TE HUI MO 0 OHOTU.

Jubilee : Te Tiupiri, Volume 1, Issue 12, 22 March 1898, Page 2

TE HUI MO 0 OHOTU.

Whatahoro—ki te mea e 5 eka o tetahi 10 eka o tetahi 50 eka o tetahi 100 eka o tetahi o te poraka kotahi, ka rite ranei, te tangata ite 5 eka ki nga mea i rahi ake ra ia ia nga eka, kaitiaki, karite ano kite rahi O nga eka ia tangata ia tangata te utu Reti e riro ia ia, ko te mea iti ia kaiti ano, ko te mea rahi ka rahi, ano. Whatahoro—i te mea ia ono marama, ka puta ai te utn Reti 0 te whenua ki nga tangata Maori, a he nui nei to moni i whakapaua ki runga e takoto nama ana, ka riro katoa ranei nga utu Reti ia akoe, kaore nei he oranga 0 au a Maori nona rate poraka. Kaitiaki kei te utu 0 nga Reti te tikanga, ka whakaarohia e au kia wehea tetahi wahi kia whiwhi ai nga koroheke, me nga. kuia i tetahi wahi onga painga 0 au a Reti ia ratau e ora nei. Whatahoro e whakaaetiana ranei e koe, te Rahui tokomaha ki roto, mete Rahui 0 nga tangata toko rua, kotahi ranei kite Rahui 0 roto 0 te Poraka Kotahi. - Kaitiaki ae, e ngari kei te ahua onga hea 0 te tangata te tikanga. Whatahoro e hia .nga utu mo nga whakahaere katoa a te kaitiaki mo tenei poraka, mo ohotu ki to whakaaro ake, kaitiaki 1/6 i roto ia pauna ia pauna, ara e £y 10, i te £IOO engari kite iti iho nga mahi, e kore e penei te rahi, ka iti iho te 1/6 i roto i te pauna kotahi, koia rate mutunga iho, e kore e rahi ake. Whatahoro, ka pewhea te 'nana Hoko, muru whenua, Reti a te kawanatanga i roto i nga Ture, ka whaimana ranei ki tenei,. Kaitiaki, kaore e whaimana ki nga vhenua kei te Kaitiaki te whakahaere. Wh; tahon ka whakaae ranei koe, ki nga menenana e hiahia ana matau ina kitea hei whaka ikatika, kiawhakaurua, i mua mai 0 te pah tanga 0 te Pire i te Paremata. Kaitiaki, ae, anga! i me mahi e to koutou komiti, ka oti. ka t-uku ake i etahi tangata kia tokorua, kia toko toru hei whakamarama. ki au, kite komil hoki 'o te whare Paremata. Whatahoro ki 'e oti ia koe nie te ka'.vanatanga te pire onga take ; te whakahaerea nei e tatau, tera ranei.e- lukua mai e:kce, e talii kape reo Maori kia maiau, Kaitiaki, at, maku e tuku mai kinEneti maria.etuku tuku mai kia koutou. Whatahoro e menem.uia ana matau, e ahei ana i te K'aitiake. ia wa ia

