RETA TUKU MAI KITE ETITA.

Huia Tangata Kotahi, Issue 21, 14 October 1893, Page 5

RETA TUKU MAI KITE ETITA.

E kore e tau kite Etita te he o nga korero e tukua ana mai kia taia kite pepa nei.

Etita o Huia.

Hehitingi, Hepatoma 26,1893. Ete Etita, tukua at a o koe uk.i Rota kite Huia, Ki nga Rangatira o Heretaunjja. Tena koutou. I temea kaore e taea e au te noho, kite wliivkarita i ta koutou huihuinga whakapumau io tatoa wuakaaro, mote wuakatu ia Henare Tomoana, hei raetna mo tatou kite whare Paretnata ote Koroni. Ko tenei e aku hoa, e tino toitu ana, toku whakaivro, mete whakaaro a oku Iwi me oku Hapu, kia tu a Henare Tomoana hei mema mo tatou, i run«a ite kotahitanga. Hei konei koutou, raahia iho i raro ite pai mete Rangimarie. Ka mutu, Na to koutou Hoa Na Hiraka te Rango.

Pukepoto, Hepatoma 18th, 1893. Kia Ihaia Hutana, Etita o Huia—K hoa tena koe Hereta atu tenei naku kia tukua maite Huia kia Rere mai ki nhau rao roto ano ite nei tau ka tukua atu E au Te Kotahi Pauna E hoa kia Pono kaua koe E ruarua i tena tono aku kotaku ingoa kei roto ite rarangi ingoa onga mem a ote kotahitanga otira me penei tetuhi iho o waho ote Peeke. Kite Etita o Huia Tangata Kotahi. E hoa utaina ntu akn knpu ru:irua nei kia huia he; 'Hiiro iwi kutou

onga motu E rua nei o Aotearoa raete Waipounamu E hoa ma tena koutou katoa itu tetahi hui ki Ahipara ite 7 onga ra o Hepetema nei 1893. kote Putake o taua hui koia tenei kia unuunuhia nga mema Maori katoa i roto ite Paremete Nui o Niu Tireni, a whakahaerea ana a whakaaetia ana e taua hui ara ete Rarawa mete Aupouri ara e nga mea ote Aupouri i tae mai ki taua hui i tino tuturu rnwa me kaua enei iwi E pooti mema mote Paremete nui o Niu Tireni a i tino whakatuturutia te komiti hei whakahaere i tenei tikanga i roto ite rohe pooti mema i raro o Akarana konga Rangatira i haina kite pukapuka o tenei tikanga ara nga Rangatira o te Rarawa koia enei katuhia iho nei E au o ratou ingoa— Timoti Puhipi, Pukepoto Kihirini Temorenga, Ahipara Peri Tehuhu, Whangape Aperahama Pukeroa, Herekino Pene Korako, Ahipara Hamihana Paaka, Ahipara Moa Topia, Whangape Eriha Waata, Ahipara Menga Hapu katoa i raro ia ratou otira E 250 pea nga tangata o taua hui a i kotahi katoa te kupu me kaua E pooti mema. Hoi ko roto pea i nga ra o Oketopa e haere ake nei te komiti kawe i tenei Tikanga Haere atu ai puta noa inga rohe ote Takiwa pooti mema i raro o Akarana konga iagoa onga mema ote komiti i nhakamana nei e tenei hui hei kawe atu i tenei tikanga. Ko 1. Herepete Rapihana, Pukepoto „ 2. Patana Karaparapa, Ahipara „ 3. Tamati Wi, Te Awanui „ 4. Karena Hetaraka, Muriwhenua „ 5. Murupaenga Rewiri, „ „ . „ 6. Karaihe Mare, Whangape „ 7. Te Kowha Ruia, „ „ Hoi ano he kupu atu tenei kia koutou enga iwi onga Takiwa Pooti mema tatou ka tango i tenei tikanga kia kaua tatou e Pooti mema mo tatou kite Paremata nui o Nui Tireni o tatou Takiwa Pooti mema katoa ara nga takiwa e toru o tenei motu mete memu hoki o teramotu me unuunu katoa me whakaaro hoki tatou kote Matau i hanga ai ete Pakeha he patu ngohi, oti ra kite panga te matau anake kite wai kore rawa he ngohi e mate waihoki me tatou kite kore o tatou mema kua kore tatou e mau ite matau ate kawanatanga e huti nei i o tatou whenua ara nga ture koia te tikanga o tenei putake kia unuunuhia nga mema he mea whakahaere ano I runga ito tatou kotahitanga kei penei mai hoki koutou kua pakaru to tatou kotahitanga inga iwi kua mau nei ki tenei tikanga kahore kote kotahitanga kei te tuturu tonu ano i enei iwi E rangi ko tenei take a matou he mea whakaputa atu ano i roto ito tatou kotahitanga kati nei nga kupu o tenei hui. Na to koutou hoa Na Herepete Rapihana, Kaituhi ote Hui.

