KARIOI,

Jubilee : Te Tiupiri, Volume 1, Issue 20, 17 May 1898, Page 6

KARIOI,

Rauhamoa, 5 Mei, 1898.

Kite Etita o te Tiupiri.

Ehoa tena koe, tena aku kupu ruarua, ka tukua atu kia koe, mau e uta atu ki runga i te Waka o to tatau kuia aroha o Kuini Wikitoria, ara, kite Tiupiri hei hariatukingamarae o tatau boa o runga onga motu e rua nei, o Aotearoao tt Waiipounamu. I te3o Aperira nei ka taemai a Topia Turoatawa ko Taare Tikao ki Toanui wahi 0 Raetihi o nui i te 3 onga haora, ka timata te tangi mo «g* mate onga tangata kaumatua 0 Whanganui o Taitoko; ka mutu ka tu atu te tangata whenua kite whaikorero kia raua, ko nga/kupu korerb he raihimo nga mate, he powhiri atu hoki kia Topia raua ko Taare Tikao tera tangata tauhou ki tenei wheiuia tauhou ; he maha era atu kupu kurero. Ka tu mai a Topia Turoa ka mihi niai ici .te tangata tyhenua, mete ahuatanga o nga mate; ka mea mai, a Topia kaore aku pouri ki to kuutou matua, ki to koutou tipuna i runga i toiia tnatenga, ko te mea i nui ai tepouri ia tatau Wi»>na«ia*ei : iga, ko nga mahi i whakahaerea e ia ki ronga ki agaJiiS

nei, he kore kaore i oti, koia nei anake te mea nul i mamaetia ai e tatau tona tinana, i na koa maua ko tenei tangata tauhou e haere mai nei kia koutou, he whaka tntuki inga mahi i waiho ake e ia, koia tenei ona mahi i waiho ake ai, ana atu te nuinga 0 ana mahi kaore i oti, kei te takoto kore oti katoa. Ara atu te nuinga onga korero a Topia. Ka tu mai a Taare Tikao, ka mea mai tenei e te iwi e nga Hapu te haere mai nei me o tatau aitua, ara, te aroha onga tino kaumatua 0 Whagganui nei, ko tenei he nui te pouri, katie kore e taea e tatau te whakahoki mai o tatau kaumatua; Engari ko nga mahi a aua kaumatua i mahue ake kia tatau, hei whakaarohanga ma tatau i mud ia ia, i runga i tera ahua, ki taana whakaaro ake kei te ora tonu a Taitoko, ara koia tenei koana mahi kei te ora. I te ahiahi ka huihui ki roto i te whare ka tu atu no te tangata whenua kite mihi atu ano. Ka mea haere mai, korua ko to hoa me 0 tatau mate 0 kona kati me mihi noatu i konei, me tangi noatu i konei kia Taitoko, ae katika te kupu e kia mai nei e koe, kite kore taua e hoki ki runga ki nga mahi a Taitoko i waiho ake ai i te ao nei, katahi taua ka mohio kei te ora tonu a Taitoko, na tenei ano te whakaaro a to iwi a ngati Rangi, kaore au i haere atu kia kite i te mate 0 to papa, kati kua tae mai ■ei koe kite kawe mai ia Taare Tikao, ko tenei he nui rawa atu tenei tangi aku e tangi nei tatau, e whakarite nei i ona tikinga. Haere mai e Taare Tikao, haria mai nga taonga 0 aku matua i waiho ake ai i te ao nei, haere mai whakaotia uga mahi a to tohoa, waiho ake hei taonga mo nga iwi i te ao nei, he maha atu era atu kupu, ka mutu ka tu atu ana no te tangata wkenua ko aua kupu ano nga kupti, ka mea haere mai e Taare Tikao haere mai e te rangatira£o te waipou"amu, ,e Taare Tikao e te tangata 0 te kotahitanga me a korua' mahi ko to hoa ko te Keepa, haere mai mengamprehuote iwi onga Hapu i te ao. Katimatitia te priori koia tenei: I au ara e kui e Taiwiri »te paki taua e takoto nei te mamae mehe ngauatua e tatari atu ana kia whare ao rere, ma te kaunihera kai ranga ahu ai'i te muri raro me whakatakoto ki te kaha taua ia te hari mate hei kawe atu i ahau kia akehu kuatae rawa ia kite whare wananga kite tihptjihoi kite maki hoi kite pakitua i aku ringa kati.hoki rate whakaupa kite noho.me.toi ra tenei ki hingarangi. kite kahu rai rari noa mai te e;te ringaringa mo te : mate 0 te makariri * totppe :nei te hukarere ngataritari o matariki me whakatangi te korowhiti.ki Aotearoa kia tamau kia te.niniwa kia,mata kawhaia-te pori-o te-, rangi ko te znt * VPoho ia, e taku puku.ki te«wai apawa-' kia-ope aoa.te kuti k'ijti .kia,, ope., noa ,te whaka. iroiro nei J^gi^oJa t k^ o tamai!tJ: te a ir^ te ..^i!^V. Pga;^fei ; .flaumai'e-hdk{ ra io e ; - i ! >t l 4;iwbare;:wha»a , nga temariki ka 'whakaaro rangi tenei kite pari *i tikirau kia te puke hou me kore te mea ko te

