AKO MARAMA O TE HAHI KATORIKA ROMANA KO TE POU ME TE UNGA O TE PONO.
Makti e lio atu ki a koe nga k¡ o te rangatiralariga o te raiigi. MATTC 16. 19,
ÍÈORORÁREKA : HE MEA TA ! TI, PERÈUI O TE IVIRA RIATE APOStORlKO O TE OJIE AMA OklHElARI , I TE MARAMA OKOTÖPA. 1 8 5-,
- • - i-.:- ■ " . > - ;S . i '
í'tf- "Í Uí ™
AKO MARAMA O TE HAHI KATORIKA ROMANA KO TE POU ME TE UNGA O TE PONO.
UPOKO 1 . RO TE RUPU O TE ATUA.
S.Uinga atu. ITe alia le kupu o te Alna? Meinga ma¡. Ko ana Avakaaro i wnkapulainn e ia ki te ao , ina te waha ranei o ana kai wakaako , nía te tuhiluhinga ranei o ana kai tiikituhì tapa.
ÌVA KA MOLI 10 TA XGA . Ko ia te tino kupu o te Atua ko ana wakaaro ; ta te mea kahore he tinana , kahore fie Avaha , kahore he ito ki te Atua; na , he Avairua anake ia. Na reirá he pono, ko te reo o ana kai Avakaako , ko te tuhiluhinga o ana kai tuhituhi tapu , e ha ra i te mea pu o tana kupu, engari to ratón reo, to ratón tuhiluhinga, ko nga tohu pu ano , ko nga Avakapakoko o te tino kupu o te Atua , ara, o ana Avakaaro. Tenei ano tctahi kupu wakarite : te tuhituhinga o te pukapuka tapu ano, ko te hiako o te kupu o te Atua ; a nga Avakaaro o te Atua ko te lino kupu , ko te hua heì kai AvakaAvairua nto te ngakau o te tangata. I. U. He aha te pai o le kupu pono o te Atua? M. Ko le kupu pono o te Atua telahi tino keratia hei kai vvakaAvairua rao te wairua o te tangata ; na , ko te kupu o te Atua te niarama e Avakarere ana i te pon ri tanga me te kmvaretanga o
te Míngala , a e wukatupu ki tona ngakau i nga hita o te pono , o fe tika me te pa¡ me te maharatanga, WA KA MOÍIIOTANGA . ïenei ano etahi kttpu wakariíc kia mataurîa nuitia te pai o te kupu o llehu Kerito te kai vakaora i te ao nei. Na, ko líehit K.erilo te ra wakawairua o nga va ¡ni a o nga Míngala. Ko tana kupu te niarama inaliana e vakatupu ki te ngakau o te laugata tika i nga hua o te ora tapa , ara , i te pono , i le pai. Tenei atu ko to te tangata vairua e rite ki tctalii niara , e tupu ki le pai nía te keratia o le Alúa ; a te keratia ko te na wakawairua 1110 te niara o te ngakau. Na , ki te kahore te niarama me le mahana o le ra , a ki te kahore lioki te ua o te rangi , ka waiho nga niara o te ao ki le pouri , ki te makariri me te pakcke ; a e kore rawa e ahei te Miara te vakatupu i nga mea kai ; 11a , ko te niara mate ia. Wailioki ki te kahore te kupu o llehu Kerito , ara , ki te kahore te niarama mahana o tana kupu , me te ua o te keratia, na, e n lio te wainia o le tangata ki te pouri , ki te ngoikore me te pakeke o te mrakau. Otira ki te mea e lukua mai ki te niara te niarama me te mahana o te ra , me te ua o te rangi , ka hari te venua , e ahei ana te vakatupu i nga hua l'mi tini 1110 te ora o le tangata. Waihoki ki le mea e tangohia e te tangata le kïipm a llehu Kerito , na , ka wakamaramalia ai te vairua , ka hari , ka kaha te ngakau te vakatupu i nga hua o te pono me te pai, o te mariretanga me te aíavai , o te tikanga me le maharatanga , ara , i nga hua ka toa o le ora tapu. Na reirá he tika ana wakaaro, ana korero , ana malunga ka toa. Koia he nui te pai o te kupu o te Alna mo te tangata. Na. ki nga iwi e tango ana i tana kupu lie nui te niarama , he nui le atawai , he nui te pai nga, na, ka wnkapaingia ai ratou e te Atua ano.
Tena atu , he nui te pai na te kupu pono o te Atua 1110 te ora tapu o le langata ; o ti ra he nui hoki te pai o taua kupu mo tcnei ora ano. Ta te mea ano ka vakanraramatia te wairua o te tangata i taua kupu , ka riro ki a ia te maharatanga , na , ka wakakahangia ai hoki kia aiiei ia te wakaaro tika , te matan tika i nga mea ti ni ti ni o te ao nei, i nga mahi pai mo te tinana , ara, 1110 te ora nei. No hca hoki te matau kaha o nga iwi pakeha i tawahi ; na , e ahei ana ratou te mahi i nga mea pai tini tini mo te tinana? Na, na te kupu o te Alúa i wakakaha ai ki to ratou wairua. Koia atu he nui te pai o te kupu o te Atua mo te tangata. Otira ki nga iwi e kore e tango i taua kupu , he nui te pouritanga, he nui le kuwaretanga, he nui nga kino, ara , he nui te tahae, me te puremu, me te korero teka, me te riri, me te tutu, me te wawai , me te taua , na , ko nga kino a Halaría e kaha ki reirá. 2. U. I irea e takoto noa koia o to te Atua kupu katoa ahakoa korerotia kautia, ahakoa tuhituhia? M. Ki te üalii Katorika Romana ; ko te llalli ia ,hei pon , hei unga o te pono. Ka oli hoki a Hehu Kerito te ho mai ki a ia i nga laonga tapu katoa uto te ora tapu o nga tangata , c mea ana ia ki tana apotorolanga ; haere ra koutou, wakaakona nga tauiwi , ho atu ki a ratou i te ako i nga mea katoa i ho atu nei e au ki a koutou mo ratou. Koia ki tellahi Katorika Romana e takoto ana le kupu katoa o te Atua. 1 . U. Ko te lrea ingoa i ho atu ai ki to le Atua kupu e korerotia kautia ki te waha o ana kai wakaako? M. Na , ki ta te korero tawito ó te Hahi o Hehu Kerito, ka huäina tena ko te Teratihioua.