Papawai, Wairarapa, Hepetema 13th, 1893. - He kupu tua tahi atu :—Tena koutou ete Iwi. Tenei ahau tetahi onga minita oto kawanatanga ote kotahitanga ole Iwi maa»ri te tu atu nei i waenganui i a koutou, i ruaga i tenei mahi nui, kua karung.itia nei matou ko oku hoa, hei

upoko w'.iakahaere mo njm hiahia. m* nga whakaaro a nga Rangatira. tue njra tangata mohio, me o raum Hapu ote Iwi Maori, onga motu e rua, o tenei kotahitanga, kua huaina nei matou, ko (Te Kawanatanga Maori). E nui ana toku, Eouri, tera ranei ka taea e matou ko oku oa minita (TohowhituJ nga whakaaro anga Hapu, men ratou Rangatiratanga, kua homainei kirunga kia matou pikau ai, kotahi anake e te Iwi i ahua mama ake ai oku whakaaro, kua oti te whlriwhiri mai e koutou, e nga Iwi onga motu e rua-nei, o tatou Rangatira, me o tatou tangata mohio, hei mema mo te Paremata Maori, na ratou, me matou hoki, ko " Te Kaunihera ote Kotahitanga," I runga i tenei ka mohio mai koutou, e te Iwi, kua pau mai nga Rangatira tanga, me nga matauranga te whakatopu ki runga kite whakaaro kotahi, koia tenei ingoa ka huaina nei ki runga ki a koutou, " Te Kotahitanga ote Iwi maori." Na, ka kite mai koutou e te Iwi, koia te mama tanga o toku whakaaro, kite hinga tenei main, e hara i te mea na matou ko aku hoa anake, engari, na matou tahi ko era kua kiia ake nei e ahau, a kite whiwhi koutou kite painga i roto i tenei mahi, e hara i a matou anake i kite tona pai mo koutou, engari na matou tahi ko nga Rangatira kua kiia ake nei e ahau, kotahi anake e te Iwi, mehemea tenei whakaaro i whakatupuria mai e koutou i te ra i tuhi ai o koutou roaatua, me o koutou Tupuna kite Kawenata i tukua ai e ratou o ratou tinana, rae te Iwi nui, me to ratou Rangatiratanga, me o ratou mana. ki raro kite mana ote Kuini o Ingarangi, ara e kiia nei, ko, " Te Tiriti Waitangi/'.penei ka kaha ahau kite kii atu ki a koutou e kore roa e patuki ann, kua homai e te Kuini o Ingarngi ta koutou e hiahia npi, ki a riro mai i a koutou. ko tenei e te Iwi, kua takoto te tupapaku nei, ko nga wheua anake, no konei e kore ahau e kaha kite kii atu ki a koutou, tera koutou, e ora. Heoi, taku kupu ki a koutou, i te mea kua roa tenei mate e pa ana ki a koutou, me ta koutou rapu tonu rapu tonu i te ora; ote timatanga, a tae noa mai ki naianei, kahor-e ano koutou i whiwhi, kua mate atu o koutou maatua, o koutou Tupuna, na ratou tenei taonga i waiho hei whakararuraru i a tatou, whaihoki. e te Iwi, kua eke nei koutou ki runga kite whakaaro kotahi, me o koutou Rangatiratanga, me o koutou mana e kiia nei koutou he Iwi kotahi i runga i te whakaaro kotahi, ki te kimi i te ora mo te tangata, mo te whenua. Na, ki a manawanui koutou e te Iwi kite pupuri i ta koutou whakaaro ki a taea ai e matou te titiro te huarahi mo koutou, me nga toenga o o koutou whenua taku kupu tuarua ki a koutou, e taea ai tenei oranga iti e koutou, ma te whakarongo anake o koutou, ara o tatou katoa ki ngatohutohu, me nga whakahau a to koutou kaunihera, kua huaina nei ko ratou nga mema o te Iwi nui ote kotahitanga onga motu e rua. Na, e te Iwi, e hara i te mea tika, ki a inoi atu ahau ki a koutou, i tenei take ka tono atu nei ahau ki a koutou, engari i runga i te nui o taku koa ; mo kcutou i kaha ki te tango i tenei ingoa i" Te Kotahitanga " ki runga i a koutou, a i roto i taua mana kua karaunatia matou e koutou hei Kaunihera, hei kawanatanga mo nga motu e rua nei, i runga i to koutou mana koia ahau ka inoi atu ai, ki a koutou ki nga Rangatira, ki nga tangata mohio, ki nga tangata whai whenua, me