rawa hoki e tu i whakaihia ai taku teke mei tutakina e o mata kia kara pipi pitia ako rawa ake kite ai a. te tui ko te uputu koikoi areke kite tahora mokai tore rua i riro atu na i waiho au hei hiki hiki taua i kite 1 mapaua rahi ate hapu pararaki topeha taua e te kirihipi na taku poriro au na Topia moe atu ana aku kanohi kia Hone Heke kia Wi Pere kite hunga nana i taki taki taku mate karo a Waipohue kati hoki ra e Taitoko te whaka kekero i te pakanga hua takitia te hapai a taetaea ma nga iwi kia tipaoa ki Waipounamu ko Tawe Tikao e rua aku ringa kite here mai i te awhitanga na te kotahitanga hei tau e i. Taare Tikao e nga rangatira o tenei kainga tena koutou, tenei kua tae mai ahau i runga i te powhiri a Topia, a tenei hoki maua te haere nei me nga mate o nga tino kaumatua o tenei awao Whanganui, tenei hoki te haere mai nei ki nga mate o to tatau matua te tangata nana i whakata koto nga mahi ki runga ki nga Iwi onga motu e rua nei na ko taku tino kupu ake i naia nei aha koa mate atu ia, ko ona mahi e ora ana ia koutou hei whakaoti i ona mahi i muri ia ia, nui atu nga kupu mihi a taua tangata katahi ia ka fcauwhau inga mahi a te kotahitanga ka timataria mai e ia i te tau 41, i whakahaerea ai te Tiriti o Waitangi tae mai kite tau 52 tae noa ki te ra i whakaturia ai a Potatau, ka haere nga matauranga oteao ; tae noa kite takahanga a nga matauranga oteao ite tiriti, tae mai kite whakatoputanga i nga iwi me nga Hapu me nga morehu ote motu 0 Niu Tireni ki roto kite kirihipi 0 te kotahitanga koia tana haere mai i tenei ra, he kawe mai ano i taua kirihipi, nui atu nga' whakamarama a Taare Tikao i nga huarahi o te mate, raua ko te ora, i runga i nga Ture a te Kawanatanga, e here nei i runga i te Iwi Maori koia ahau i'mea ai, me whakatopu to tatau Iwi Maori kite kimi, me kore e kitea he huarahi e ora ai, te Jwi Maori ka' mutu a Taare Tikao. Ko aku kupu tenei, ko te kirihipi ano tend i' haria ake nei e Aitua ki Manganui a te ao, i ki ;atu au kia ia ara atu he ra ano e takoto mai nei e tuhi ai au mvko tenei me tuhi au i naia nei, ka me atu ano ahau, tikina atu.e koe karia. te, putake 0 te rakau karia ka taea e koe nga pakiaka te karj, ka maranga iakoe mana noa e marqke' riga manga me ona rau, ara ia ra, kia mau mai a Tohu a te Whiti a Mahuta, katahi ahau katuhi;...Taare Tikao e whakamoemiti ana au ki to koutou kaumatua kia Topia. Turoa, ki < taku • whakaaro ko te pdii tenei 0 Whanganui nei, kaore.,rawa.ja i whaka; aro kia kore ia e whakaaro kia koutou kite. Iwi,. Etikaanato kupu mo te Rakau i ki' mai nei koe. Na ki taku. whakaaro, ko ngai mangateriiea: nui ho' te m'ea kei reira e mau ana. nga hua. kaua hei waihft ma te'rangatira ahake e whakaoti',' e kore e qti, no te.mea.ma;te:.iwi:.etika-'a!i te'rnrfg^fira;' ;; k ,; 'm : a : 'te rangatira e.tika ai.teivyi,ka miti rhatau'ki't'e rriafaVfanga p t taua tangata.., I t .te, 2!iyiei o&fca tiihx 'a§ ' Ka hoki atu a Tanre Tikao me/•^a»f^^a»^HelV|J pononga iti rawa. Na te Kakakura Kowaiwai.