WAIII I. KO TE TERATIIIÍONA. 2. U. lie alia te Teratihiona ? M.Ko te kupu o te Alna , ara, ko ana wakaaro kihai i tuhi'tuhia ai ki te pukapuka tapu , na , ko ana wakaaro i wakaputaina e ia nía te Avaha o ana kai wakaako tapu . a tukua iho ki te ako > reo o tana llalli , a ki te nialiaratanga o le miinga o nga keriíiano. 1 . U. Me pehea ka puritia ai te Teratihiona , i te huringa o nga tan o te llalli, a nie.peliea e kitea ai ia aianei? M. Ka puritia tonutia te Teratihiona ki te íuaharutanga o le miinga o nga keritiano o te ao, ki te tukunga korero o ratón, ki te ako o liga kai liaki o te llahi ; ki te wakapuakinga o te miinga nei o nga keritiano ; a ko le Teratihiona le mea i tuliiluhin liokí ki te aroaro o nga tauiwi , i nga pukapuka lini tini. Koia e takoto noa ano te Teratihiona kia kitea ranei , kia rangona ranei e nga tangata. 2. He pono, kihai kJa te kupu kaloa o te Alúa i takoto * noa i roto i te pukapuka tapu? M. Koia lie pono tenei ki ta te pukapuka tapu ano, c mea ana ia : e lini uta nga mea milniro i e Helia te aroaro o ana akong'a , a Lilia i nei i tnliil vhia i tana pukapuka, ( halo Iloanft 20. 50. ) , Tenei atu tetahi kupu ki ta hato Pauro ( 2. Teharonika. 2. 14. ) : Kia tu koutou, e trina , puritia e nga tukunga- korero , ara , nga Teratihiona, i* icakaakona ai kvpu- ranei matou tuhituliinga ranei. Koia ki ta nga kupu nei ri tenga , e lini tini te kupu o te Atua kihai i tuhituhia ntai ki te pukapuka tapu ; crtgari ko te mea ia i tukua mai ai ki le taringa o nga tangata, a puritia tonutia ilio ki lo ratón niaharatanga , a ka riro kia penei tena ki nga itvi
A 4
kaloa nía le lukunga korero , ara . ma le Teratihiona. 2. I'. Kia kitea niai aianei lelahi o nga kupu o (e Atua kiltai i luhiUthia ai ki le pukupukn tapu ? M. Na . ko te lure o le Atua nana i wa ka rite kia inahuetia te / ra tapu tawilo , ara , ko te hapati , a kia tangohia ai le ra tuatahi o te wiki hei ra tapu ti ka ino nga ta nga la kaloa o te ao. Ko ia te ture nui o te Atua i mcinga niai e Ilehu Kerito ; a kihai lena i tuhituliia ai ki le pukapnka tapu,engari ko le mea tena c kitea I nuitia ki te Teratihiona. 1. U. He tini tini pea nga wakaaro o te Atua kihai i tuhituhia ai ki te pukapuka tapu ? M. Ae, he tini tini ki la hato Hoane me ta hato Pauro kttpu kua rangona inaianei. Otira hauuga lera; na . he tini tini hoki nga wahi o le pukapuka tapue wakauaua nei ki te matan o te kai titiro i le tuhituhinga kan ; na, e kore e kitea e ia te ahatanga me te peheatanga o nga wakaaro o le Atua , i lera wahi , i lera wahi o taua Pukapuka. Otira ma te lukunga korero, ara, ma te Teratihiona ka riro ki te nuirga o nga iwi K orilla no te matauranga i te peheatanga me te ahatanga ote kupu ka toa o te Atua. Koia he tini tini nga wakaaro o te Atua kei te pukapuka tapu , e kitea ana ki te Teratihiona ; ara , aua wakaaro ko nga mea no te Teratihiona hoki. 1 . U. E pai te ako o te Teratihiona ki te alia ? M. Na, Io. c pai te ako o te Teratihiona kia kitea ai e nga tangala nga kupu tini o te Atua e tika nei ki le wakaponotanga , ara , ki te ora tapu o nga tangata ; kia penei te kupu o le Atua kia wakatapua te ra tuatahi o te wiki hei ra tapu. 2°. E tino pai hoki te ako o te Teratihiona kia wakamalauria tikalia e nga tangata to le pukapuka tapu wahi tini tini e wakauaua nei ki te matan o te kai titiro. 3o. E pai te Teratihiona kia wakahokia nga korero wakahe, ara , nga ako hou e hara no te Atua. Koia e pai te Teratihiona kia kitea te pono . a kia mahuetia te henga.
4o. Tena ala , e paí te Teratihiona kia puritía tikatia te pukapuka tapu ano, a kei wakapnlaina ketia tena e te hunga kuwarc ranei , c te hunga mauahara ki te ako o le llalli Kotahi o līehu Kerilo. 1. U. Me pehea e wakaniatau ana te Teratihiona i to le pukapuka tapu walii tini tini e kore e takoto noa ki le matan o te tanga ta ? M. Na , me he mea ko tetahi kai titiro e kore c matau ki letahi wahi o te pukapuka , na , e kore ia e kitc ai i te tikanga o te wakaaro o le Atua ; ta te mea c kore e ki mai le pepa o te pukapuka ki te tanga ta e kore e matan, ötira ko te Teratihiona e ahci te ki mai ki a ia me te wakamatau ki a ia i te tikanga o nga kupu e kore e niatauria nei e ia. Ta te mea e takoto noa nga kupu o te Teratihiona kei le wakaaro o te nuinga o nga keritiano o te ao, e korero ana ratou ma o ratou komili nui, i huaina ko nga Konih iría , a ma te wahn hoki o o ratou kai tiaki e wakaako ana ki to ratou ingoa, ara, ki te ingoa o Ilchu líenlo hoki, i nga wahi ka toa o te wenua. īíoia te Teratihiona ko te kupu o te Atua e wakapuakina ano e te nuinga o nga Keritiano ; ko te Teratihiona hoki te pukapuka tapu ora , e ki ana ki nga tangata o te ao. Otira te pukapuka tapu kan ko te tohu o te kupu o le Atua c wakapuakina e te pepa , e te tuhituhinga e kore e ki ki te hunga e kore e matau kia ia. Koia e uangi te Teratihiona i le pukapuka kau. Heoi, ko te Teratihiona e takoto ana ki le wakaaro, ki nga pukapuka îioki o le nuinga o nga Keritiano. Koia te nuinga o nga Keritiano ko te nohoanga me te unga o te kupu o te Atua. 2. U. Kei a wa i te nuinga o nga Keritiano? M. Kei te llalli Katorika Romana , ara , ko te llalli Katorika Romana te nuinga ano o nga Keritiano. 2. U. Na reirá he pono koia , ko te llalli Katorika Romana te nohoanga me te unga , me te waha o te kupu kaloa o te Atua? M, Ina. Koia hoki lenei le ture o nga Apoloro : kia rite to
nga '.angula wakaarò kí ana , i nga mea o le wakaponolanga : 11a , wakaponohia ra te llalli Tapu Katorika , e wakaako talit ana nía le Teratihiona me te pukapuka lapu. 4. U. Me pehea e wakahokia ki le Teratihiona nga ako lie o nga llahi Hou, a me pehea Iioki e wakakile le Teratihiona i nga mea pono ranei , i nga mea teka ranei o nga ako liní kc i le kupu o te Alna ? M. Ko ia le tikanga : ma le Teratihiona e kilea nuitia le wakaponotanga 110 nga tau ka toa , no le wenua ka loa , ara , 110 te nuinga o nga Keriliano o le ao. Na, ko nga ako c rile ki tana wakaponolanga, e kore e he, engari e pono ratón. Olí ra ko liga ako ckore e rite ki tana wakaponotanga , e kore e pono , engari e he ratou , ahakoa e alma ratón he ritenga o te tuhituhinga o te pukapuka tapu e kore e ki. A a , c rangi te Teratihiona ko le pukapuka e ki, ko te pukapuka ora ia. 1. U. O tira ki te mea e tohc te kai korero he ki nga kupu tini tini kia wakaliokia te kupu mahara o le kai korero pono , me pehea e ahatia ai te ki atu o te kai korero pono ? M. Na , ko ia tana kupu nui c kore rawa e ahei kia wakahokia tikatia ; e rangi 1110 nga langata tika ka loa , te kupu o te Alna ki la te nuinga o nga Keriliano o te ao , i te ako hou o le ¡tinga o etahi atu. Ta te mea te iminga o nga Keriliano ko le llalli Tapu K alorika ; me wakaponohia te llahi Tapu Katorika. Koia te kupu toa o nga apotoro : ko ia hoki te kupu e ahei te wakaniutu i nga wawai katoa i le kupu o te Atua. Ileoihe tino kuwarc te tangata e kore ewakarongo ki nga kupu marama nei. Koia kei ki atu te tangata mahara ki a ia, waiho ia ki tana wakaaro, me inoi atu ki te Atua mona kia tohungia ai ia. 1. U. Me pehea e tino tika te Teratihiona kia puritia tonutia te tikanga o te pukapuka tapu? M. Na, e puritia tonutia te tikanga o te pukapuka tapu ma te wakarite i tona tuhituhinga me tona ritenga nonaianei ki lona tuhituhinga me lona ritenga no mua , ara , ki tona tuhituhinga e
toliutia e le Teratihiona ote nuinga onga kerílíano, mea ano ma o ratou miuita nui : ka rite lana tuhiluhinga nonaianei ki le luhituhinga tawito. lvoia ki te kahore le Teratihiona , e kore e aliei te tangata te wakapono tika ki le pukapuka tapu hei kupuo te Atua. Koia e lino tika le Teratihiona kia purilia lonutia te tikanga o te kupu o le Atua. Koia atu te Teratihiona kí> le ka i korero ora o te Atua ki nga tangata o te ao , ará , ko te Teratihiona te pou me te unga o te pono. Heoi e'rangi te takoto noa 0 te kupu o te Atua ki te Teratihiona , ara , ki te ako o te llahi Katorika Romana , i te takoto noa o lana kupu ki te pepa o te pukapuka tapu ano. W A 1112. KO TE PUKAPUKA TAPU. í. U. Ko le hea te ingoa o te Pukapuka Tapu? M, Ko te Pipería ki te reo tawito, a ki tetalii reo ke, i Nui1 i rene, ko te Paipcra. 1 . U. E hia nga wahi o te Pipería ? M. E rúa wahi nui o te Pipería : na , ko le wahi i luhiluhia i niua i te taenga mai o llehu Kerilo ki te wenua , a ka huaina tena , ko le Pukapuka Tapu Tawito , ara , i Nuitirene , ko te kawenata tawito. Otira ko te wahi i luhiluhia ai ki niuri i te taenga mai o llehu Kerilo ki te wenua, ka huaina ko te Pukapuka Tapu IIou , ara , i Nuitirene, ko te Kawenata IIou. 1. U. E tini pea nga wahi o te kawenata tawito? M. Ae , e tini ana walii ; ka tini hoki nga kai tuhituhi tapu i tuhituhi ai i te kupu o le Atua ki roto ki a ia. Ko nga Porowetc ratou me etahi tangata atu i whiriwhiria ai e te Atua' kia tuhituhi hoki ratou. i. U, E tini hoki pea nga wahi o te Kawenata IIou?
