HOKO WHAKAWHIWHI WHENUA MAORI.

Huia Tangata Kotahi, Issue 22, 28 October 1893, Page 2

HOKO WHAKAWHIWHI WHENUA MAORI.

HE PIRE E HUAINA ANA.

He Ture hei Whakamana i te hokonga Whakawhiwhinga hoki o nga whenua e mau ana ki nga Maori kia taea ai te Whakanohonoho. Noteraea e tae ana kite \vh:tu miriona eka nga whenua Maori kei Aotearosi takoto mangere ana, a hei pat nga ma nga Maori ine era atu o nga t.mgata o te Kuini e noho an i i roto o te Koroni o Nui 'fireni kia taea hoki te mahi whakanohonoh:> whenua ; A e tika ana e pai ana kia whakaritea kia whakawatea tia aua whenua kia ahei ai te tuku, te whakahaere i raro i nga ture whenua o u> Koroni. A notemea kt> te tnre e mana ana inaianei mo te whakakore i te take Maori i runga i aua whenua i raro i te mahi hoko kaore i te haha kaore i te tere kaore i te rite hei whaka oa i nga tono me nga hiahia kite whtmua kia whakanohoia e puke haere av.a mete pa mai o te mate nui mete arninga o nga mahi kake haere o te koroni na reira e tino tika ana kia hangaetabi huarahi tikanga hoki e ahei ai te tango i nga whenua"a nga Maori kia tuk;ta kia whakahaerea i raro nga ture whenua o te koroni. Na Reira ka meingatia e te Runanga Nui o Niu Tireni e hoho huihui ana°i roto o te Paremata, i raro hold i tona mana enei ritenga e whai ake nei nra : 1. Te Ingoa Poto o tenei Ture Ko '• Te Tare Hoko Whakawhiwhi Whenua Maori 1593." 2. I roto i tenei Ture mehemea kaore e rere ke ana i enei ritenga i runga ake nei ko te kupu,— "Poari" ka kiia ko te Poari e whaka turia ana i raro o tenei Tnre. '• Whenua" ka kiia ko nga hea whai paanga whai taketanga ki tetahi whenua. " Minita" ara ko te Minita mo nga Whenua.

" Heretitamete Maori" ka kiia ko nga whenua a nga Maori kua oti te whakatau e Te Kooti Whenua Maori hui atu ki nga whenua e mau ana ki nga Maori i raro i era atu take engari kaore e uru raai nga whenua ka koreotia i muri nei erangi kia oti ra ano te whakatu i te take o aua whenua, kaore hold e uru atu nga whenua a nga Maori he mea hoko e ratou i te Karauna, i tetahi tangata, kaporeihana ranei. "Whenua Maori " ara nga whenua a nga Maori e mau ana kia ratou i raro i o rasou tikanga me a ratou ritenga Maori engari kaore ano kia oti te whakatau nga take e te Kooti Whenua Maori. " Maori " ara nga tangata Maori o Niu Tireni me. nga hawhekaihe me a ratou uri. '• Tangata Whai Paanga " ara nga Maori whai hea. "Te Kooti Whenua Maori," ara Te Kooti Whenua Maori i whakaturia i raro i " Te Ture Kooti Whenua Maori, 1886." " Te Ture Kooti Whenua Maori, 18SG," tona tikanga ko taua Ture me ona whakatikatikanga me nga Ture e paahitia ana hei riwhi mo tera. " Tokmaha tona tikanga " ko nga tangata tokomaha o nga tangala tokotoru. 3. Mo runga mo nga whakahaere ka korerotia i muri ake nei me whakatu tetahi Poari.a ka vvhakaingoatia " Ko Te Poari Hoko Whenua Maori " a ko nga tangata mo taua Paori. (1.) Te Tumuaki o nga Kai Ruri ; (2.) Te Komihana o nga Taake ; (3.) Te Komihana o nga Whenua Karauna mo te takiwa i raro i "Te Ture Whenua, 1892" kei te wahi e takoto nei nga whenua e meingatia ana kia taugohia i raro o tenei Ture ; (4.) Te Mema Maori o te Paremata mo te Takiwa Pooti Maori kei roto o te takiwa e takoto ana tetahi whenua e meingatia ana kia tangohia i raro o tenei Ture. (5.) Tetahi tangata Maori (ka kiia i muri nei ko'Te Komihana ma te Tiuti Tumuaki o Tekooti Whenua Maori e whiriwhiri taua tangaia i roto o te ahi rarangi ingoa he mea whakaingoa ratou e etahi mema o te Kaunihera etahi mema tokorua ranei o nga Takiwa Pooti maori, e tu ana hei mema mo te Iwi Maori. Kia tokowha nga tangata o te Poari hei Koarama aka tino mana ratou kite whakahaere i nga mahi me nga ritenga me nga mana ano ko te Poari topu tonu. Me noho te Paori i nga wa me nga wahi e whakuaturia ana, ete Kawana, ia wa ia wa i raro i nga Ture whakahaere tikanga. Ko te Tumuaki o nga Kai Ruri te Tuoiuaki o te Poari, koia hei upoko i nga huihuinga katoa ; a i te mea e ngarb ana ia ko te Komihana onga whenua Karauna o taua takiwa hei Tiamana, a koia he upoko i nga huihuinga. Kia rua pooti mo te Tiamana, a kite rite tonu te maha o nga pooti ka whai mana te tiamana ki te pooti, kite pooti whakatau hoki. Ka ahei te Kawana i roto o tona Kaunihera te pana i nga Komihana Maori, a ki te mea ka turakina tetahi, ka mate ranei, ka whakamutu ranei tetahi Komihana Maori i tona tunga, ma -te Kawana e whakatu tetahi Maori Whai paanga hei riwihi mo te mema o te Poari kua kore ra.