n«ra wahine. ti.e nga Tumariki o "Te kotahi tanga." whakamatautia e koutou kite tuku mai ki a matou ki o koutou kaurihera te whakahaere mo koutou, me nga toenga o koutou whenua, mo nga tau e toru, ara kaua te hoko whenua kite Pakeha, kaati te ruri i o koutou whenua. kaati te tuku kereemehei kooti i o koutou whenua. . ahakoa papatupu, aha koa wehe wehe, aha koa kooti riiwhi tupapaku ; ko enei taku e tono nei ki a koutou, kite taea enei e koutou, ka taea hoki e matou tetahi o.ki okinga mo tatou. Heoi, ki a ora koutou e te Iwi, nga Taane, Wahine, me nga Tamariki. He kupu ke tenei naku ki aku hoa mema katoa ote Paremata Maori, i runga i te man a kaunihera kua homai ki a tatou e te Iwi, mete mana kawanatanga, kua huaina nei ko ahau tetahi onga minita o taua kawanatanga, tenei ahau te tu nei i runga i aua mana ki o koutou aroaro, ka inoi atu ki a kouto:i,ki a whakaurua atu ki roto ki ta koutou hui nga take me ake nei ahau tuku atu ki a koutou. he i t'rotiro ma tatou, i nga mea tika i nga mea he, ki a riro mai hoki i ahau me okuhoa nga mea o aua take e kiia ana e tatou he tika. Take Tuatahi : Ko nga Pire, me nga Pitihana. me nga Motini, i pa..hitia i tenei tunga Paremata kua hori ake nei, ara ki a whakaatu mni koutou ki a matou, ki nga minita ote kawanatanga kei konei i nga mea o aua take (tuatahi> e tika ana ki a tukua kite Perehi. Tuaru : Ko nga (Ruuri) mo te whaie Paremata Maori, ki a riro mai i a matou ta koutou whakatika mo nga mea tika o aua (Ruuri). Tuatoru : Ki a rongo hoki koutou i to matou ahua i to nga minita o tenei kawanatanga, ki a rongo hoki koutou ki nga take e whakaarotia ana e tenei kawanatanga, ki a hangaia hei Pire ma ratou mo tenei Paremata e haere ake nei, heoi ka mutu taku mihi, me taku whakamurama, me taku inoi atu ki a koutou, e nga liangatira, e te Iwi. Rainera Wharerau.