t .
Äl. Ae ra , o liní hoki ana walií ; ko le pukapuka ¡a i tuhítuhia ai e nga Apoloro me etahi akonga alu o Heliu Kcrilo. 2. lí. He alia te pukapuka tapu ka toa? M. Ko te tuhiluhinga hei toliu o le kupu o te Atua , ara, o ana wakaaro. WAKAMOIUOTANGA. Na , ki nga pukapuka katoa e toril mea ano e lika kia vvakaaroa e te langata : na , ko le tuhiluhinga , ko te reo me nga wakaaro e tohungia nei ele reo tuhiluhia. ko le reo hoki te mea liei toliu o nga wakaaro , ara , ko te mea e wakaputa i nga wakaaro o te kai korero. Otira te tuhiluhinga ko tetahi mea mangumangu hei wakapakoko , hei iohu o te kupu reo. Ta te mea te tuhiluhinga ko nga kupu reo ano e takoto ana ki te pepa , a e kitea ana e te kanolii. Na, ko te kupu reo kan le mea e pa ki le taringa ; ano ka takoto te reo ki le tuhiluhinga , ka kitea ia e le kanohi o te kai lili ro. Koia ma te luhituhinga e kitea lo kupu reo, a ma te kupu reo e kitea le wakaaro o nga tangala. Na, ko te wakaaro te mea wakawairua hei hua ni o te wairua , a te tuhiluhinga ko te reo pepa hei toliu , ara , hei hiako o le wakaaro , te hua. Koia le tuhituhinga o le Pukapuka Tapu, ko te toliu, ko te hiako o lo le Atua wakaaro te hua tapu 1110 te ora tapu o nga tangata, ara , te kai wakawairua mote wairua o te tangala kia ora ai i te pono , i te tika , i te pai. líe kai ano hoki to le wairua , he kai ano to te tinana. Na , ko nga mea maori c lupu ana i te wen na , ko nga mea ia hei kai mo te tinana. Otira e rúa mea ano ki nga hua o le wenua , lia , ko te hiako me te mea kai o rolo : ara , ko le hiako te lohu o le mea o roto ; a te mea o roto ko tetahi kiko ano hei kai mo te tinana. Tenei ano he kupu wakarite : wakaaroa kikonei te mereni ; he kai reka ia. Na , c rúa mea ki te mereni , ko tona hiako , me
tona kiko i rolo. Olira kahore U) hiato hei tai', eimari ko le / o kiko i roto. Waihoki c liara te kai wakawairua o te kupu o te Atua i te tuhituhinga mangumangu , i te pepa, i le takai papai ranei ; engari te wakaaro o te Atua ko te tino kupu o te Atua ia , ara , ko te kai tino pai ¡no le wairua o te tanga ta. Tena atu, e wakarile hoki te pukapuka tapu ki tetahi pereíi kai , ki te kete kai ranei. Na , e liara le pereli i te mea kai , engari ko te mea o roto. A ki te mea iie mea hiriwa , he inca koura te pereli , ko ia ko le mea papai ia , o ti ra e liara i te kai tana pereli kan ; e kore hoki te tanga la e ora i te kete o waho, engari i le kai o rolo, waihoki c kore te wairua e ora i te pepa , i le tuhituhinga o waho o te pukapuka , engari i te mea o roto , na , i te tino kupu o le Atua , ara , i ana wakaaro e kawca ana e te tuhituhinga. tena hoki, e lini lini liga alma o nga kete kai, o nga pereli ranei hei kawe i te kai. Waihoki e lini nga ahua o te reo me te tuhituhinga o te pukapuka tapu hei kawe ki nga tangata i nga wakaaro o te Atua. Ka tuhituhia hoki te pukapuka tapu ki nga reo ke lini lini o te ao, olira he kai kolahi, na, ko nga wakaaro o le Atua nio te ora tapu o te tangata. Na , i nga iwi katoa Kalorika Romana ko le pukapuka tapu ka tuhituhia ranei, ka korerotia ranei ki te ako, kia matauria ai nga wakaaro o te Atua, te mea tino pai. Na , ko te pukapuka e lio mai i le luhiîuhinga hei pereli kai ; a ko te llahi Kalor.ka Romana e tuwa ana nía lana ako Teralihiona i to te Atua wakaaro hei tino kai 11:0 le wairua 0 te tangata. lvoia ko te kai tiakitanga o tana llalli te kai tuwa 1 nga mea katoa o te ora tapu. íleoi , e rangi te kai i te pereli ; koia e rangi te ako o te llalli i te tuhituhinga o te pukapuka tapu ano. 2. U. He aha le kai titiro i te Pukapuka Tapu , ki te mea e kore ia c kilo i nga wakaaro o te Atua ? M. Ko te tangata ia e kai ana i te hiako kan o le luía , a e waiho i le kiko ano o te lina.