Ka ahei te Kawana ia wa ia wa te hanga ture whakahaere tikanga mo nga mahi o te Poari e paingia ana e ia mete hanga i etahi atu tikanga i pai ai ia kia ahei ai tenei Ture te whakamana mete whakakore i aua tikanga a ko aua ture whakahaere tikanga ka pera ano te mana ano i tino meatia hei ture i konei. E kore e tika kia hoatu tetahi moni utu ki tetahi meraa o te Poari, haunga ia te Komihana Maori, erangi ka ahei ano kia utua ki nga mema o te Poari nga moni e pau ana mo a ratou haereeretanga e tae atu ai e hoki mai ai i nga huihuinga o te Poari. Ko te utu mo te Komihana Maori, apiti atu ki nga moni e pau ana mo te mahi haereere. kaua e nuku atu i te Kotahi rau Pauna i te tau. Me tango nga moni utu me ngu utu o nga haeretanga i roto o nga moni e pootitia ana e te Paremata mo enei mahi. 4. Ka whai mana tenei Ture i roto anake i nga takiwa Maori tera e Panuitia e te Kawana i roto i tona Kaunihera. ia wa ia wa, me kahiti, marire ; a ma te Kawana e whakakore, e \vhakatik:i, e whakarereke etahi wahi, te katoa ranei o aua Panui ia wa ia wa. • 5. Ka kiia i runga i nga whakahaere tango whenua kia tukua i raro o " Te Ture Whenua, 1592." ka ahei te Kawana mo te taha kia te Ktiinj to tango i raro o tenei Ture nga Heretii-ainata Ma>>ri me nga Whenua Maori i roto nga wahi e panuitia ana. 6. Kite inahara te Kawana * pai ana ; runga i te mahi whakanohonoho tangata mete mahi tuku whenua i raro o "Te Ture Whenua, 1892," e pai ana kia tar.gohia tetahi poraka, wahi whenua heretitemata Maori, whenua Maori ranei—(l.) Me whakahau e ia te Poari kite whakaatu ki aia—(a.) Te ahua o te whenua e meingatia ana. kia tangohia ; (b.) Te ahua jaitinga hei whenua whakanohonolio, hei tuku nga hoki i raro o "Te Ture Whenua, 1892." ; (r.) Tona utu e tika ana, he inea wh.-i----karite e etahi tangata. watea tokotoru kaore o ratou paanga tahi, ma te Poari te'tahi e whakatu, ma nga. Maori whai paan-.'a kite whenua e tangohia ana e whakatu tetahi niehtmea he kaumatua ratou, a meherna kaore i rite o ratou tau, heoi ma tetahi Tiati o te Hupirimi Kooti e mahi ano mo te tana kia ratou e whiriwhiri, a mehemea he tamariki aua tangata whai paanga, he porangi, he aha ranei, ma tetahi Tiati o te Hupirimi Kooti e whiriwhiri mo te taha kia ratou i runga i te tono a te Minitia (a kei nga keehi Heretitemata Maori te whenua e tangohia ana, me tu te kaiwhiriwhiri utu i runga i te tono a tetahi Maori tangata whai paanga ki taua whenua A ko te tuatoru a aua kaiwhiriwhiri ma nga tangata tokorua e whakahua, otiia kite kore e rite te whakaaro o taua tokorua kite tangata hei kaiwhiriwhiri whakamutunga kua whakaturia ra, heoi ma tetahi Tiati o te Hupirimi Kooti e whakaingoa te kai whiriwhiri i runga i te tono a te Minita. A kite mea ka mate tetahi o nga tangata kua tu hei kaiwhiriwhiri utu o te whenua, kite kore ranei taua tangata e pai ki taua mahi i mua o te whiriwhiringa utu, heoi ka ahei te Poari kite whakatu

i tetahi kaiwhiriwhiri ke hei riwhi, a kite mate te kaiwhiriwhiri i whakaingoatia ete Poari, kite kore ranei e pai ki taua mahi, kite pera ranei nga kaiwhiriwhiriri i whakaturia e tetahi Tiati o te Hupirimi Kooti, heoi ma te Poari ma te Minita e tono ki tetahi Tiati o te Hupirimi Kooti ia wa ia wa, mehemea e tika ana kia peratia. Kote whiriwhiringa o aua kai whiriwhm, o etahi tokorua ranei o ratou ka kua koinna te utu mo te whenua kua tuturu i te Poari. I mua o te tunga o tetahi kaiwhiriwhiri kite mahi penei me whakaatu penei tana korero ara : Ko ahau ko, A.8., oka tino korero ponoinaianei kaorekau rawaoku paanga tikanga whakahoatanga pewhea ranei mo tetahi whiriwhiringa utu ka whakahaerea inaianei mo [vie whakahuaikonei te ingoa n te whenua ka whiriwhiri vie ona ritenga katoa}, a tera ahau e mahi i runga i toku kaha, i runga ite tika me tepono me toku mohiotanga, te whiriwhiringa nei i raro i nga ritenga o ''Te Ture Hoko whakawhnvhi Whenua Maori, 1593" : A e hangn ana e ahau tenei tino whakaatu pono i runga i te mohiotanga o toku hmengaro e tino tika ana, i raro hoki i te mnna o tetahi Ture o te Runanga Nui o Kui Tireni e whakahuatia ana "Ko Te Ture mo nga Hei Pi, 1853." Enuigi i;i kaua tetahi utu mea whiriwhiri e whakahaerea kia tino mohiotia e whakaae ana nga Maori whaitake ki aua whenua kin. whakahaerea i raro i tenei lure, a me tuku mai e te Poari tetahi npoata i te tivitahi i te painga i te kinonga ranei o nun whenua hei whakanoho tannata ki runga i aua whenua. 7. I runga i te ripoata tuturu a te Poari ka ;,hei te Kawana i roto o tona Kaunihera i runga i nga ritenga e whai ake nei kite panui atu ki nga tangata whai paanga o tetahi whenua heretitemata Maori e whakahuatia ra i roto o te ripoata o te Poari i roto o tetahi wa kaua e it.i iho i te ono mararna i muri mai o te panuitanga tuatahi o taua whakaatu i rol(w) 1e Kahiti, whakahau i nga tangata whai paanga meheme? ka—1. lioko tuku rawa taua whenua ra kia Te Kuini i runga i te utu kua tuturu ite Poari; me, 2. Whakaae ranei kia tukua taua whenua i raro i te riihi i raro hoki i nga ritenga o "Te Ture Whenua, 1892." Ko taua panui whakaatu ka tukua ki nga tangata whai paanga kite whenua erangi e kore e whakahuatia a ratou ingoa, otiia ka whakahuatia te whenua me ona ritenga katoa kia tino mohio ai nga tangata whai paanga ko ta ratou whenua tonu te whenua e meatia ra i roto o taua panui. Me whakauru ki roto ki taua panui—(a.) Te ahua o te whenua me ona ritenga katoa kia tino marama ai nga tangata whai take me nga mea e ki ana e whai take ana ko ta ratou whenua tonu te whenua e meingatia ana kia tangohia ra; (b.) Tetahi pukapuka whakaatu ite utu o te whenua kua oti te whiriwhiri, te whakatuturu e te Poari; (c.) Tetahi whakaatu'mo te roa ote wa e tu ai te pooti kia hokoa taua whenua kite Kuini ; (d.) Me tetahi kupu a te tangata e pootitia ana mete wahi e turia ai te pooti a ma te Kawana e whakatuturu ite tangata mete wahi.

