PITIHANA.
Kinga Rangatira, te Tumuaki me nga mema ote runanga nui kua hui kite Paremete Te Pitihana Wkakaiti ote iwi Maori E whakaatu ana. ; l. Ka o koutou kai inoi nga tangata me nga f amariki me nga uriote iwi Maorintri tonu i ata reremarire ki raro ite mana ote Kara Una o Ingarangi nohoai ite tan 1840, a i rungai te Triti o Waibangi, ka whakaurua a ■ iNiu Tireni *ki roto 1 kite mana me -te Rangatiratans:?. - o Ingarangi i teAo'katoa; 2. -Ko o koutoukai inoi me o matou matua i hiahia rawa i muri mai o taiiawa kia ata noho p&i ratou ko iiga Pakeha, .q haere mai ana =ki enei. motu: noho a;.. Kiaakona hoki ratou ki nga malii whakawhairawa,, me ' nga mahi ote Rangimarie. 3. No te takiwa i tuturu ai ki nga iwi Maori te whakapono kia. te karaiti kamea xatou kia noho irunga ite rangimarietanga, kua whakarerea hoki nga ;: - tikanga o mua ate iwi Maori ,ara. 'No te urv.Qga o nga Rangatira ki roto kite whakapono kia t~ karaiti. 4. Muri iho itena ka tukua. e nga iwi Maori, nga her shere i man i te whawhai i mua, kia hoki ki o ratou kai r. ?2. ; me o ratou iwi. Kia tupuhoki i reira i roto ■=. te hinengaro ote tangata te hiahia kinga ahu whenua. me nga matauranga katoa kia whakaakona atu kit, ratou. 5. Note takiwa i whakarereketia ai te :ahua. oxs Kawanatanga ki Niu Tireni nei, a whakaturia ko te Paremete ite tau 1864, kaore hoki o kia inoi me o matou kaumatua i marama ki tans, kawanatanga ahua hou. He tokomaha hoki ora : j i mahara hei taimahatanga tena mo irunga inga iwi Maori ara. He i mea whakatina. 6. No runga itenei whakaaro, ka meaietahi o nga iwikiawhakaturia,he kingi■maori mo?atou
Waho otkr mana kaumhera © hoata he tikanga ki inbtu e whakarohgo ai jgitbukttetttfe a zzia te kawanatanga ote kuim e wykamAiia tana mahi. J* J ngakau pawera kei riro o ratou ttahi ate kawanatanga hou no 8 - 1 £uteirof*> i aua tti *ofe> inga , katoa Ote tvs Mkbri*ratou fetfv ?«£«£* i mliii Siai ote tutiihra r tite' Tiriti o Wattang^ki Hfe'Wto ote kuini wha^fiaiWki v 6 ratdu lwi Maori no. 10. Mehe mea kaore i whakaurua att*J£aori ki roto Id nn hoia kuamutu temana kuapeiaatungakua haere. ni * « *• «* tf 11 heKocffi, Hj,tiaina kote °£r kihii ingavtangatapono tika tojga wlwniia«:ngaiwi me ugahapu ani i runga inga tikanga Maori; v, , ° r 6 12. Kote mahi a tauaKooti ikinoitetimatanca mat mm note meal twkua (Maua Kooti) nga whenua a nga iwi mengahajm, king* tangataiotahi tekau anake, Ba i runga i to* ture i xnahiae tekawana tanga hou iwhaimana tana kotahi tekau ldtehokdattii nga whenua ate iwi nui tonu. Konga moni utu o ana whenua« puritia ana lwi mbnima ratbuake, i whakapaua noatia atu ranei. ;m - 13. I runga i tana tikanga kua riroko taua tekau tangata hei kai whakamateite whenua mete iwi. Kua tu ko ratou nga tino tangata, :no ) ratou ake te whenua kote iwi hei pononga. ■ ; ; h.j 14. Note kitenga .ote. kawanatanga hou,. ara te Paremete iielie ota ratou mahi: tuku inga whenua o ngaiwiki tetekau tangata, a kaore i kiia hei kai tiaki noaiho aua tangata tekau mote iwi, katahi ka tetajnture ke, i te tau 1867. Ko taua ture i nea, me tuhi ki roto kinga pukapuka ote Kooti nga ingoa onga tangata katoa noratou'te whenua, mete tekau tangata ano, no reira kua kore eaheitaua tekau kite hoko kite mokete ranei i te whenua ote iwi; 15. Kite whakaairo a o koutou kai inoi, kotaua ture ote tau 1867 te ture pai atu onga ture katoa i ete Paremete monga whenua Maori.: :■ ■ 16* Ite tau - -1873 i mahia ete -Paremete tetahi atu ture rereke noa atu, I taua takiwa ka timata te nui haere o nga raruraru me nga mate ote iwi Maori.- Ko ai matou kawenga e waha ana ; i nui haere teitaumahatanga tae noa mai ki tenei ra. 17. Kua nui haere i naianei te pouritangaimete kino ote mahi ate Kooti Whrimua l&orii; , iHe Inea whaka kino tangata e. hara 1 te tmes: wh^^bai:tangata. 18. I runga inga ture i whakaturia ! te tau 1878, i mun mai hoki, he nui nga tangata Maori i Tnia. no ratou ake nga whenua ote iwi katoa a kua hoatu he