Pakipaki, Oketopa 4th, 1893. K' te Etita o Huia—Tena koe. Me tuku e nej korero aku, ki nga Iwi katoa aha koa i roto i waho 2anei o te kotahitanga Tane, Wahine, Tamariki, hei titiro n;a ratou i nga tikanga o nga kupu i raro ihonei, E hoa ma e nga Rangatiraatanga katoa oia hapu oia hapu o te Iwi Maori, Tenara koutou whakarongo mai, ka korero atu ahuu, kia koutou, ia ku mahara ir.o runga i te tikanga kua mahia nei ara mo te whakakotahitanga ote Iwi Maori. He tikanga nui tenei he ritenga tuturu no muaiho note wa ano io tatou Tupuna tae iho kio tatou matua. # Whakahuihui rawa ai ratou ia ratou, 1 te tuatahi katopu katahi ano ratou katahuri kite mahi ite take i whakatopu ai ratou i o ratou tinana me o ratou whakaarj, konga take i mahia peneitia iriro ia ratou ta ratou i hiahia ai. Mehemea he mahi na etahi o tatou Tipuna, ki etahi o tatou Tipuna, mo tetahi take iwaenga nui ia ratou, whakahuihui ana tetahi taha ia ratou nei whakahuihui ana hoki tetahi taha katopu ratou katahi ano kamahi kia riro ia wai o raua taraua take.

Ko te ahua tenei o te whakahaere an tatou Tipuna ao tatau matua monga mahi nunui i te wa ia ratou i te ao nei. na enei whakahaere a ratou i tupu ai to ratou kaha i whiwhi ai ratou kite ara i puta ai tatou o ratou uri kite ao e ora nei. Kati i konei taku whakaatu i te ahua o nga whakahaere ao tatou Tipuna kei te mohio tonu hoki koutou. Ka hoki mni taku korero mo enei ra tonu ia tatou nei. Kei te mohio tonu, o tatou ngakau he mahi tino tika te whakakotahi io tatou tinana te whakatopu i o tatou whakaaro kia kotahi ai tatou kia kotahi a tatou kupu. E ngari tenei ano e tahi tikanga kei waenga nui ia tangata ia Rangatiratanga ia Rangatiratanga nana i whakarereke o tatou whakaaro i kore ai tatou e haere mai i runga i te kaha kite hapai kite tautoko i to tatou tikanga. Ko nga tangata e whiwhi ana i te pai i roto i nga tikanga ate Pakeha aha koa e kiia ana ano ia he mate mo tatou enei e mahia mai nei e kore ia e haere mai ki te tautoko i nga tikanga e tu ai te kotahitanga kei ngaro to ratou ora. Ko te tikanga mote taha ki nga Rangatiratanga heroea tino uaua ano tenei no mua iho no nga ra i o tatou Tipuna i o tatou matua kaore hoki e pai etehi Rangatiratanga kia riro ratou kiraro, i te whakaheare, a tetahi Rangatiratanga ma ia Rangatiratanga e mahi, he tikanga mona, koa ratou whakaaro enei kia mate ake ana ratou, na ratou ano, i whakahaere ngi tikanga. Katie aku Rangatiratanga, kua marama mai koutou, kite ahua onga tikanga. Na reira ka ki penei atu ahau, kia koutou, tahuri mai mahia te tikanga nei he mea whakatti'uru na o koutou matu.~. to koutou Rangatiratanga, me o koutou mana, ki runga i a koutou, me o koutou whenua, i te ono 6 o nga ra o Peouere, 1840. . * ' No taua rate 6 o Pepuere 1840 I hui hui ai nga Rangitiratanga wehewehe o mua, whakakotahi ana ratou i, taua ra, na to ratou kotahitanga, i oti ai ta ratou mahi, koia te take, o te Tiriti o Waitangi i whai mana ai, nato ratou topu tanga, kite whakaae. E korero atu ana ahau, kia kotou, e aku Ariki. kia titiro mai koutou. kite ahua, onga mahi, i mahia, Huihui tia, ete nui, ote tangata, a oti ana. Penei tonu aku whakaaro mo to tatou kotahitanga, mehemea katopu tatou kite iwi i te mana motuhake, kia. homai mo tatou kore ana e taea, ete Kui'ii, te Kaiponu, taua mana, kia tatou. Note mea kua oti ke taua mana. te homai, mote iwi maori, i te tau 1852, heoi ano te mea, kaore ano tatou i inoi noa. kia homai. Kua tae tenei kite wa tino tika, hei i noi tanga mo tatou, i taua mana kia homai, note mea, kua kite tatou te iwi maori, ite nui onga he, ara i te mahinga, ate Paremata ote Koroni nei, i nga Ture, monga whenu-i maori, kua rangona hoki, te aue nui, ate iwi maori, i nga tau katoa, i te nui, o to ratou Taimaha, ite pehanga, anga ture, tera e kitea nga Pitihana ate Iwi Maori koia tena nga kai whakaatu i te nui ote aue ate Iwi Maori. He whakaaro naku kua huamatoke haere nga korero menga tikanga, o to tatou kotahitanga e whakaoho atu ana