Me hono tonu te perehi o te panui ki roto i te Gazetti, mete Kahiti a taea noatia te ra whakamutunga e whakamaramatia mai e taua panui hoi tunga mo te pooti kua kiia ake nei. Me perehi hoki taua panui ki roto i tetahi nupepa e whakaritea ana e te Kawana a me pere hi ite wahi tutata kite takotoranga ote whenua kite reo Maori mete reo Pakeha, kia kotahi panuitanga i roto i ia marama i roto hoki i te wa e whakamutua mai ana e taua panui. Mehemea e mohiotia ana nga ingoa mete kainga hei tuhinga atu ki tetahi o nga tangata whai take, me tuku he tauira o te panui, mea perehi ki aua tangata whai take, ra roto i te poutapeta mete rehita ano hoki i taua pukapuka erangi ia ekore e meinga tetahi pohenetanga kite tuku i aua panui hei take whakakore i tetahi tikanga j raro i tenei tekiona. 8. Ka ahei te whakahaere i tetahi pooti i raro i tenei huarahi e mau iho nei mete whakarereke ano i ia wa i runga ano i ta te Kawana i ti-.hutohu ai: —ara, Kia te Kawana. Ko matou ko te hunga e mau nei nga ingoa i raro iho nei mete hunga hold e whai take ana e tika ana ranei kia whai hea paanga ranei ki tenei whenua l:nt<':i. (Me whakaatu i konei i te whenua) ara ko te whenua i uru ki roto i te panui i .perehitia i roto i te Kahiti o te o nga ra o 18 , kua whaknue i konei kite hoko mete tuku kia te Kuini taua whenua me nga mom e £ ara ko nga moni he mea whiriwhiri a i whakataua e te Poari Hoko When ra Maori i raro i te Ture Hoko Whakawhiwhi Whenua, 1893, mo te tuku va-ei i taua whenua i runga i te riihi i raro i nga tikanga o "Te ture Whenua, 1892." pera ano me nga whaknritenga o '' Te Ture Hoko Whakawhiwhi Whenua, 1893,' pena ano mete ahua o tena take. I tuhia i tenei ra i te o nga ra o ,18 . Kia rua nga taha pooti, kia kotahi ki te reo Pakeha kia kotahi kite reo Maori. Me. haina aua taha e rua e nga tangata e pooti ana, a me titiro e nga tangata tokorua te hainatanga a aua tangata a ko tetahi o aua tokorua me kaiwhakamaori whai raihana a ko tetahi me Tiati a ko tetahi me Hei Pi, he Roia ranei o te Hupirimi Kooti, ko te Karaka ranei o te Kooti Kaiwhakawa tuturu ko te Kairehita ranei o te Hupirimi Kooti ko te Pohimahita ranei. Ko te kaiwhakamaori e" titiro ana i te hainatanga a tetahi Maori me whakamarama e ia nga tikanga o te pukapuka i mua i te hainatanga a tetahi Maori, a i te wa e titiro ana taua tangata i te hainatanga me tuhituhi e ia ki runga i taua pukapuka me whak&piri atu ranei i tana tiwhikete i raro ano i tona ringa i tino whakamaramatia n\a tika> ga o taua pukapuka i mua o te hainatanga, a ko taua tiwhikete tonu hei ki i ata whakamaramatia taua pukapuka a i mohio te Maori e haina ana i nga tikanga o taua pukapuka a i whakaae hoki ai kite haina erangi ia ekore e taea te tono utu i nga Maori whai take mo tetahi mahi i mania i raro.i nga tikanga o tenei tekiona. Ka ahei te mea kia maha nga pukapuka pooti a me haina ia pukapuka pooti e te tangata kotahi e nga tangata tokomaha ranei e pooti ana. 9. A ko aua pootitanga katoa kua kiia ake nei ka meinga hei here kiamana ai ki runga i nga tangata katoa e whai take ana kite whenua ahakoa he tamariki

he porangi tetahi tangata whai take, e tetahi tono tiaki ranei, ahakoa e ekengia ana te whenua te hea te paanga ranei o tetahi tangata whai take, e tetahi tono tiaki ranei, e ekengia ana ranei e te here i nga mutunga mai ranei o nga tikanga o nga riteriga ranei kia kaua e riro mai taua whenua mehemea kua oti te pooti e nga tangata e whai take ana ki nga hea e neke ake ana o ratou hea paanga ranei o taua whenua kite mea ranei he whenua kaore ano i whakamaramatia iiga hea me nga paanga a nga tangata whai take kite mea e pera ana me whakatu e te tokonui o nga tangata whai take ki aua whenua, Ka ahei e nga Kaitiaki mo nga tamariki mo nga porangi etahi atu ranei e*pangia ana e tetahi mate mo te taha ki aua tangata, a ahakoa nga tikanga o te tiaki, ka ahei te hanga i tetabi tikanga a ko aua tikanga ka meinga hei here ki runga i aua tangata a ka mana tonu ano i tino whakamana e te ritenga tiaki. 10. Mehemea e mea ana aua tikanga i hanga me hoko me tuku ki a te Kuini kei reira ka ahei e te Kaawna i runga i te Ota a tona Kaunihera te ki he whenua aua whenua kua tukua motuhaketia ki a te Kuini a ka tukua e taua Ota i roto o te Kaunihera taua whenua kia te Kuini mete whakawatea mai i runga i nga tono me nga paanga katoa a i reira ano ka k'ia aua whenua he whenua no te Karauna a ka ahei te tuku atu i raro i '• Te Ture Whenua, 1892." Ko te Ota i roto i te Kaunihera ka ahei te rehita i raro i "Te Ture Rehita Tiiti. 1868." ki roto i te Tari Rehita Tiiti o te tikiwa i takoto ai te whenua ara mehemea i tau t:Hia whenua ki raro i taua Ture, a mehemea kihai i tau ki raro i taua Ture. ka ahei te rehita te Ota i roto i te Kauuihera i raroi "Te TureWhakawhiti Whenua, 1855," ano e tuku whaimana kia te Kuini. a me whakakore e te Kairehita Whenua Takiwa nga tuhituhikatoa i roto i le pukapuka rehita e pa ana king: - take ki aua whenua. A i muri i te rehitafcanga o tetahi Ota o roto o te Kaunihera kua kii ake nei kahore he rehitatanga e rehitatia haunga, ia nga whakahaere a te Karauna. I muri iho i te ra i tuhia ai te Ota i roto i te Kaunihera i raro i tenei tekiona a e tuku motuliake atu ana, i tetahi whenua kia te Kuini i runga i te hoko mete tuku. na ko nga utu mea whiriwhiri i whiriwhiria e te Poari me utu i raro i nga tikanga o tenfii Ture ki nga tangata whai take i runga ano i te rahi o ratou hea a me utu he inatarete kia pena te maha i te tau i runga i aua utu i whiriwhiria e te Poari timata mai ano i te ra i tuhia ai te Ota i roto i te Kaunihera a taea noatia te wa i utua ai. 11. Mehemea i whakaatia i runga i te pootitanga tukuna te whenua i runga i te riihi i raro i nga tikanga o "Te Ture Whenua, 1892," pera ano me nga whakaturanga mai e te tekiona toru tekau marima kei reira me ki e te Kawana ra roto i te Ota o te Kaunihera kua tukua taua whenua Ida te Kuini i runga i te tiaki mo nga tangata Maori whai take me o ratou uri a ma taua Ota tohu i roto i te Kaunihera e whakatau i taua whenua a kite Kuini i raro anoia ite tiaki kua kiia ake nei erangi ka araia i runga i nga tono me nga take me nga paanga i runga i taua whenua a ka kiia taua whenua he whenua no te Ka> auna. Ka ahei te rehita te Ota i roto o te Kaunihera i runga ano i te huarahi a muri -

