NA KO TE HIKU ANO TENEI O TE HAERE INGARANGI.

Jubilee : Te Tiupiri, Volume 1, Issue 8, 1 March 1898, Page 1

NA KO TE HIKU ANO TENEI O TE HAERE INGARANGI.

Na i tenei wa kua tino kaha rawa te akiaki a to matau Tianara i nga Apiha, kia kaha te ako, te tehutohu ia matau, o runga hoki i nga Hoiho. I konei, ka kaha te mahi a to matau Tianara me nga Apiha ia matau. Kia wawe matau te tino rite mo te ra ntii, o Kuini Wikituria, e whakakitc ai ki nga tini iwi otc ao. Na, ka tino pa mai te wehi nuikia matau ake o Niu Tireni, aha koa Maori, Pakeha ranei o matau, tc take i tino nui ai to matau wehi ko te roa o te moana, i haerea atu ai e matau, tuarua ko matau ake o Niu Tireni, e hara i te pukenga ki taua mahi, me ona whakahaere, pera me nga Hoia o nga tini wahi o te ao, tae atu hoki ki Ingarangi ake, he tino puke nga era,he pakeke hoki ki ta ratauna mahi. Tua toru, ka tae mai te wehi kia matau mo te nui o nga upoko ariki o nga rangatira kaumatua tangata matau whaimana, Apiti atu kite tini o nga Tianara, o nga Kanara, o nga meiha me era atn ingo nunui o ia ropu o ia ropu o nga tini iwi o te ao, o Ingarangi ake hoki. Ka mea matau kite hinga tatau, i Waenga nui o enei iwi, katahi ano te mate, ka hoki whakama atu tatau ki to tatau whenua tipu tuturu hoki, a, ka kataia tatau e nga matauranga ratau, ko nga mana nunui o te ao, me o ratau iwi, a ka waiho tenei hei whakaiti i te ingoa onga iwi o Niu Tireni. Na i konei, ka tino whakapaua te ngakau katoa kite whakarite i nga kupu katoa e

puta mai ana i tc mangai 0 matau Ariki whakaako. koi waiho matau hei tawainga ma te ao, me ona whakatipuranga c haere ake nei. I etahi ra ka puta mai te kupu kia Kanara Piti o Nerehana, koia hoki to matau Kanara ake, tera ka tae mai nga Hoiho. Katahi tc ngakau ka ohu, e ku nga Hoiho pea tenci c huake nci tc rongo, c rite tuiut ana kite tangata te matau ki tc tutimgarehu. I tc ala 0 tetalii rangi ka kawea mai nga Hoihu 1110 matau, a ka haere matau ki Wikitoria Paaka, kei reira matau tutaki ai ki nga Hoia eke Hoiho a te Kuini e kia nei, he Kaiwha Kaari. I tenei kupu noa ano ka kakapa te mana 0 ruto 0 toku ake ngakau, pera hoki pea etahi 0 matau, e engari ko toku ake taku e ki nei. Ko alia Hoia he kai tiaki no Ranana ake, kaore e puta ana ki waho 0 Ranana. Ka puta mai nga Hoiho he pango katoa, ka meatia mai te kupu me tu matau katoa ia tangata ia tangata kite taha o taana Hoiho o taana Hoiho, a he rite tonu te peratanga i te makeretanga mai 0 tc kupu whakahau, na e mohio ai te tangata ki tona Hoiho, me titiro kite nama e m<iu ana i te matikuku o tc waewae 0 te Hoiho, he niea pera katoa nga Hoiho. No reira me tiaki tonu tc tangata i te whika 0 tona Hoiho 0 tona Hoiho. Na, ko nga Hoia c akona nei, kia matau hoki, no Wikitoria, no kuinirana, no Tau te Weera, no Taake no te Keepa, nga niea eke Hoiho. Tc Karangatanga ano kia eke ngai maua ki runga io ngai niaua Hoiho, he rite tonu te ekenga. I to maua eke nga ano, kua mohio noa matau, kite ahua o te takatu a te Hoiho, e koiano he tohunga te iwi nei te Hoiho, ka karanga ano te Kanara i te kupu whakatikatika i te tu, he rite tonu te mahi a te Hoiho kite whakatikatika ia matau, kaore he mahi a te tangata, ma nga Hoiho anake te mahi kite whakarongo i nga karangaranga, mete whakarite hoki i aua Karangaranga 0 te Kanara, mohio tonu ia Hoiho ki tuna nama ki tona nama c kore e pohehc, ka karangatia kia huri, he rite tonu te huringa, a he koa anake te mahi a te ngakau, ka mut'u tc tutungarehu, a te Hoiho, me matau ki runga i 0 ratau tuara noho kuare ai, ka whakaputaia matau ki waho, ka haere i te tiriti e ahu ana kite Rewa Teme, haere'tonu i tc tahataha 0 taua awa tae atu kite wahi i huaina nei ko te kowhatu 0 Nerehana, tae atu kite whare karakia i whakapangia ai a te Kuini Wikitoria i te rangi 0 te Tiupiri, haere tonu i te taha 0 taua whare karakia, i konei, ka haere matau i Waenganui o te tangata e tu ana tera mete uru ngaherehere tae noatu kite Wikitoria Paaka, he mano mano tinitini whaioio te iwi nei te Pakeha. Kotahi 12 maero te roa 0 te wahi nei. Tae rawa atu matau kua ki noatu te Wikitoria Paaka i te tangata, te kitea te mata whenua, ka tina matau, he tina pakupaku nei, he arani, he pia ka mutu. Ka tu nga kai taotao i nga.matua Hoiho ko te ahua 0 nga Hoiho he Pango, he kohinahina, he whero, ka mutu uga ahua Hoiho 0 taua ra. Ka Karangatiako

nga Peene hei arahi i mua onga Hoiho. I muri ma te Peene ko nga Hoia o Ingarangi e ono putu ci toru inihi, ko etahi e whitu putu, i muri mai ko inatau ko nga Hoia onga motu nei. Ko te Peene he mea whakatangi tonu i runga Hoilio, c hara i to penei mea tatau, kci 1c whenua. I tc mutunga ka huki mai matau ki to matau ake Pariki. Kei muri alio tu loenga.