"2. U. II.e alia te tangata e koi-e c matan i le luliituhhiga o te puk apuka tapu , a e wakarongo tonu ana ki te ako Teratihiona o te ïlahi Kalorika Romana? M. Ko te tangata ia c waiho i le hiako o le luía , a e kai ana tona wairua i te tino luía o te kupu o te Atua, ara , i ana \va kaaro. 2. U. líe alia te tangata c wakaako ki nga iwi i le pukapuka tapu , ahakoa e korc ia e niatau i nga wakaaro o le Alúa i roto i tana pukapuka? M. E tino he tana ri tenga; ko te tangata ia c linva ana ki nga iwi i te hiako kan o te kupu o te Alna, a e korc ia e ho mai i te tino hua o te kupu ki nga akonga ; engari c ho mai ia i le kai wakapiraulia c ia ano. 1. U. líe alia te kai tuhituhi mana e wakapulaia kctia le tuhituhinga o le pukapuka tapu? M. E penei ia me te tangata c wakakino i te hiako o le hua kia kainga piraulia c nga tangata. Mo reirá ka nui te riri o Ilehu Kerito ki a ia ; ta te mea ka wakakinoa le tuhituhinga o tana kupu. Koia e kino tana himga i te ranga ti ra langa o tana llalli. 1. U. líe alia te kai wakaako ahakoa e korc c wakakino ki te luhituhiiìga o te pukapuka tapu, na, c waka pe la kc ia i nga wakaaro o te Anta e takoto iiei i roto i tana tuhituhinga? M. E tino liara tana mahi ; na , c liara tana ako i to te Alúa ; enoari ko te ako wakahe lana. Koia ko te tangata ia c kawe ana O ^ ki te pereti ti ka , i te kai noa , ara, i te kai wakamate. Mo reirá c tino nui te riri o te Atua ki te tangata penei ; he tangata koh tira ia i nga wairua o nga tangata. He mahi a Ilatana tana mahi. Ko líalana hoki le Anahera tino wakahe ki nga tangata me lino wakakino ki to le Atua kupu. 1 . U. E mate ana pea nga tangata .katoa ki te matan i le pukapuka tapu katoa, ara, i te Pipería, kia wakaorangia ai? M. E kore : kihai hoki íelahi ture i meinga mai c te Alna kia
matauria katoaíia le Pipería e nga langala kaloa. * WAKAMOUIOTATiGA . Na, i. le Pipería e lini nga ingoa langala , nga ingoa kainga me nga ingoa o nga wakatupuranga ; na, e lini hoki nga niahi o nga Ilurai inaniata i mcinga ai e te Alna kia incalía e rafou anake; olira ko nga mea ra kaloa kiliai i meingalia e te Alna kia malauria ai e te hunga kaloa o te ao kia wakaorangia ai , ara , kia rite lo ratón wakaponotanga. Na, etalii malii ano lo Topia, elahi mahi ano lo lera Pateriaka , lo lera langala , lo lera langala i tuhiluhia ai i le Pipería. Olira ki le mea e kore tetahi keritiano e matan ai k¡ ana mea kaloa , me ka lino matan ia k¡ a Ilelnt Kerito, ki nga pono nni oto le Alna kupu, ki ana tino maliinga, ki ana ture, ki tana llalli, na, ka rile ai tana wakaponotanga. 2. II. .Me pehea e ti ka ai te ri tenga o te langala k i le Pipería? M. Na, i° kei wakahe ia ki tetahi kupu o lana Pukapuka ; 2o kia wakahonore ia ki nga wakaaro o te Alna e takoto ana , e ngaro ana kei te luliituhinga ; 0" kia wakarongo ia ki le Tcralihiona o le llahi Take Kalorika Romana , mo te matan wawe ki nga pono nni e tino ti ka ki le wakaponotanga , a mo te matan hoki i nga mea c wakanana nei ki le matan o te tangata. 1. U. lio mai tetahi ri tenga lino lika kia matauria nga wakaaro o te 'Alúa, i korerotia, ranei , i tuhiluhia ra nei ki le Pipería? M. lie rilenga pai i ti te ti tiro i te Pipería ki le matan i nga wakaaro o te Alna, ara, i te ako pono o te wakaponotanga; engari le ako Tcralihiona o te llalli Kalorika Romana , e wakaako ana ma te walia o ana kai wakaako : ko ia te rilenga lino lika ,tino pai ki te matau i nga wakaaro o le Alna. WAKAM01II0TA3GA. ♦ Na . ma te ako o nga kai wakaako lika o te llahi. Kalorika. Ro-
♦ * A " _ fi ' ; ' ' 1 / "■ 1 A í ' * i ' . H ■ " ' " • • - » i , ; ' f ,, rA, f , i'" " . \ ' ■ í .... . ■ . " Ni ' ■
\ {* ' /fr- $£ , •' ; • ' l Q •, g ^ " ' - -•:-•*"> ^ y* y* y * / " V \ . /■"" ' *'"' Ví. _■'' f £-■ ^ ^ ,^ .-. ' ^ ' /' Wf r; . ■'? ' .-*'. -■' " 1 " / /'■" i / ■ . ù/.Jpf'rí: o à" - '>■ ^ ^ " £^£$l*dt ¿â
.mana , e.wakamaoritia tikalia le knpu o le Alna. Ko le ka i a va kan ko hoki e ui alu ki nga akonga , a e k¡ mai nga akonga ki le kai wakaako ; na, nía reirá e tangohia lahilia ana e nga akonga nga vakaai'o o te llalli, nga wakaaro o te Alna ano e noho nei kei a ia i nga ra katoa , U.e noa ki te wakanuitunga o le ao. Koia na Ilelm Iverilo i lino ata ai ki nga tino kai wakaako o tana llalli kia penei : hwrc ra houlo te Na , kihai ¡a i mea mai : liaere ra koulou kia wakalirohia nga pukapaka ki nga tangata. A e pono hoki kaliore ano i pula ai le Kawenala Hou tac noa kia wakaraliitia e nga Apotoro le wakaponolangìr ra le wenua katoa i malauria nei i ana ra. Koia hoki lenei knpu o halo Pauro ki te hunga o Roma 10. i 7. te le kapono. Na , kaliore na te lirohanga kan i nga pukapuka , i te Pipería. 2. U. Ma te alia e malauria wawelia ai e le tangata nga pono e tino tika-ki te wakaponoîanga? M . Ma te pukapuka ora o le Teratihiona , e wakapuakina ana e te ako o te llalli Katorika Romana , ko te tangata e mata» wawe i nga pono lika ki le wakaponoîanga. Na tana llalli hoki matnu rawa ki te knpu katoa o te Alúa , e whiwhiri i nga pono nui nei lio roto o te pukapuka kia riro wawe ia ki nga akonga. Otira kia nui hoki te hialiia o le tangata ki le pono , ki te tika ; kia inoi a tu ¡a ki te Alúa ; kia mahue ia i nga tino liara , me malii pai ia , ara , kia pai ia ki te wakarongo ki te ako o te Uahi , a ka liolioro mai te nuitau ki a ia. % A WAKAMOIIIOTAA'GA. a /■*•&.' ^ . HHHHiiv j\lÄíSíf' » i% ÄÄ. ' kå Me lie mea e rapu te tangata i nga pono nui o te Atua ki te Pukapuka Tapu kan , ka roa ai tana inahi , me tona wakaporarurarutanga , e kore ia c kile pea i te tikanga o le kupu tapu , tac noa ki tana maldiga rawa. Otira ki te mea e wakarongo ai