nei whakaritea ai ara mo runga i nga tikanga e whakaritea ana mo aua tikanga. Mai ano i te ra i tuhia ai i muri iho hoki o te niananga o taua Ota i roto i te Kaunihera kua whakahuatia i muri nei ko te whenua e whakahuatia ana i roto i taua ota ka ahei te tuku i runga i te riihi i raro i taua Ture, a i reira ano ka pa enei tikanga e mau ake nei:— [a.] Me Whiriwhiri e te Poari nga utu o tena wahi o te whenua e ahua rite ana te rahi ki nga moni e whakapaua ana i te ruritauga, hei ruri hei . hanga hoki i nga rori kia ahei ai tc riihi i aua whenua i runga ano i ta te Minita i whakatau ai a ko taua wahi i ruritia me tango mai i te whenua i tukua ki a "te Kuini i runga i te tiaki , a k... tau motuhako atu ki a te Kuini nie te wewete mai hoki i runga i taua tiaki Lei utu mo nga moni i- whakapaua i te ruritanga mete hanga o nga rori kua kiia ake nei. [&,] Ko te toenga o taua whenua ka ahei i runga i nga tikanga katoa te riihi i raro i "Te Ture Whenua, 1892," i raro ano i nga tikanga me e e tukua ai nga whenua o te Karauna i runga i te riihi i raro i taua Ture, a hei whakaritenga mo nga tikanga katoa o •• Te Ture Keiti, 1882," ko nga kaitango riihi whenua raihana whenua ranei o aua whenua ka kiia he kainoho no nga whenua Karauna ; a ko nga moni reti ake me nga hsui e putti mai una i aua whenua me utu ki nga tangata e tika ana kia tau ki a ratou aua hea i runga ano i te rahi o nga hea me nga paanga ki aua whenua a ekore e ahei te whakaeke taake i raro i "Te Ture Take Whenua Whakawhiwhi Moni Hoki, 1891," rao runga i aua moni retime nga hua e puta mai ana. Ahakoa tetahi pootitanga e nga Maori kia tukua tetahi whenua i rungai te riihi i raro i tenei Ture, ka ahei e auu Maori i tetahi wa i muri ihn i te pooti kia hokona kia tukuna tuua whenua ki a te Kuini a i reira ano ka pera ano te whakahaere i aua whenua ano kahore-rawa i riihitia. 12. Ahakoa etahi atu tikanga o tenei Ture e tau ai tetahi tiaki ki runga i tetahi hea paanga ranei ki tetahi whenua, a ahakoa te ekenga o tetahi here tikanga ranei ki runga i taua whenua, a ko nga tangata whai take e neke ake ano to ratou maha i te hawhe o aua tangata whai take ki aua hea paanga ranei kiaua whenua, kite mea ranei he whenua kahore ano i whakatuturutia te rahi o nga hea me nga panga ki aua whenua, ka ahei e te tokonui o aua tangata wahi take i mua i.muri iho hoki o taua panui kua kiia ake nei, a i mua ano - hoki i te paung i o te wa i whakaritea i mua ake nei, kia turia taua pooti ka ahei i runga i te tuhituhi pukapuka mea whakaotia mea ata titiro a kua oti ake nei te whakaatu nga tikanga mo runga i tetahi pootitanga ka ahei te tuku xue te whakarere i taua whenua kia te Kuini i runga i nga utu i whiriwhiria i whakataua e te Poari a ko taua pukapuka i whakaotia ra ka meinga hei here ki i nga tangata whai take katoa ki aua whenua me era atu tangata katoa o ia ahua ahakoa he tamariki he porangi me era tu tangata ahakoa e whakaae ana kite tuku kite whakatau i aua whenua kia te Kuini kaore ranei.