\va e whakaaroai ia, he mea tika kia whakatuwheratia he taone kite vvahi e pai ana hei tunga Taone i te poraka 0 Ohotu. Kaitiaki ae me uru tenei. Whatahoro e menemana ano matau kia waiho te iiigoa 0 tenei pire, ko te Pire motuhake 0 Ohotu. Kaitiaki ae whatahoro, e whakaae ana ranei koe, kia tuturu te Komiti oPoutamao ngati Pa hei komiti whakahaere mo nga take e hiahiatia ana kia whakahaere a e ratau, a ratau kia koe, au kia ratau. Kaitiaki ae, koia nei ano hei kainga huinga a muri ake nei. Hami te kei mehe mea he paanga iti to tetahi tangata i roto i te poraka, ka rite ranei tona mana ki toku, kite mea rahi nga paanga kite mahi i taua whenua Rahui, Kaitiaki kaore, kaiti ano te paanga 0 tetahi, kia rite ano ki tona panga. Hami te kee, mehe mea i pau katoa atu tona hea i roto i te Reti, ka whaihea ano ia ki roto kite Rahui, Kaitiaki, e kare e kore rawa he, hea mp te tangata kia ora ai hoki ia, e kore lioki e pai kia mate tetahi tangata, engari ka hoatu te wahi e rite ana kite kore ia e pai, manaehaere atu e pai ana, kei a ia te whakaaro. Hami te kee. Kite mea, he wahi toku kei te ra rohe, kei tera rohe, a ka uru mai ranei nga tangata kaore nei 0 ratau take kite wahi noku anake, no matau ranei ko toku Hapu ake. Kaitiaki mehe mea e mohio anp. nga tangata, nou me to Hapu tera wahi, nou anake ranei, e kore e uru atu te Hapu kaore nei ona paanga ki tera wahi, e kore hoki e tika te uru atu 0 te tangata kite wahi e mohiotiana nou anake, Hami te kee, a kite mea takukotahi, e rua rau eka taku wahi, a ka puritia e au hei Rahui kota'ni rau ko tetahi hei tuka atu hei reti, pewhea koe ki tenei. Kaitiaki e pai ana, kite waiho noahio e koe kia takoto kore mahi ana taua wahi, e kore e pai, ka Retia ano e au, kite mahia e koe pai noatu, Ranginui Maehe e hiahia ana au kia u, 'uki roto i tepire, tenei kunu, e 2000 eka te wahi hei Rahui nip maiau i- tetahi taha 0 te awa 0 Whanganui, me tetahi taha Kaitiaki, kaore e marama tera, no te '»ea tera pea i>a rahi ake te hiahia 0 etahi i na lino huiliui kouiou kite ul.akarke ' nga Rahui, me ata wniho ten a kia uti ia •koutou, mete kairuri te whakahaere, ko reira

mohiotia ai te rahi o nga eka e Rahuitia e koutou, me ngawahi e takoto ai aua Rahui.. Na eratu patai heoi i te mea kaore J i tuhia e nga tangata a ratau patai kaore i mau mai. I muri o nga patai katoa. Ka tu a Harihona Wereta tetahi onga kaumatua,, ka mea kite ICaitiaki, kua oti nei nga patai anga mea patai kia koe, kua mohio au kua mutu, na e tuku atu ana au i te whenua kia koe, mete tangata ora, me tehnga mate, haere atu ra me to koutou oneone tenei koutou kaoti e au te tuku atu kite ringa ote Kaitiaki itera e whiti nei tae mai ki tenei takiwa, haere atu e ta e te Kaitiaki, kua oti atu i au te whenua te tuku atu kia koe, kia pai to tiaki i te tangata mate ite tangata ora, mete whenua. Ka tu te Kaitiaki ka mea, kau a hei mea e tukuna ana e koutou te to koutou whenua, kei a koutou ano to koutou whenua, heoi taku ko te tiaki kau, mo koutou ano te whenua, na i te mea kua mutu nei nga whakamarama, mea koutou patai, ka hiahia ahau kia hoki atu a popo i runga ite waka kite taone o Whanganui, mo te Paraire ka tu taku huihuinga whakamarama ki nga tangata e hiahia ana kia rongo ki enei tikanga kua korerotia nei e tatau. Name ki tuturu mai koutou kiau i naia nei, ka whakaae ranei koutou kia mahia te Pire mo Ohotu, a kia hoatu eau kite kawanatanga iau ka hoki atu nei ki Poneke. Kaore ranei, e rua tonu nga kupu hei ki mai ma koutou, ae. Kaore, heoi ano ka mutu. Ka mea etahi ae, ka noho puku e tahi, ko Hami ko Reneti i mea kaua hei hohoro te whakaae i naia nei, me ata waiho, no te mea i kore ai he tangata e tae mai ki tenei Hui nataku panui, na reira ka raruraru, ka mea ie Kaitiaki, kaore he taima ke atu, hei tukunsa • 7 o i tenei Pire ko naia nei ano. kite kore, e pai ar.a kei a koutou ano to koutou whenua, Engari kite pamai he mate kia koutou, kaua hoki kontou hei hat-re mai ano ki au, e kore ra.\-fi a i e tahuri atu ina whiwhi koutou i te mate. Ka :uea a Reneti e hara taku ite whakahe, Kngiri lie mea naku kia tat; n.ai eta .i ta.ij.aia kei te .ngaro. Whatahoro ko nga tangata kei te ngaro atu, e moliio ana ratau ka tu te Hui e tae mai ai te Kaitiaki, a hei rua tenei mo n<;a maiama e haere ana te