' • ^ ' t * • / ' ■ \ •' y" / .. - ¿ Ā C ! ' î | - " i " . / /"; . ■- ' \ . •• . -i- «t V ' ' f ( ; : " | ' ' '' * *"- *• " - t ~s- : ■ /' ' i . •" 5 / ¿y>;,; . T v- ' ; t ' ';V r. , c ;
ia ki îe ako o îe llalli Kalorîka Romana, ka whiriwhiria wawotia mona nga pono katoa c ti ka kia riso te wakaponotanga. Koia o lini lini te hunga e kore c matan ki le ti tiro i nga puknpuka , kua oti wawe to ratou wakaponotanga ki te ako kan o te pukapuka ora ko te Teralihiona o te llalli Katorika Romana. Wailioki e tini te hunga e matan tona ki te titiro i te pukapuka tapu, kua íiolio kuware kahore c matan ratón i nga pono ntii e tika ki te wakaponotanga ; kihai lo ratou wakaaro i rite , na le mea kihai ratou i pai ai ki te wakarongo ki te ako o le llalli,/ te pukapuka ora. Koia e nui pea to ratou niatau ki nga ingoa me liga malii o teKawenata Tawito, o le Kawcnata Ilou ranei, oti ra e kore ratou e tino matan ki a Iíohu Kerito, ki ana kupu nui , ki ana ture kia ritp to ratou wakaponotanga. 2. U. Ko le liea pono o te kupu o te Alna e lino tika ki te wakaponotanga ? M. Na , e kore ana pono e lini rawa. Tenei ano etalii : ko te Atua kotalii pu i ona hunga lokotoru , na, ko te Matua , me te Taniaili , me te Wairua Tapu ; ko te hanganga i te ao nei e te Atua ; ko te hanganga hoki i a Atañía rana ko Ewa ; ko te takanga o Alama ki le tino liara i wakakino ai ki nga tanga ta katoa o te ao; ki te wakakikokikotanga me ngamamac me te niatenga rawa o ITehu Kerito le Tamaiti o te Atua, te kai wakaora i te ao nei; ko nga pono o te luhituhinga o nga Apotoro, ko te iíinieporo tona ingoa ; ko nga ture o le Atua me tana llalli ; ko nga Hakerameta me nga ri tenga tapu 1110 te ora tapu, na, ko le inoinga me te keratia ; tena, ko te ora o te iwc-ri mo te luinga kino ; ko te ora lonu o te Rangi 1110 te hunga pai ; ko ta īlchu Kerito īīahi Pono hci nohoanga, hei kai wakamohio, hei Take o te kupu ka toa o le Atua ; a ko etahi pono a tu ma t e llalli e wakamatau ana ki nga tíngala. WAKAMOIIIOTAXGA. Ko ia etahi o nga pono e rile ai le wakaponotanga. Na, e kore
ra ion v¡ kitea wawetia k¡ lo Pukapuka Tapu ka ii , ara , ki te kaliore lo ako reo , ki íc kahore te ako o te Teralihionu o te llalli. O ti ra ko ana pono e kitea wawetia e te taugata ki te ako kan o te llalli , te Pukapuka Tapu ora. Ivoia atu e rangi te ako o le llalli i le Pepa , ara , i te pnkapuka tapu ano. 2. U. Ma wa i olio niai te ako o te llalli le pukapuka tapu ora? M. Ma nga kai wakaako ote kai tiakitanga ote llalli Katorika Romana. Koia hoki c rangi lana ako i te pukapuka tapu ano. i YVAK AMOIIIOTANG A . Na, kia kitea te bunga o pirangi kan ki te titiro i te pukapuka tapu , a kia kitea lioki te bunga c wakarongo tonu ki te ako ora o te llalli Katorika Roninua. Ko iva i o ratón e matan nu i i nga pono tino lika ki te wakaponotanga ? ko ia te h tinga matan noa ìho ,ko te bunga e wakarongo tonu ki te ako o te llalli Katorika Romana. 2. U. O ti ra le pukapuka tapu pea ko te kupu o te Alúa , a te ako o te llalli Katorika Romana ko te kupu a te tangala? M. Tenei ano te tikanga : le pukapuka tapu ko le tobu ano o te tino kupu , na , o nga wakaaro o te Alúa ; a le ako o le llalli Katorika Romana ko ana wakaaro ano e wakamalauria nei , e wakamaoritia nei ki te reo tangala me te pukapuka tapu hoki , Ka lubiluhia ki elahi reo tangala. Koia e wakamohiolia ana e tana llalli te pukapuka tapu ano ; na , e rangi te wakamohiotauga ki tana pukapuka i tana pukapuka ano e kore e kitea tona tikanga i nga wnhi tini íini nona. WAKAMOIIIOTANGA . Ko te ako o te llalli Katorika Romana , le ako o te Teraliliiona , o te pukapuka tapu hoki , ara , o te kupu katoa o te Alna. Olira ko te pukapuka tapu kan , he mea pepa , na , ko le mea o
ho mai ki tg kanohi o te tangata i te tuhiluhinga o te kupu o te Alna. Tena ko lenei ko te llalli Katorika Romana e ho niai k¡ le tangata i nga wakaaro o taua kupu. Koia atu e rangi te ako o tana llalli i te tuhiluhinga o te pukapuka tapu ano. 1. U. E mea ana' pea te llalli Katorika Romana , ko te pukapuka tapu ka loa e wakauaua ki te matan, lu mea pouri katoa pea ¡a? M. Kahore kia penei te korero o tana llalli. Engari e mea ana ia ; c tini nga walii o te pukapuka tapu e lakoto noa ki te matan; otira e tini lioki ana wahi e pouri , ki ta hato Petera kupu, i te rúa o ana tuhiluhinga 5. 16. ko ia tona : etahi mea ana e wakavaua ki te matan kei tuja tapa a liato e wak ■p'.'laia lidia nei c te hanr/a hincare- e e v , ko ha ki lo ratou mate. V»' A K A M 0 1 1 1 0 T A X G A . Aliakoa e pouri nga wahi tini tini o te Pukapuka Tapu, na, e nui lana pai : na , e pai ia kia puritia lakotoria nga tolm o lo te Alna kupu; kia tirohia e nga tangata ana - vahi e niarama ai; kia niahara ratou ki nga kupu o te Alna e lakoto ana i ana wahi , a kia maliara hoki ratou ki nga kupu o ana wahi pouri i wakamo hiotia ái i te ako reo ranei , i te ako pukapuka ranei o le Iiahi Katorika Romana. Ka tini hoki ana ako pukapuka hei wakamatau ki te kupu o te Alna , ara , ki te Teratihiona , ki liga wahi pouri hoki o te Pukapuka Tapu. Waihoki e tini tini nga pukapuka ako na nga llalli hou Watiia e wakahc nei ki le kupu o te Alúa , ki te Pukapuka Tapu hoki. 1. lí. Ki te mea e kore e papai te pepa o letahi pukapuka ako, ki le mea hoki e kore e tika tona te luhituhinga, ara, te korero maori i roto ; otira e tika tonu te ako ; e ahei hoki nga tangata te kite i nga wakaaro tika o te kupu o te Atún ki taua luhituhinga, e alia na lenei?