Ko nga Kaitiaki kei a ratou tetahi mo nga tamariki me nga porangi me era tu tangata ka ahei mo te tahi ki aua tangata, t ahakoa nga tikanga o te tiaki me pa tahi kite tuku i taua whenua. a ko ta ratou whakaotinga i tauapukapuka tuku ka meinga hei here kia mana ai nga tikanga a ka nmn>i tonn. Ko nga utu i whiriwhiria mo te whenua me tuhntuha me utu ki nga tangata whai take kite whenua i runga ano i te rani o ratou hea me o ratou paanga. 13. Mo runga i nga whenua Maori ka ahei e te Kawana te tohutohu i te Kooti Whenua Maori kia kimihia nga take mo aua whenua a i reira ano me tahuri te Kooti kite kinri. Ko nga whakahaere kimihanga take haunga iaetahi tikanga whakahaere ture i whakaritea ai e te Kawana me ahua rite tonu ki nga tonowhakawa take i runga i nga tono a nga Maori e ki ana e whai take ana e pa ana ranei ki tetahi whenua pera ano me nga whakaritenga e te Ture Kooti Whenua Maori, 183tf, a ko nga tikanga katoa o taua Ture e pa ana ki tetahi whakawakanga take no tetahi whenua maori i raro i taua Ture e pa ana ki nga whakawakanga take i raro i nga tikanga o tenei tekiona ; a ka ahei te hangn i nga ota katoa me nga mahi i mahia e taea ana ranei te mahi i runga i tetahi whakawakanga take ki tetahi whenua Maori i raro i te Ture Kooti Whenua Maori, i.SSG. erangi in me kaua he wehewehenga erangi ma to tohutohu pera ano e te Kawana te taea ai te wehe>vehe. Ko nga tono katoa me nga moni i pau i te whakahaerenga i nga" tikanga o tenei tekiona me utu e nga Maori whai take a ka whakaekea aua moni ki runga i aua whenua Maori mo te tuha kiate Kuini. Ka ahei e te Kawana i runga i etahi tikanga whakahaere ture te whakatakoto i nga tikanga whakahaere i roto i te Koot Whenua Maori i raro i tenei tekiona me te whakarite ano hoki i etahi tikanga whakahaere ture e taea ai te whakamana i nga tikanga o tenei tekiona. Ka oti te whakawa i te take ki tetahi whenua Maori i whakaritea e tenei Ture ko nga tikanga o tenei Tur3 e pa ana ki nga herititeinata Maori ka pa ki aua take whenua Maori. Erangi ia kahore tetahi men i roto i tenei Ture e kiia hei arai i te tono a tetahi Maori e whai take ana ki tetahi whenua kite tono kite Kooti i runga i nga huarahi kua whakaritea e " Te Ture Kooti Whenua Maori, ISS6," mo tetahi whenua Ma-.-.ri i uru ki tetahi takiwa kua panuitia. A ko te irahi ma te Kooti i runga i nga. whakawakanga take katoa mo aua whenua e tukuna rnai ana ki tonn aroaro i raro i tenei Ture he kimi he tino whakatau i nga take a aua hunga katoa mo aua whenua e whakawakia ana ahakoa i lae aua tangata kite aroaro o te Kooti kahore ranei. 14. Ekore tetahi whenua e tangohia i raro i tenei Ture i te mea ko taua whenua katoa ko tetahi wahi ranei o taua whenua kei te nohia mo ten a wa hei kainga Maori, ngakinga Maori ranei ko te tikanga o aua kupu nei kainga Maori ko nga whenua e whakaniaramatia mai ana e te Kawana o tenei o tena ahua i ia wa, he ngakinga Maori, oti a ekore rawa tetahi whenua kua ruia kite karaihe e kiia he ngakinga Maori no te mea kua ruia kite karaihe. 15. I mua o te whakaotinga o tetahi tuku ki a te Kuini me titiro e te Kawana mehemea e whai whenua ke atu ana nga

Maori i nga hea me nga paanga i roto i te poraka, i te wahi whenua ranei e meatia ana kia hokona, a mehemea he whenua ke atu to aua Maori hei oranga mo ratou, a kite mea kahore he whenua ke atu me rahui tetnhi wahi o tana poraka wahi whenua ranei kia pena te rahi i runga :ino i ta te Kawana i whakaaro ai e rahi ana hei oranga mo ratou ka ahei ranei te Kawana te tango i te poraka katoa a mehemea Uahore e rahuitia etahi wahi o taua poraka i tangohia me wehe etahi w henua i roto i nga whenua Karauna i pai ai ia hei oranga mo aua Maori. Erangi ia kaua tetnhi e rahuitia ana hei oranga mo nga Maori e kiia e ranea ana mehemea e hoki ana aua whenua mo ia tane wahine tamaiti Maori i te rua tekau ma rima eka o te whenua tino pai, a kia rima tekau eka ma ia tane wahine tamaiti hoki, o te whenua hoki iho te pai, a kia kotahi rau eka ma ia tangata o ratou o nga whenua i tiivo hoki iho te pah Ko tetahi whenua e rahuitia pevatia ana ewehea ana ranei ka ahei le whakapumau aua hea pa nga ranei ki aua whenua ki aua Maori i raro ano i ena here me era tikanga i pai ai te Ka'A.ma ka ahei ranei e te Kawana te whak.iiau aua whenua ki tetahi hur.ga ropu a e whai ir.ana ana i runga i te ture kite whakahaere raluii Maori n;e te whakahaere ano e taua hunga ropu hei pa intra mo nga Maori. 1(5. Ka oli te hanga tetahi Ota i roto i te Kaunihera a e kii ana e taua Oia me tuku tetahi wlier.ua i runga i te riihi i raroi nga tikanga o te "Ture Whenua, 1;592," a mehemea kihai i taea te tuku taua ivhenun i runga ite riihi i r«>:o i nga marama e uno timata mai i te ra i tuhla ai taua Ota i roto i te Kaunihera, kei reirakonga wahi kihai i riihitia ka ahei e te Kuini i ia wa te whahaputa ki nga tangata e tika ana kia riro i a ratou nga moni reti o aua whenua a mehen.ea Uei te riihi Uo nga mcmi reti e ulna ana mo nga whenua kihai i riihitia me kaua e neke ake i te wha pauna i roto i te rau pauna o nga nion; i whiriwhiria i runga i aua whenua kihai i retia. a ko aua utu me whakatau i runga i te utu mote eka, i runga ranei i le utu o te eka i whakataua ai Poari i .e whiriwhiringa tuatahi. Ko aua moni katoa hei tanmaliatanga ki runga i te whenua a ka ahei te tango mai aua moni i roto i nga m-.»ni reti o te whenua ina riihitia i roto ranei i nga moni hoko ina hokona te whenua. Mehemea e rereke ana r»ga utu whiriwhiri i runga i te eka e whakataua ana e te Poari kei reira'ko nga whakataunga i nga utu i raro i tenei tekiona ko aua utu whiriwhiri mehemea e rereke ana nga whiriwhiringa, me wha ka atu e t* tangata kotahi maha atu ranei i whakaturia "e te Tiati Tumuaki o te Kooti Whenua Maori i runga i te tono a te Minita tetahi tangata ranei e tika ana kia riro i aia nga moni reti mehemea e riihitia ana taua whenua. 17. Ahakoa etahi tikanga o tenei Ture ka ahei e te Kawana mo runga i nga moni e puta mai ana i tetahi whenua i riro mai i raro i tenei Ture te tohutohu kia utua kite Kaitiaki o te Katoa nga moni kaua e ncke ake i te hawhe o aua moni, mete pupuri ano mete tuku i nga moni ahakoa he moni takoto kau he hua ranei, i runga i nga tikanga i raro ano hoki i nga ritenga hei painga mo nga tangata e tika ana kia riro i a ratou, i runga ano i ta te Kawana i pai ai, a ka ahei ano hoki te Kawana i ia wa te wha-