ahau i a tatou kia maranga kia takatu te tinana menga mahara kei oho rere o koutou nga kau ki nga korero e panui tia ,\ na e Huia mote taha ki au he tino korero parau aua korero ko aute tangata kei te tino tu i runga i to tatou lotahitanga i nga tikanga kua panuitia ki roto i te pukapuka whero kataea e au te tu kite aroaio onga mano tangata whakaatu ai i nga take katoa me o ratou nei tikanga onga mahi i mahia ete Hui i tu ki teWaipatu, i te 11 onga ra o Aperira, 1893, i ma roto mai i nga mahi i mahia e taua Hui aua kupu e rongo mainei koutou e ngari e nga Iwi kei Pouri, ki enei raruraru tanga, ko taku tino hiahia nui me tino whakahoki nga whakahaere o to tatou kotahitanga ki nga ritenga kua oti te panui kite pukapuka whero mehemea kapena tatou kakaha ano to tatou tikanga ka, rite ano kite timatanga e ngari ko au ano hei arahi, ko koutou hei ma'na Hei Ariki, hei Kangatira moku he kore hoki noku e kite ana i teiehi tangata te kiia ake ai au ko niea hei arahi he nui ano nga tangata matau kei nga motu erua nei engari mo te ata arahi kaore au e kite ana. Kati aku kupu Hei konara koutou noh "> mai ai. Xata koutou ninkai, PI. P. R. Mangakahia.

Pakipaki. Oketopa 4, 1893. Kite Etita o Huiu—Tena koe. He kupu ke enei naku mo runga i etehi Panui kua tukua kia Huiii e ki ana aua Panui, ko H. Mangakahia naku ano ahau i karanga hei mema i te hui i te Waipatu i te 11 onga ra o Aperira, 1593, ko Tunuiarangi te mema ate kotahitanga i whakatu ai. Eki atu ana ahau ki nga tangata noahi i>ena kati koutou te whakahua i taku i ngoa i roto i nga korero parau. Ka tono atu nei ahau kia koe e taku tuakana whanaunga e Hone Paerata kia tuku mai koe i to korero kia Huia mo runga i te kupu e ki nei te tangata naku ano ahau i ki iteHui i te Waipatu koau hei mema me koe hold e taku whanaunga e Hira Paea me tuku mai koe i tail kupu kia Huia mo tenei take note mea tenei ano te mau nei te warawara o korua reo i roto-i aku taringa. Tenara korua meo tatou whanaunga i kona nato korua Hoa iti rawa. H. P. R. Mangakahia.

Manakau, Takiwa o Otaki. I te Wenerei, 20 o Ilepetema, i tu tetahi hui ki Waikawa, ko te t:ike nei ko te whakatuwheratangu o te whare whakairo o N&atiterangi, hapu u kote ingoa o taua whare nei, ko Te Ua-a-Whaki, koia tenei tetahi o nga tupuna o Ngatiraukawa nei, ko nga vou o tenei whare, he mea whakairo katoa, kua whakaahuatia hoki mo nga tupuna o mua, Nui atu te pai o nga mea whakapaipai o roto o taua whare, he tirepa, he kowhai ngututahi he kowhai nguturua, he aha, Ko te ingoa o te tangata nana i hanga nga mea whakairo, ko Patuako Tauehe, koia tenei. Kua tae mai nga pakeha o Manakau, o Otaki, o whea ra, o whea ra,

kite matakitaki i tenei whare. a kua whakamanuhiritia ratou katoa e Ngntiterangi. He tokomaha o nga" tangata i uru ki roto kite whare. kai ai. Nui atu te pai o nga kai, nui atu hoki te ata whai o Ngatiterangi ki a ratou hoa. Kati, ka mutu taku, Na Te Kotuku Kerenga tahi Ara Na Te Pehi.