M. He pukapuka ako tina pai teuei. Ko te ákonga hoki e tango i roto i a ia i te lusa o te ora tapu , ara , i nga wakaaro o te Àtua. Heoi ano te inca e kore e papai rawa , ko te tuhituhinga, na , ko te pereti , olira ko le kai i roto i a ia e tino pai. A e hara te ora i te pereti , engari i te mea kai e lakoto ana i roto. í. II. Ki te mea e papai le pukapuka me tika tonu te korèro maori i rolo; otira ekore e rite te ako i roto ki ta te Atua kupu, ara , ki tana wakaaro , ka aha tenei ? M. Ko nga mea o waho o tana pukapuka , ara , ko te pereti e papai, olira ko te kai o roto e kino; e kore hoki e ora te wairua o te langata i ta te Atua kupu , i wakakinoa , i wakaputaia kotia ai e te íangata. WAKAMOHIOTANGA. Túpalo ra nga langata ki to te Atua kupu. Na , kia tuhituhìa likatia te Pukapuka Tapu , a kia wakaaroa tikatia hoki ia. Na Ileiiu Kerilohoki i mea mai : ko te langata e ai ki tétala 0 anei horero nonoìû nuca , ara , ki tetahi o ana kupu , a ka pena ai te. ako ki nga langata, ko ia te langata raïca, ara, tino kino. 1 te ra * 'lira o te rangi , na, o tana Iïahi e arahi i nga langata ki te rangi. Ko ia tetahi kupu nui o líehu Kerito , he kupu wakamataku ki nga langata, kei wakakinoa te ako o te Atua. Oítra te kai wakaako e alcona likatia i le o rangi , ara , i te akoranga o te Hahì , ka rile ia ki tetahi tinca mi i tona tea taonga i nga mea hov , i. nga mea tawito , ara , ¡ te kupu katoa o te Atua e tika ki le orQjapu o te langata. ( Mateo 13. 52. ) Koia nga kai wakaako o le íīahi Katorika Romana ko nga mama tapu hei ho mai ki nga tanga ta i te kupu pono o te - Atua. Mo konei ra kia túpalo nga langata ki nga kai wakaako he kei wakaputaia ketia te ako o le kupu o te Atua. A kia tino mahara hoki te langata ko te ako ki ta te tuhituhinga kau o te pukapuka tapu , a e hará i ta te Alna wakaaro, ko
te ako he ia. Otiia ko le ako Li ta Ama wakanro , ahakoa ho atu ki le kanohi nía te tuhituhinga , ahakoa lio a'tu ki te taringa nía letahì o nga reo lini ke o nga iv. i , na , ko te ako ia e lino pono , ara , e tino pa¡. 2. U. Ki a wai i te Ilahi o lïehu Kerito ka ho atu te pufcapuka tapu me te kupu katoa o te Alúa kia wakaakona ai nga tangata katoa? Al. Ki nga Apotoro anake , ki o ratón wakaoranga ake pono, e mea ana a Hehu Kerito ki a ratou katoa : kia mahaakonu nya i'ci katoa. wakamoihotanga-. Ko ia te ture a Iīehu Kerito ki oua Apotoro me o ratou wakaoranga ake pono , kia wakaako ratou i tana kupu; a tana ture ko te ture maroma hoki ki nga hvi katoa o te ao kia wakarongo pu ratou ki nga Apotoro i tbnoa e Iíehu Kerito, me nga kai tiaki tapu i tonca e nga Apotoro , e o ratou wakaoranga ake i tetahi , i tetahi. Tena atu , latía ture ko te ture ti ka mu nga hunga katoa kei kaiponulia te pukapuka tapu me te kalia mo te wakaako, ara, kei niabi tapu tetahi hunga i te kahanga kore o te apotorotanga o te llalli Katorika Romana nona te Pukapuka Tapu. 2. U. líe aha te kino o le hunga e tango ana i te mahi wakaako ki te kahanga kore o te apotorotanga o te llalli Katorika Romana ? M. Na, he tahaelunga tena o te Pukapuka Tapu. o te mahi ako ; na , tena ko te mea kino ki te ture o Hehu Kerito i mea ai kia rangona putia lana llalli pono pu me henga kore, i wakakahangia ti ka tía c ia hei wakaako ki nga iwi katoa , ki te hunga katoa.; a e noho ana ia kei a ia i nga ra katoa tac non ki te iuut tinga o te ao. I. P. lie aha le mea e lukua iho na le lahaeíanga i te mahi
* * r
wakaako ? M. E kore te Atua e wakapai ki lana nmhi. A a na hoki ¡ mea ai : aua koe e tahae. Koia mana e wakaiika ai ki tana bunga ; e waiho ana i a ratou ki te ugoikorc o lo ratón ngakau , ara, e waiho hoki ¡a i o ratou ka i wakaako ki to ratou wakakake , ki nga ara o te he, a e waiho atu ia i o ratou akouga ki te inahi ha ra , ki te pouritanga , ki te tutu , ki te kino. E kore hoki a Hehu Iverito e noho kei nga kai wakaako pena , kei nga akonga pena. Koia e kore ratou katoa e kite i nga wakaaro o te kupu o te Atua, o te Pukapuka Tapu. Na, e matau ana pea ratou ki tetahi o ana wahî , a e kuware hoki ratou i tetahi wahi atu nona ; koia e parida pea tetahi pono e ratou , e malmetía hoki tetahi atu , e wakaputaia ketia tera wahi , lera wahi o tana pukapuka ; na reirá kei a ratou , ara , kei to ratou ako , etahi mea e pono , etahi mea e teka , etahi mea e pono , etahi mea e teka , e kino. Na , nga mea pono o to ratou ako ko nga mea ano o te Pukapuka Tapu , ara , o te ako o te lïahi Katorika Romana ; a o ratou mea teka ko nga mea na ratou ano. WAKAMOIIIOTÅNGA. Tenei ano etahi kupu wakarite. Ko te kai ponu i te mahi ako , ara, i te pukapuka tapu e penei me tetahi pononga e tuwa ana ki íe iwi i nga mea o tona Rangalira kihai i mea ai ki a ia kia wakariiea e ia tana mahi i lio atu nei ki ana minita tika. Koia e he rawa te niahi o íaua pononga, he mahi tahae tana, na, he mahi e wakatakariri tona Rangalira ki a ia ano. Waihoki e wakatakariri tika te Atua ki te bunga e tuwa ana i tana kupu ki nga iwi, ahakoa kihai ia i tono i a ratou kia wakaako. Ka oti hoki ta te ìio atu i taua mahi ki ana Apoloro me o ratou kai wakaoranga ake pono. Ko ratou anake ana minita tika hei kai tuwa i nga mea tapu katoa ruó te ora tapu o nga tanga ta. Tenei atu tetahi kupu wakarile ; uO Ilehu Kerito ano tenei.
Na, îr kupu o le Atua ko U1 purapura witi i Mateo 15. àÖ. ). Koia ko nga w:\kaaro o te Alúa le tino purapura . a e takoto. ngaro ana ana wakaaro kc-i to t ; pukapttka tapu tuhituhinga te tolm , ara , te biabo o tana purapura tapu. Tena, ko te pukapuka tapu e rile ki leialii pouaka purapura hei mea kai ranei , hei mea wukalupu ranei. A e pono no te líahi Katorika Romana tana pouaka. ko tana taonga nui hoki ia. Na, te ïïahi Katorika Romana ko te nohoanga o le kupu katoa o te A tua ; ko taua líahi hoki e túpalo ki le purapura iiei , kia puritia putia , a kia ho atu ia i te henga kore , i te kino kore ki nga wairua o nga tanga i a , kia wakatupuria ai i roto i to ratón ngakau nga mea o le ora tapu, na, ko te pono, me te ti ka me te pai. Ko ia nga hua pai o te kupu o te Atna , e tupa nei ki te tanga ta nía ta Hehu Kerito Keratia te ua pai mo te ngakau kia kaha ia te wakalupu i le kupu i roto i a ia. Oiira ki le mea e taugohia haratia ai e te tangala te pouaka purapura wi ti nei, na, te Pukapuka Tapu , i nga ringaringa o te ïïahi nona taua Pukapuka, a, ki te mea ka wakakinoa ai te purapura o roto , na , ka huihuia ai he taru ki tena , a ruin iho te mea nei katoa ki le mara , koia e kore e tupu nui tí; pai ; ka nui te taru e wakakino ki te purapura witi ; e kore hoki e ho uhïí e Ilehu Kerito le ua o te keratia ki taua mahi e wakakino ki le purapura witi. Ta te mea e hara ia i tana tnahi ; ko te mahi hoki ia o te mauahara nana i torero ai te Kawcnata hou. ( Mateo iõ. 23. ) Ileoi , ki te mea e tupu te minga katoa, na, ko eíahi mea he witi ano , a ko etahi mea atu he taru kan. Ko ia le mahi e wakatakariri a Hehu Kerito; ko ia te ntahi o nga hahi e kaiponu i se Pukapuka Tapu hei wakaako , nhakoa kihai i tonoa ai ratón e te íïahi Take nona taua taonga purapura. E kore hoki e taba te ua o te keratia ki to ratón mahi ; koia e noho pakekc te ngakau o nga tangala ki a ratón, O ti ra ka nui te ua o te Keratia ki te mahi tika o te ïïahi Take ; no reirá e nui te tangala e tahuri ki a ia.