kakore te whakarereke i nga tikanga n,e nga ritenga. 18. Ka ahei te Kooti Whenua Maori i ia wfi i runga i te tono a te Kawaaa a te Minita ranei a tetahi tangata ranei e ki ana e whai take ana ki tetahi hea paangn ranei ki etahi moni ahakoa he rnoni takoto kau he hua ranei a mehemea he tokomaha nga tangata e ki ana e whai take ana ratou ki aua moni ka ahei e te Kooti Whenua Maori te whakatau i nga hea ma ia tangata mete hanga ano hoki i te ota whakatuturu i taua whakataunga. Ko nga tikanga o te Kooti Whenua Maori ee pa ana kite kimihanga o nan hea me nga take Maori ara i nga herititia mate Maori i raro i tenei Ture ka pa te letahi whakahaerenga take a te Kooti Whenua Maori i raro o tenei tekioria. 19. Mehemea tera etahi moni ahakoa he moni, topu pewhea ranei hei utu ki t ;tahi tangata tamaiti ranei porangi ranei etahi tangata pera ranei ka ahei te utu aua moni kite Kaitiaki ote Katoa. A ka ahei mo hold e te Kaitiaki o te Ivatoa te tuku i. tetahi moni hua ranei kihai i liiaiiiatia kia tukuna inatonu nei aua ui-.nxi i runga i nga punga i whakamana ai ia kite tuku i aua monie te tekiona tekau o " Te Ture Whakatikatika i te Ture Tari Tiaki o te Katoa. 1.591." Ka ahei ete Kaitiaki ote Katoa te tuku i tetahi moni ara monr hua hei Oi-anga hei tukunga kite kura hei whakiinui i te matauranga o tetahi tamaiti. porangi ranei tetahi atu tangata pera ranei i runga i tana huarahi i pai ai te Kaitiaki o to Katoa e kore ia tetahi he e tau ki aia i runga i te tukunga i aua moni. Ko nga tikanga katoa o "Te Ture 1-loko Whenua Maori, 1592," a inuri nei whakahuatia ai ko te Ture kua huia ki roto ki tenei, 'haunga ia te tekiona rua mete tekau, ka hui mai nga tikanga o taua Tuie a ka pa nga tikanga o nga tekiona tekaumawha mete tekaumarima mete hut mai ki tenei Ture, haunga ia nga tikanga o taua Ture kahore nei e rite ki nga tikanga o tenei Ture ka whakatikatikaia a muri ake nei ara. Kei te whakahutahgu o nga kupu nc! nga whenua Maori, i roto i te Ture huihui ko.aua kupu i te rnea e pa ana ki lu Ture huihui ki nga tikanga hoko o tend Ture, kakiia ko tona tikanga ko tetahi whenua i whakamana kia tangohia kia hokona i raro i tenei TureKo te panuitanga e te Kawana i roto i tona Kaunihera o te panui e whakahu: - tia ana i roto i te tekiona whitu o tenei Ture mo te tono i nga Maori whai take kia turia tetahi pooti ka rite tonu tona maua kite panui i panuitia ete Kawana i raro i te tekiona tekaumaono o te Tn: » huihui haunga ia te panui i panuitia i raro i nga tikanga o tenei Ture a ka timata mai tona mana i te panuitanga tuatahi i roto i te Gazette i te Kah.ti ranei i runga ano i te ahua ano o ten a keehi. Ko nga whakahuatanga e mau ana i roto i te tekiona tehaumawaru o te Tine huihui kite tekiona tekaumaono o taua Ture me ki e pa ana ki tetahi panu i i raro i nga tikanga o tenei Ture. Erangi e kore aua tupenetua e hokona mo nga moni iti iho i nga meni e man ana i roto i aua tupenetua a ko nga hokonga tupenetua e poka ke ana i nga tikanga o tenei ture ka meinga kua mana kore. 21. Ko tetahi moni topu e ahei ana te utu ki tetahi Maori ki tetahi Maori ki

tet.ihi tangata ranei i raro i tenei Ture ka ahei te utu kite tupenetua hei riwhi inn nga raoni i wliakaputaina i raro i te Ture huihui ara mehemea e whakaae ana nga Maori ki taua tikanga. J2. Ko te Maori e koni ake ana ona tau i te tekaumawhitu tau ka kiia hei whakaritenga mo nga tikanga o tenei Ture he kauinatua ia a ka ahei e ia te whakatu i tetahi pooti mete whakaoti i tetahi pukapuka me nga raruraru mete niahi i nga mea katoa e taea e tetahi Jliori ano he tino kaumatua ia. J3. Ahakoa tena tetahi tangata ehara liei i te Maori a e whiwhi ana ki tetahi whenua ekore te whakaaetanga a taua tangata emeinga hei whakamanai tetahi y -otitanga ki tetahi mea i mahia i runga i te kore tunga o tetahi pooti te tukunga ranei o tetahi whenua ki a te Kuini i raro i tenei Ture ko tetahi pootitanga tetahi mea ranei i mahia i runga i te k > re pooti, tetahi tapaenga ranei whakarerenga atu ranei ka mana tonu ahakoa whakaae taua tangata kahore'ranei ki taua tukunga, a ka riro katoa nga whenua nga take nga paanga i ate Kuini i runga i te Ota a te Kaunihera i runga i nga tapaenga o aua take. A mo te taha ki aua whenua ki aua tono paanga ranei a tetahi kua kiia ake nei a i tangohia, me utu e te Kuini ki aua tangata nga utu o aua whenua. a mehemea kahore e tino rite nga tikanga i waenga i aua hunga mete Kuini mo runga i aua take, ma te Tiati o te Kooti llupirimi e whakatau i runga i te tono a te Minita a.tetahi tangata rauei a ko nga utu i whakataua me utu e te Kaitiaki <> nga moni o te Koroni. 24. Ko nga Ota i roto i te Kaunihera me nga tukunga whenua ki a te Kuini i raro i tenei Ture ka ahei i runga i te rehitatanga ahakoa te rehitatanga o nga pukapuka i mua atu o te rehitatanga o tetahi whenua, tono, take, paanga. ranei ka mana tonu taua Ota i runga i ana rehitatanga. Ko tetahi Ota i roto i te Kaunihera e ki ana he mea hangn i rr i o i te mana o tenei Ture he tino whakaattanga tena kua mahia katoatia nga main mete whakamana i taua Ota o te Kaunihera kia hanga, a ekore e tukunu tetahi kupu whakahe mo taua Ota i roto i te Kaunihera. 25. Mehemea terahe moni i ra:o i tenei Ture e tika_ ana kia. utua ki tetahi tangata e turi ana kite tango, mehemea ranei tera he tangata e tika ana kia tango ia, a kahore e. tono i roto i. nga marama tekau ma rua kia utua mai i te wa i tika ai kia utua, mehemea ranei kahore e mohiotia te tangata mana aua moni, kua mahue ranei te koroni i aia, ka ahei e te Kuini e tangata ranei e tika ana kia utua mai aua moni e ia, ka nnei teutu etaua tangata e te Kuini ranei aua moni kite Tari Tiaki o te Katoa, a ka ahei e te Kaitiaki te tuku aua moni i runga i te huarahi i whakamana e te tekiona tekau o te Ture Whakatikatika i te "Ture Tari Tiaki o te Katoa, 1891," a ka ahei e te Kaitiaki o te Katoa te utu i aua moni me nga hua o aua moni ki tetahi tangata i ki ai te Tiati o te Kooti Whenua Maori e whai take ana ki aua ' raoni mete tuku mana hoki kia utua aua moni mete haina ano i taua mana hei whakamana i te Kaitiaki o te Katoa kite utu i aua moni. 26. Ka ahei e te Kawana i ia wa te whakahaere i nga mana i tukua e te tekiona rua rau toru tekau ma rima o '•Te Ture Whenua, 1892," kite hanga rahui mo tetahi tikanga mo te katoa i roto i nga whenua i hokona i tukuna ki

