(Ki te kai Tuhituhi o te Karere o Poneke.)

Karere o Poneke, 17 September 1857, Page 2

(Kite kai Tuhituhi ote Karere o Poneke.)

Waikanae, Hepetema 11, 1857. E hoa, —E whakamate iho ana au kite aronga mai o nga hoa pakeha o Poneke ki tetahi Nupepa 111 a taua katoa o tenei pito- A, ma taua Nupepa ka marama ai ki runga i nga whakahaunga a te pakeha, e rangonaai nga korero katoa, me nga mea e mate nuitia aua e te ngakau. Koiaano kei a ratou. Toka kitenga iho i te tonutouu o nga korero o to taua reo i roto i enei Nupepa timatanga e wha kua mutu nei te korero. A kohi kau iho te ngakau kite roanga o nga korero e whengoke papapuni ake ana i te reo pakeha o taua Nupepa; kei konei pea etehi korero rongonui o etebi iwi o te ao nei ? me nga huinga korero a nga hoa pakeha, me etahi korero mo tena mea, mo tena mea ? Ka mea au nei, me aro katoa ana pea tenei pito kite whakakoikoia atu ki ngakai-whakaae o te Nupepa nei; penei,e aro e whakamaori i nga korero o nga Nupepa pakeha e haere mai ana i nga iwi o te ao nei, me nga korero o nga huinga pakeha o tenei pito; penei, me nga korero e whengoki kau nei i enei Nupepa. Kei reira,ka rongo taua i nga korero katoa mo tena mea, mo tena mea. Kia pera ai mete Nupepa o Akarana; tonutonu nei nga korero i te titonga. No muri mai, ka nui nga korero ki roto,—ka reoa pakehatia tetahi papa, ka reoa maoritia tetahi papa. Ka rangona nga korero a te pakeha o mua, nga korero o era iwi o te ao nei, me o reira mahi, me nga noho paij me nga pakanga, me nga korero

mahi kai, me etehi atu mea e wliai rawa ai, me uga rongo keri koura i ban raai i mua ra. I kitea ai hoki nga whakaaro pai o etahi pakeha e aroha ana, kia mutu ai te whakatoiioi ki liga whenua. I kitea ai hoki te aroha o to tatou matua o te Kawana Kerei mo te mate koputaputa kei pa mai ki a taua ; —kei ngaro ; a. karongo katoa. Ka taparuru haere taua tenei Jakutai ki a te Takuta Pitihira ki a okarkaia i te wehi o ta.ua ma'e. I rangona ai hoki nga whakaaro pai o tenei matua o taua, o Kawaua Paraone, mana e whakatumau jjga wahi whenua e wehea atu ana e taua ano, hei kainga kura mo a taua tamariki, me nga wahi hei tanumauga tupapaku, me tetahi tikanga atu. Ki ona kupu hoki ki nga rangatira 0 Waikato, a tae tonu ki Rangiaohia. Tona whakaetanga nei i te pu ite hota ki U taua kia hoko ; kua roiroia 1 era taii kite Ture, a, ka maaha te iigakau hei pupuhi raanu, —ko etahi e maaha ana hei pupuhi whanaunga, mo ngapakanga whenua. Te whakaaro pai "a nga hoa pakeha mo te he o te ritengao nga wahi whenua. I mea, me wehewehe, ka tuwha ka wbakatapu rawa, ki a mutu ai te kaiapa, te pakanga. Te whangai mo tehipi; ko nga kuri kikino me patu. Te pai o te Nupepa o Poneke, he tata mai, kia hohoro ai te rongo i nga korero haere mai o era iwi, i nga utu o nga mea e matea ana e te ngakau, hei tukunga atu hoki i nga matenga tupapaku, i nga marenatanga mete hakaritanga, i nga whanautanga wabine. Hei whakakitg hoki i nga whakaaro a tena, a tena.' I taia kite Nupepa o Poneke nga kupu whakapai ki a te Kuini mo Kawana Kerei; mo ngataurekareka i Ingarangi kei tae mai ki konei; ka 'diatakitaki nga kanohi katoa. E toru nei uga kupu o te titor.ga o te Nupepa nei ki Poneke, na, kua kitea iiio nga kupu whakaatu. i nga utu mo nga mea o tenei wa, me n^a •t • © kupu ki nga tangata o uga mira a te toiwhenua. I uga kupu whakaatu,—kei te kura te araki te matauranga, kite whakaaro nui. I nga kupu a Wi Tako Ngatata-i-------te-R&ngi, kia mutu nga tangihanga tupapaku,kei nsnnprakai