V- ■■ w, Y""' • - / 4 " 4 l' ' ;
í. I . I!** aha le nion^a y n^a Halii Waliia me he alia te rileö O* nga o te llalli Take Katorika ílomnna ki te pukapuka tapu ? M. Na, ki ta nga Hahi Waliia ritcnga ; le pukapuka tapu ko te mea e kaiponuíia e ratón, ko le mea e wakaptiiaina kctia ki o ratón ako ke lini tixii . ara . ko te mea e wakuakona i te kaha ti ka kore o le Alna; a e tango ana hoki raiou i o ratón wakaaro Iiou hci wakaaro o te Anta ano : ko to ratón mea tino he tenei. Tena ko tenei ki la te Hahi Katorika Romana ritengn le Pnkapuka Tapu ko te asea e purilia tikatia me wakaakona lahiiia e nga kai wakaako e wakakahangia nei e Hehu Kerilo mo nga tan kaloa me le wenua katoa , ara , nso nga iwi kaloa me te itunga katoa katoa. Kola e tino tika kia rangona trata llalli. Na ííehu Kerilo hoki i mea ai : ko kore veakarongo hi (e Hahi iría icarího ia herí hvnna Alúa pono kore, W AK.VM O H 1 OTA AOA. Na , tenei ano te take o te likanga o te ako o le Hahi Katorika Romana : na, te ako me te tnahi tapu o ana kai wakaako ko te ako me le mahi tapu a Hehu Kerilo ano. Nana hoki i mea ki a ratón : ko ahau'e noho ana hci a i nga kaloa roa ìrí te muti'iuja o le ao. Kola te llalli Katorika Romana, te Hahi o ratón , ko te Hahi o te Alna ora i nga ra katoa - ara , ko te Hahi hei pon hci unga o te pono ano. Koia mo rangona lana ako , a ka rile te wakapoìiolanga , uhakoa e ha ra i te ta nga ta tetahi pukapuka. 2. U. Ki te mea etohe tetahi Hahi Waliia e mea ana : e rafngi te Pukapuka Tapu i te ako o te Hahi Matua Katorika Romana , me pehea ka wakahokia tana kupu ? M. Na, te Pukapuka Tapu ko te tohu, ko le hiako o te kupu, ara , o nga wakaaro o te Alna ; a te ako o le Hahi Katorika Romana , ko te tino hua o te kupu , ara , o nga wakaaro o le Alna, e tino wakaniohiolia nei e taua Hahi. Na , ko te wakamohio-
tanga i to te Alúa wakaaro e lakolo nei ¡ rolo i le Pukapuka Tapu , e rangi i lana Pukapuka ano. WAKAMOIIIOTAAGA . Na , ko te tino mea o le totohe kíkonei e hara í te pepa , í te luhituhinga ranei o te Pukapuka Tapu , engari i to te Atua wakaaro e takoto nei i roto i te luhituhinga o taua pukapuka. Tenei ano hoki nga wakapuakinga : e niea ana nga Hahi Watiia : e kite ana matou i nga wakaaro o te Atua i te Pukapuka Tapu ; otira e wakapuaki le Ilahi Katorika Romana , e hara to koutou kitenga ; engari ka noho kci ahau le lino niataui anga i aua wakaaro o te Atua i tona Pukapuka Tapu. Kei a wai te tikanga? ki nga Hahi Watiia ranei ; kei te Hahi Katorika Romana ranei ? Me rapu te tangata ki te tikanga. Na , ko ia telahi korero marama o te Hahi Katorika Romana 1110 tana tikanga , wakarongo mai : « Ka oti moka te ture o Hehu Kerito kia wakaakona e taku apotorotanga nga tau iwi o te ao i nga wakaaro o to le Atua kupr . Koia mo te hunga katoa, ara, mo nga Hahi Watiia katoa te ture nei ano kia wakarongo ratón ki taku ako e ineatia nei ki te ingoa o Hehu Kerito. Koia ko ahau le matua wakaako tika mo nga iwi katoa , a nga iwi katoa ko te hunga hëi wanau , hei akonga inoku. Na , e kore e tika kia totohe ratou ki alian , ara , e kore e tika kia wakaako nga tamariki , nga akonga ki to ratou matua , ki to ratou kai wakaako. E kore hoki e ho atu e te Atua ki a ratou te tikanga i ana wakaaro kihai i wakakitea matuatia mai e ia ki ahau. Hore rawa hoki e ahei ia te ho atu ki a ratou i nga wakaaro hou e wakahe nei ki nga wakaaro tawito i ho mai e ia ki ahau. Ileoi, taku wakapuakinga nei ko te wakapuakinga o te nuinga o nga Keritiano o te ao , a te wakapuakinga totohe o nga Hahi hou ko te wakapuakinga o te ¡tinga o nga keritiano kua watiia i ahau . a . inuri iho , i tetahi . i teta h i o ratou ano.
Koia e rangi le wnkupnakíiìga o le nuinga a nga Keritiano, i te ¡tinga o ratou. » Kia penei ka lino tika te torero marama nei o te lialii Katorika Romana mo te tikanga o tona ato i nga wakaaro o te.Atua i te Pukapuka Tapu. 2. U. lio mai le lab i kupu aíu marama bei wakahoki i tenei torero r e rangi te Pukapuka Tapu i te ako o te Iïahi Katortka Romana ? M. E mea ana nga îlahi Watiia, ara, te î tinga o nga Keritiano bou; ko to ratón ako le ako o te Pukapuka Tapu ; a c mea ana hoki te llalli Katorika Romana . ara. te monga o nga keritiano no nga iwi katoa o te ao : ko tona ako te ako o te Pukapuka Tapu , ara , o te kupu katoa o le Alna. Otîra e tino pono tenei : ko te Pukapuka Tapu e wakaaroa tahilia e te iminga o nga Keritiano no nga iwi katoa o te ao , e rangi i íe Pukapuka Tapu e wakaaroa kelia i te itinga o nga Keritiano bou o eîahi iwi kua watiia, 2. U. Me pebea e rangona te iminga o nga Keritiano? M. Ki o ratou Kotniü uuï, ko liga lo ratou ingoa» a ki o ratou kai wakaako e kitea nuitia nei i te ao bei kai korero © ratou ki te ingoa o te Alúa i te rangi. 2. U. Ko wai anei kai wakaako ? M. Na , ko le Papa , ko te tino Epikopo ¡a bei kai wakaako mo le wenua katoa ; ko nga Epikopo a tu e wakakotahitia nei ki a ia ; a ko nga ariki e tonoa e nga Epikopo. Hooi ano nga waha o te nuinga o nga Keritiano. E kore hoki e aheî tetabi langa ta o te ao te wakakite i tetabi a tu kai wakaako bei kai korero o te nuinga o nga Keritiano ki te ingoa o te Alúa i le rangi. wak amohiot Aī\G a Ko le mea tenei e kitea wawetia e te tangata wakaaro tika : e fiara le Hahi Watiia i te waha o» te nuinga o nga Keritiano;
engari le líahi Watíía ko te wahi íli e îotohe ki le nuinga o le Hahi Matua. Koia e hara a Rutero i te kai korero me te waha o te nuinga o nga Keritiano ki te ingoa o le Alúa ; e hara hoki a Karewino , a Heneriko te tokcwaru i nga waha o te nuinga o nga Keritiano ; engari ko ratou ko nga waha ano o etahi iwi , ara , o te itinga o etahi Keritiano watiia i te nuinga o te Hahi Matua Tapu Katorika. Ko ia te mea pono. E hara tenei korero mo te kino , engari nio te pono , 1110 te pa\ Heoi , ko te wakaponolanga c rite nei ki la te ïīalii Tapu Katorika Romana , ara , ki ta le nuinga o nga Keritiano , e rangi i le wakaakoranga hou o nga Hahi Watiia , ara , o te ¡tinga o lo te Hahi Matua tamariki kua niarere. 1 . U . Me he mea k tobe atu telahi bunga watiia mea ana : Koia laku ako ko te kupu o te Alúa ki ta te Pukapuka Tapu , me pehea ka ki atu ki a ia ? M. Ko ia te ritenga : e niara, ki a koe e rite tau ako ki le luhituhingao te Pukapuka Tapu e kore e ki mai; a ki alian e kore tau ako e rite ki to te Atua wakaaro e takoto nei, a e kore e kitea nei e koe i te tuliituhinga o te Pukapuka Tapu, ara, he pono hoki , e kore tau ako e rite ki ta te Pukapuka Tapu ora e ki ana , na , ki te Teratihiona e wakapuakina nei e te nuinga o nga Keritiano , 111a te waha o o ratou kai wakaako Katorika Rov mana. Koia e rangi maku te wakamatauranga i nga wakaaro o te Atua ki" la te nuinga o nga Keritiano , i tau ako ko te hiabo kau o te Pukapuka Tapu e kore e ki , a e wakaputaina ketia e koe, ara, e te itinga o nga tangala o ton Hahi. Wakaponohia ra te Hahi Tapu Katorika ; ka tika ; e rangi maku te wakaaro o te kupu o te Atua i tana hiako kan. Otira e nui te riri o te Atua ki te hunga e wakahe ki ana w akaaro. Koia man e túpalo ki a koe. Heoi ano taku. Ko ia telahi ritenga hei wakaniutu i nga wawai katoa i te tikanga o te kupu o te Atua. •> y. Ik E hia nga henga ki te wakaakoranga o nga Hahi watiia .