a te Kuini, a ka ahei ano hoki te wehe kia kaua a neke ake i te eka kotahi i roto i nga eka kotahi tekau o te whenua katoa i hokona e te Kuini hei whenua whakawhiwhi moni mo te hunga rawakore. 27. Mehemea e whakaaro ana te Poari ehara i te mea tika kia tonoa te Knwana kite tango i tetahi Whenua Maori i tetahi heretitemate Maori i roto i tetahi takiwa kua panuitia a kite mea ranei kahore nga Maori whai take e pooti kite hoko kite riihi ranei kia te Ka'vana, ka ahei ratou i runga i te tuku i tetahi pitihana mea whakamana kite Tiamana o te Poari a he mea haina e nga tangata whai take katoa. e nga tangata ranei e kiia ana he hunga lika hei whakahaere i nga take o te katoa o ratou mete whakaatu ma' i to ratou hiahia kia unuhia taua Panui. a ka ahei te unu i runga i nga huarahi kua whakaritea i roto i te tekiona wha o tenei Ture. Erangi ia ekore tetahi Panui e whakakorea kia maramarano te Kawana i roto i tona Kaunihera te kihe tika te tono kia unuhia mai taua tono, a hei whakaoti i taua take. A i runga i. te whakakorenga o tetahi Panui ko nga Whenua M.iori e puritia ana e nga Maori whai take a kahore lie here i runga i nga whenua i panuitia i roto i tena takiwa ka ahei e ratou te hoho te riihi ranei kaua ai i runga i tetahi atu huarahi ke atu nhakou ki a.wai ranei eranga :a nie matua tuku i ia piihi whenua kite akihana a me kaua e neke atu te rahi o te whenua tuawhenua i te ono rau mete whatekan eka o te whenna tmo pai, a kia ma maim nga ekn o te whenua hoki iho te pai. kia tekau mano ranei nga eka haerenga k irarehe a hei whakaritenga mo enei tikanga. me at-i. whiriwhiri niarire nga whenua o te Poari o nga Whenua Takoto kau o te takiwa i takoto ai aua whenua a i muri iho nie panui hoko i raro i nga tikanga o to Ture Whenua 1N92. i'S. M«4iomea e pooti ana nga tangata whai take kite hoko i raro i nga tikanga o te tekiona i runga ake nei nie whakatakoro i te tr.atahi nga utu e te Poari o Nga Whenua Takoto kau o te takiwa i takoto ai aua whenua erangi mehemea e poiti ana nga tangata mo te riihi anake, ko nga moni reti e utua ana mo aua whenua me kaua e hoki iho i te rinia p.iuna mo te rau i roto i te tau kotahi i runga ano i nga utu o te whenua e whakataua ana e te Poari. Erangi ia i tnua o te tuku nga o tetahi whenua kite akihana mo te hoko nio te riihi ranei nie tuku mai e nga tangata. whai t::ke ki aua whenua tetahi pukapuka hei whakaatn e nui ana te whenua e toe ana ki a ratou hei oranga mo ratou a kia tino mohiotia ai tenei nie tuku ete Tiati o te Kooti Whenua Maori e tetahi Kaiwhakawa Tuturn tetahi tiwhikete whakaaetanga o nga whenua e puritia ana e whai take ana hcki aua tangata e hiahia ana kite hoko kite riihi ranei. a ekore e taea te tuku i tetahi whenua mehemea kahore e tukua mai taua tiwhikete whakaaetanga. 29. Hei whakaritenga i nga tikanga katoa o tenei Ture a kia tere ai te tuku i nga whenua ka whakahuatia a muri ake nei i roto i tenei tekiona i runga i te whakapumau o te take ki nga tangata e whiwhi ana ki aua whenua ko nga whenua katoa e takoto ana i roto 1 tetahi wahi i panuitia a e puritia ana i raro i te tiwhikete take memoriara take ranei i tukuna i raro i tetahi Ture Whenua Maori ka ahei i runga i te whakapumautanga ki nga Maori whai take i runga i