ma nga tamariki; erangi, hei te kawenga i te tupapaku kite rua ka hui ai te tangata,—kiaperu me ta te pakeha kawe tupapaku kite rua. E pai ana enei kupu; me whakakore teiiei mahi kuare. I rangona ai te-maba o nga koura o Aorere kotahi tekau mano pauna (£ 10,000), ua te nupepa o Whakatu, mete uaua o reira tangata kite mahi kai, ka haere ai kite keri koura. Te pakangao te Hapukaraua ko te Moan an ui ka binga mai ra i a raua ano ko tona whanaunga; mohio ana ki nga mea i mate rawa, me nga mea kei te oke ano. Ko aku tenei i mohio ai kite pai o te Nupepa, ko aku i taratara ake nei. Me mutu i konei. E it" kai hoatu o nga korero maori ki roto i te Nupepa o Poneke, mau pea e hoatu aku kupu nei ki a taia Na uiwai te ahtj. (Tika rawa nga korero o tenei tangata mohio, a Riwai Te Ahu. Kua tango ia ki nga ritenga pai o te Pakeba, —kua mohio ia kite reka o aua mea : kua whakama ra pea a Riwai i tona kitenga e mau tonu ana nga tangata Maori ki etahi o era tikanga kino o mua; inahoki, ko ana kupu katoa kei te whakabauhaa i ona hoa Maori, kia kaba ai ta ratou kimi i enei tikanga pai, e whiwhi ai ratou ki te rangatiratanga. Kai Tuhi.) Otaki, Hepetema, 1857. E o Matou hoa Pakeha, tangata Maori hoki. Ko toku whakaaro tenei ko te tohe tonu o matou o nga tangata maori kite whakakino i a matou ano i nga tangata maori, a kaore ano kia wbakamutua tenei mahi. Kai au nei ka tirotiro ai me pewbea ra he ritenga mo nga tangata maori e noho pai ai. E mea ana toku whakaaro, ko te ritenga e noho pai ai—me titiro atu ki nga wahi kua noho pai Xi Kua noho pai nga tangata o Arapawa ; kua noho pai nga tangata o Poneke, me nga wahi e tata ana ki reira; kua noho pai nga tangata o Wairarapa, o nga wahi kua whakaritea paitia e nga Kawana. Me waiho i reira he ritenga ki oku whakaaro. Na kite hiahia tetahi tangata ki taua ritenga, kia hokona tana mea e pai ana—ona hu ranei, e pai ana. Engari, kati te wbakahe. Ko te pai hoki o taua ritenga ki au, kia whai tikanga ai mo runga i ng* whenua e

0 nga taringa o te whenua i hua ai to raruraru, i tahuri ai kite whakamate i nga tangata. En gari, kati tatou te arai i nga mahi pai—tukua mai hoki te atawhai o to tatou Kuini, kia tail iho ki runga ia tatou. No te mea kaoro ano kia whakakainga noa te pai i roto 1 a tatou, mete aroha, me nga mahi pai katoa. Heoti aku kupu, Na Matene te Whiwhi. Whareroa, Heptema 15, 1857. h hoa, e te Kai Tuhi o te " Karcre o Poneke." E hara i te tangata au i ki mai, tenei he mahi mau, me uru koe' ki taua mahi. Kaore, fioku ake taku whakaaro kia ki roto ki a koutou ritenga pai, ara, ki nga mahi pai ate pakeha. Kaore ianei he rapunga mau ki taku kahanga, ki taku ngoikoretanga ranei. Ko taku kupu hou ki a koe, me whakakore atu te reo pakeha i te nupepa moku, no te mea kaore e laea e au te hapai. Ko te reo maori anake. Heoti ano. Na to hoa, Na Te Wirihana. oo

Waikacae, Hepetema 16, 1857. E ho a, t te kai Tithi o it" Koltgtc Poneke." E fcari ana toku ngakau i toku ron§>olJga c taia ana te nupepahou ki nga rarangi 12—hei whakarohirohi i a matou ki nga ritenga o te pakeha. Tenei hoki tetahi. Erongo ana au ki etahi tangata kuare e mea ana, he niahi kino te nnpepa: no toua he ki te whakaaro i nga ritenga o te pakeha hei whakawhiwhi i a matou ki nga ritenga pui o tena mahi. Kia rongo mai koe e te kai tuhi i te Karere o Poneke—kia rongo nga tangata o etahi wahi ki nga witi o Waikanae. Kua patua e te Metini nga peke katoa 197, nga mea kua kitea e o matou kanohi—haunga nga mea kaore ann i patua. Kei te iri tonu i rungai nga mau, ko ugo mau katoa i toe 20. lieoiano : Na \\ i Parata.