa mai i te whenua; ko ta tatou nei i kite ai hei tupunga pohue, pikopiko, kopakopa, konehu, hakahe, harore, toketoke, —ko nga kai tena a o tatou tupuna, hei pera ano pea e purutia nei. Ko nga whenua kua riro i te pakeha kua kitea nga mea papai e tatou e mahia ana i runga —nga moni, nga rori papai, nga vvhare nunui, nga pereti nunui; nga kari papai, nga paatnu nunui ; 7 ko nga mahinga ano a nga mea kua mate ra kaore nei ano i neke atu ki tetahi mahinga hou—kei te warea tonutiaki te tautohetobe. E hoa ma, whakarerea te tautohetobe uo te mea kua nui haere te kiri weti. Waiho be ritenga mo tatou i nga rangatira kaipuke ; ko te kapane ano ki tona turanga, ko te tuhimete ano ki tona tunga, ko te takamete ano ki kona tunga, me nga heramana mete kuki, ki o ratou nei turanga,—ano, me nga kai whakaako hoki e marama ana to ratou ritenga, me nga monita karailie ki tana karaihe, mete minita kei tona turanga ano. Erua|enu,hei monita pai anake mo tatou. Ka whakaritea enei ki a tatou,katahi ka pai. Wbakarongo mai kite haka a Waikato mo te Rauparaha mo tonafcaerenga mai i muaraki te tango i tenei whenua. " Haere atu o te Rauparaha kite nuku ote whenua, tutaki ake i tana kaipuke hokohoko pu, hokohoko paura, hokohoko paikurakura; e tu e Raha ki runga kia kitea koe i te ao rere mai o tou kainga o Kawhia, ko te patu a Huru kua takoto i raro." Naku na to koutou moka.'. Na Pairokoxu te Mahia, o Ngatiraukawa.