kite tangata kotahi ruarua ranei, hei taki inaiki kite whenua ote iwi nui tqnu,lnga kereme a nga Pakena hoko whenua riihi whenua ranei. ' - 1 . 19 r * Kq tenei mana dfe tangati kbtahi, hei horaai raru raru ki runga kitewhenua ote iwi. ikitea 1 roto mga iwi Maori i iaua, note mea na te iwi katoa na te hapu ranei te whenu&. ,20. I runga i tenei tii mahi ate tangata kotahi kua whakanohoia neiki runga kia matou e nga ture i mahia e kaore e ahei ia matou te whakahaere i o matou whenua te hoko te aha ranei. E penei ana naatou mete kahui hipi kaore he heparae atiatia haeretia alia piko atu piko mai. ; •_ whakaitia. kua whakakuaritia hoki matou liga e nga ture i mahia e te -Paremete i te whakahaeretanga hoki a, nga Kooti Whenua Maori, kote mana o nga me nga ariki, kua Whakangarpmia ko matou kote iwi nui ote xnbtu nei kua pakarukaru, ko nga iwi kainga kua whakamatea. 22. Ko o koutou kai inoi e hiahia ana kia ata whaka-haarea nga whenua e toe ana kia matou i runga : ite ara tika, mete wkakaro mohiohei oranga mo matou me a matou tamariki, tetahi kia ata tafciiri kinga mahi ahu whenua kia whai hoki ki ta te Pakeha ki tana i. mahi ia ana rawa. • 23. S hiahia ana o koutou kai incd kia whakaturia r mai e: tahi ture e ahei ax matou te mahi i o matou whentift, ara nga wahi e paingia ana e matou •hei ngakinga whakatttpuranga kai, ko nga whenua ® toe ana; e kore e .ndhoia. e mahia ranei e matou ka ® Pakeha he tikanga e nohoia ai e 24. E mohio ana o koutou kai inoi tera ano e taea e nga iwi me nga hapu. te whakahaere i a ratou tikanga katoa me o matou rawa, mehe mea e tukuna ana matou kia pera., 25. E kore rawa e taea teata whakaatu i te katoa o nga hee,menga mate e pa ana kia matou, me o matou - matoti iwi, l runga i te whakahaeretanga o aua ture e korero nei matou. nui nga tau i ai e matou to matou reo kite whakahe ki aua ture otira he maumau korero noa ia. 26.- Kaore matou e mohio ana ki tenei tikanga, ara konga tangata whai-matauranga e tukua ana e nga tangata ote motunei kite Paremete hei kaihanga ture tika, otira e waiho ana matou e aua tangata, kia takahia, kia whakamatea i a tau i a tau. Ina hoki e kiia ana he mahi i nga mahi pai mote iwi Maori ta nga Kawanatanga katoa e hiahia ana, kaore he mahi kino. 27. Hua noa he tika, kia mohio to koutou Paremete rangirata ki nga he e korero nei matou otira kua Tongo matou e iti ana te whakaro kite taha maori konga -karanga me nga inoi a matou kiawhakaorangia matou e Jrite ana kite reo.tangata e wawaro ana ano he hau. jNokqnei matou ka inpijbi tokoutou whare Rangatira kia tukua mai he .mana kia matou e taea ai enei mea ara : I. He whakahoki mai kite iwi maori te mana whakahaere i o ratou whenua.
Permanent link to this item
https://paperspast.natlib.govt.nz/newspapers/HUIA18930422.2.8
Bibliographic details
Huia Tangata Kotahi, Issue 6, 22 April 1893, Page 5
Word Count
1,247PITIHANA. Huia Tangata Kotahi, Issue 6, 22 April 1893, Page 5
Using This Item
Tūnga manatārua: Kua pau te manatārua (i Aotearoa). Ka pā ko ētahi atu tikanga.
Te whakamahi anō: E whakaae ana Te Puna Mātauranga o Aotearoa The National Library of New Zealand he mauri tō ēnei momo taonga, he wairua ora tōna e honoa ai te taonga kikokiko ki te iwi nāna taua taonga i tārei i te tuatahi. He kaipupuri noa mātou i ēnei taonga, ā, ko te inoia kia tika tō pupuri me tō kawe i te taonga nei, kia hāngai katoa hoki tō whakamahinga anō i ngā matū o roto ki ngā mātāpono e kīa nei Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (i whakahoutia i te tau 2018) – e wātea mai ana i te pae tukutuku o Te Puna Mātauranga o Aotearoa National Library of New Zealand.
Out of copyright (New Zealand). Other considerations apply.
The National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga: Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.