te huarahi e whakaaturia ana i roto j te tekiona rua tekau ma waru ka tukuna tonutia mai ki raro a ka ekengia ano hoki e nga tikanga o "TeTure Whakawhiti Whenua, 1885," a ko nga whenua katoa e puritia una e nga Maori i raro i te Karauna Karati i roto i te takiwa kua kiia ake nei ka tau ano ki raro i nga tikanga o te Ture kra kiia aki nei mete tau anoki raro i ana ara mehemea e ekengia ana aua whenua e re here i te whakarereketanga o nga tikanga o aua whenua erangi ekore tetahi tono i runga i nga moni inihua e tukuna e kiia ranei kia puta ake i runga i tetukunga o tetahi whenua e puritia ana i rora i nga tautokonga o aua take mete tau ano hoki ki raro ite Ture kua kii- ake nei. Erangi ia tera e arai i aua mom i runga i tetahi tono e puta ake ana i runga i tetahi mea i mahue tetahi pohetauga ranei o tetahi o nga apiha o te Tari Whnkawhiti Whenua i runga i nga whakahaerenga o a ratou Mahi. Kahore ia tetahi mea e mau i konei e kiia hei whakanoa i tetahi take i whakahaeretia tikatia i runga i te ture hei tango mai hei' tuku pehea ranei i tetahi whenua i u:u ki tetahi o aua whakamananga take o mua atu i te ra o te Panuitanga e whakamaranm ana i taua wahi i panuitia ; a ko nga whenua me nga paanga o nga Maori whai take ka tau anake ki roto ki nga pukapuka tuku i whakahaerea i runga ite rehita mete ki he take kahore ano i ea. Krangi ia kia oti rano te hanga tetahi pukapuka rehita. mo aua whenua ko nga whakahaere katoa mo runga i aua whenua tut; rehita i runga i te huarahi i whakaritea ai e te Ture Whakawhiti Whenua. 80. Ahakoa te tukunga e tetahi Panui mehemea kua whakahaerea tetahi tikanga mo te hoko me t « riihi ranei i runga ile ture e tetahi tangata ki nga Maori whai take ki tetahi whenua i njua o te kahititanga o te Panui o taua whenua, e takoto aua i mto i te takiwa i panuitia, ko ana whakaaetanga mo runga i ana hea i ana panga ranei i meaua kia hokona kia rihitia ranei ka ahei i roto i nga marama e ono te whakaoti i te tukunga mai o taua whenua ki taua tangata i muri iho i te kahititanga o taua Panui, erangi kaua i muri ih<> ahakoa etahi tikanga i roto i tenei Ture e poka ke ana. 31. Ko te mahi ma te Kairehitia o te •Kooti Whenua Maori mehemea kua whakahokia mai tetahi whenua e takoto ami iroto i tetahi wahi kua panuitia me tuku e te Kairehita o te Kooti tetahi tiwhikele o nga tangata whai take kite Kairehita Takiwa Wheuua i te ra ano i whakahukia ai aua whenua mete rarangi ingoa hoki o nga pukapuka tuku katoa kua tulii tuiiia kite Kooti Whenua Maori, ame tiuo mar. ma te Kairehita Takiwa Whenua ki te ahua mete ahua mete rahi o nga hea o nga pukapuka ranei e whakaaturia ana i roto i ana pukapuka, mete ahua mete rahi hoki o aua hea o aua paanga ranei e whakamaramatia mai ana e aua pukapuka ai rehitatia ki roto i te Tari Kfihita Tiiti mo tetahi whenua e whakahaerea ana e ia i raro i nga tikanga o te tekiona toru tekau ma toru o tenei Ture, mete mahi hoki i nga mahi katoa i tika kia mahia e ia ano kua rehitatia ana whenua i runga i te rehita whai tikanga. 02. A mehemea e hokona ana i runga i te akihana kua kiia ake nei tetahi whenua mo te moni mo te riihi ranei, ka whakamanai konei te ka rehita Takiwa Whenua kite whakaoti i tetahi tuku i tetahi riihi ranei i runga ano i nga tikanga o te Ture Whakawhiti Whenua

hei painga mo nga kaihoko mo nga kairiihi o te whenua i hokona i riihitia ranei i ru»*ga i te whakamararoatanga o te utunga o nga moni i etahi atu utu rnnei ki nga tangata e tika ana kia riro i a ratou aua whenua, kite Kaitiaki ote Katoa ranei ara kite mea e hokon.i ana e nga kaitiaki mo te tahi ranei ki tetahi tangata e turi ana ki te tango i tetahi moni e tika ana kia utua ki aia, i te ngaro atu ranei taua tangata i taua wa a kahore e mohiotia kei whea ranei ia, a ko te whakaotinga e te Kairehita Takiwa Whenua ka meinga hei whakaritenga mo nga tikanga katoa a ka maha tonu, ano i whakaotia e nga Maori kaituku riihi e nga kaitango ri hi ranei taua tukunga riihi. 33. Ahakoa tetahi mea e poka ke ana i nga mea e mau ana i tenei Ture, kua meinga i konei kite mea kahore nga Maori katoa i roto i tetahi takiwa kua panuitia a e whai take ana e whakaae ana kia whakahaeretia i raro i nga tikanga o tenei Ture. Ko nga Maori e whakahe ana ki taua tikanga' ka whai mana kia wehea o ratou hea o ratou paanga ranei e te Kooti Whenua Maori i runga i te tuku panui mea tuhituhi kite Tiumana o te Poari mo taua take, a ko te mahi ma te Kooti i runga i te panui mai a te Kawana he wehewehe toau ' aua whenua e hiahiatia aua kiawhewhea mete hanga ano hoki i te otn e hial.i itiaana mo taua tikanga. Ko nga. tangata whai take kahore e tuku i taua panui lea kiia kua whakaae kia whakahaerea a ratou whenua i raro i taua ota. Erangi ia kahore he mea e mau ana i roto i tenei tekiona e kiia hei mana akiaki i nga tangata whai take ki aua whenua kia whakahaerea i tetahi huarahi atu poka ke ite huarahi i whakaritea ai e tenei Ture. 34. Ekore nga tekiona o muri iho nei o "Te Ture Whenaa 1»92," epa ki tetahi whenune takoto anai rotoi tetahi we he nga kua panuitia a i whakaaetia e nga Maori whai take kia whakahaerea i roto i te te'uona tekatimati hi o tenei Ture ara nga tekiona kotahi rau rua tekau ma ono taeatu kite tekiona kotahi rau toru tekau ma toru me nga tekiona kotahi rau rima tekau ma whitu a mete kotahi rau rima tekau ma waru Kahore tetahi whenua i raro i tenei Ture e retia mo nga tau kia roa atu i te ruatekau matahi tau, a ko nga tikanga o nga tekiona kotahi rau waru tekau ma rua mete waru tekau ma ono hui tahi o taua Ture kua kiia ake aai ka meinga mehemea e pai ana kia pa ki taua Tare.