panui, ka ore i te mea kaore rata.u i te mohio, ha ko nga tangata e whakaaro ana ki teHpko « kore era e whakaae mai kite Kaitiaki, kite kore e oti tenei taonga ia koutou e pai ana i te mea ka tae mai iau ki 0 koutou aroaro, «ngari ko nga hea i homai e koutou moku meku taina i roto 0 Ohotu, ka tukua atu e au kite Kaitiaki ina kore koutou e whakaae, i runga i taku whakaaro ka mutu tonu nei te ara e 0 raai tatau, me 0 tatau uri i muri ia tatau. Ka,itiaki ka mea me ki tonu mai te kupu e whakaae ana kputou, kaore ranei, ka whakaiietia katoatia e nga Poutama e ngati Pa, e ngati Taane ngati Hau ko Reneti te kaponga i mea me tatari ia kia tae mai nga kape onga Pi re, hei reira ia me ona hoa mohio ai ki 0 ratau ake whakaaro. Ka tu a Mei te Ripeka ka whakapai mo te pai 0 te whakahaere a te iwi, mete paahitanga a nga kaumatua. Ko nga Waka i mea, katahi ano ki tenei te whakahaere i puta ai te maramatanga ki roto ia ia, tena ko te kaporeihana kaore rawa ia e marama, na mei mohio ia he kino, kore rawa ia e whakaae, ko tenei e whakaae ana ia, a ka tukua e ia nga toenga 0 Tauakira haunga hoki a Ohotu ka oti atu tena. Ka tu ate kena pera ano, ka tu a Tiaki Potaka ka mea kua oti tenei korero ia nga Poutama te paahi e nga kaumatua Taane wahine e noho nei, a kua tu ake nei nga kaumatua 0 ngati Pa kite tau toko, kite tuku hoki i Tauaki ra, ae pai rawa atu, maku e kawe atu kite rohe mai 0 te Parapara 0 maraetaua tenei taonga a tatau aha koa kei te ngaro atu etahi 0 ngati Pa, e mohio ana au e kore e rereke, mei Kore a nga Poutama e whakaae, penei maku e mauatu ki o matau nei wahi ra ta tatau taonga, no te mea, kua mohio au koia nei te Ture e ora ai tatau, hei' rua tenei mo nga pire i kawea mai ma te Maori e mahi e whakariterite, ko te pire a te Urewera, ko tenei hoki, he pai rawa tenei. He pai ano.te kaporeihana ra, e ngari he pai atu tenei, ko te take kaore e mate i nga nama, i te muru a te Ture. Heoi ko te mutunga'tenei 0 nga korero ote Hui, he nui atu era atu' korero, e ngari ko nga mea e hartgai ana kite whenust koia enei. I le ata ote Taite ka hoki mai te Pakeha kite Taone 0 Whanganui nei i te 4 ka tae

atua TaUoko a Hoani mete a Takarangi niete ki te Tari ote Kaitiaki, a i koremtia p tiaki nga whalcahaere katoa ki o ratau aroaro, a ka tu a Taitoko raua ko Hoani mete la te tautoko, ko Takarangi i mea.ka ore ana kupu e ngari kia tae mai te kape ote Pii® reira ia, mohio ai ki taana ake Heoi ano, no te 5 ongara te Kaitiaki i hoki atu ai ki Poneke i.te Tireina o te ahiahi.