ko nga Perotehana ta ratou ingo»? M. E tïni e tini. Na . Io e korc e pai ratou ki te wakarongo ki te Apotorotanga o te Ilahi Tawito , ko te kai korero ia o te nuin ga o nga Keritiano o te ao , a ko Hehu Kerito e noho ana ano kei a ia i nga ra ka toa. 2o E mea ana nga Peroteliana , ka pirau te liahi Tawito. Otira c ki atu ana taua Ilahi : na Hehu Kerito ano i mea mai : e kore te he me te kino a Hatana e kaha ki ahau ko tona Ilahi nana i hanga. 5o E mea atu ana nga Perotehana : wakaponohia ra te Pukapuka Tapu kan , ahakoa e nui to ratou ako tangata ki nga iwi kia wakaputaina ketia nga wakaaro o te Atua e takoto nei i roto i taua Pukapuka. E mea ana hoki ratou , ko te Wairua Tapu e wakamarama ki a ratou e ti tiro ana i te Pukapuka Tapu. Ko ia teiahi ritenga tino he no ratou. Ta le mea e tini to ratou korero ke ki taua Pukapuka. Na, e mea ana telahi , ae, etilia taku wakaaro ki tora wahi , ki tera wahi o te Pukapuka Tapu ; a e mea hoki tetahi atu , kahore he tika tau wakaaro , engari ko taku. Me he mea ko te Wairua Tapu ka wakamarama ki a ratou katoa e titiro ana i te Pukapuka Tapu , kihai ratou i mea ai ae me kahore i nga wahi tahi o taua Pukapuka. E kore hoki e ahei te Wairua Tapu te mea ae me kahore ki te mea kotahi ; na, he ritenga tinihanga tenei. Hore rawa hore rawa he ritenga penei ki te Wairua Pono rawa, Tika rawa. Koia e tino he te ritenga o nga Perotehana ki te Pukapuka Tapu , ara , ki nga mea o te wakaponotanga. Engari te ritenga o Hehu Kerito me oiia Apotoro. Na , ka mea mai a Hehu Kerito : wakaponohia te Ilahi , ara , te nuinga o nga Keritiano. Ko ia hoki te kupu o nga Apotoro katoa : kia rite tau wakapono ki ta le Ilahi Tapu Katorika ko te pou me te unga o te pono ano. E tini hoki te kupu o te Atua kihai i tuhituhia ai ki te Pukapuka Tapu ; ko ia te ture nui o te ra tapu ; ko tetahi tino ture ia e hara i le tuhiluhi ,
engarí í te Teratihiona kau. He ahakoa e mea ana nga Perotcliana e liara i te kupu o te Ätua le Teratihiona. Na, ka kaiponutia e ratou te Pukapuka Tapu pepa , a ka nialiue ratou ¡ le Pukapaka Tapu ora ; na , î te Teratihiona me te ako o le Iïahi o te Atua ora me te Avaha o tana Hahi , ko te Apotorotanga. 4o. E mea ana lioki ratou : ki te wakapono kan e ora ai te tangata. Otira ka mea a Hehu Kerito : ki te mea e pai koe ki te haere ki te ora tonu, wakarïle koe i nga ture katoa. 5o. Ka wakarerea e nga Perotehana e wa , e rima Hakeramela lino pai mo te ora tapu o nga tangata , ara , tetahi ko le Hakerameta o te Ripenetatanga hei wakakahore i nga liara , me le Hakeranieta mana e meinga nga ariki tika kite malii tapu. Kola kahore monga Perotehana tetalii kailiakitanga e tika ki le aroaro o te Atua me ki te nuinga o nga Keritiano o te ao. 6o. Ka wakarerea hoki e nga Perotehana le Karakia tino nui o nga Keritiano mo te ra tapu ; na , ko te Miha te ingoa o taua Karakia lino nui. 7o. Ka maliuelia hoki e ratou nga ritenga tinitini atu ote Hahi Tawito ; ko ia tetahi ko nga inoinga wakakotahitanga ki nga Hato; ka kino tenei ki nga Perotehana. Otira ka pai tenei hoki ki nga Apoloro , e mea ana tetahi o ratou : inoi ra koutou tetahi mo tetahi kia wakaorangia ai. 8o. E kino hoki ratou ki nga tóìiu tapu hei mea wakamahara. Otira e pai tenei ki te nuinga o nga Keritiano ki to te Teratiliiona. 9o. E nui te korero teka ki te wakahe ki te Hahi Tawito Katorika Romana , na , e mea ana ratou : he Hahi wakapàkoko ia , he Hahi hoìmru , he Hahi (migo ivrnua , he aha , he aha. Na . he teka kau aua korero katoa , ahakoa korerotia kautia . ahakoa tuhituhia e te riugaringa o le tangata he teka kau aua korero ki te nuinga o nga Keritiano. Na , ko nga korero nei i meinga ai kia wakatakanri nga iwi kuware ki te Hahi Katorika
Romana e lino aroha ana ki nga laugatu katoa, a kci wakarongo ratou ¡ te atawai , ¡ te mariretanga ki tana ako tino pai, e wakakite ana i nga henga katoa , i nga kino katoa. Olira e tino pono tenei : ko te hunga katoa e torero leka ana ki te wakahe ki le Atua , ki tana Hahi , ara , ko te hunga watiia i a ia , e kore e haere ki te ora touu o te rangi. Ileoi ano tohungia ratou e te Atua ano ; kia tahuri niai ratou katoa ki te Hahi Tapu Katorika Romana, to ratou matua kua mahuelia e ratou i mua. Na, aianei ka tini, ka tini o ratou i lawahi, ara , e tini hoki i Nuitirene, e tahuri mai ki te Ilahi Tapu Katorika Romana , te Hahi pono kotahi pu. IIE INOINGA PAL E hata María , me nga Ahere, me nga Apotoro , me nga hato katoa , inoi ra koutou ki a Hehu Kerilo mo matou kia l»o mai ia ki a matou i te marama o tana kupu , i te ua o tana keratia kia rite , a kia ora te wakapono i a matou. Amene.
UPOKO 2. KO TE MAHARATANGA.
Uinga alu. Ka te hea hua nui na le kupu o te Alúa e wakatupuria ai ki te wairua o te tangata? Meinga riíai. Ivo te maharatanga. U. He alia te maharatanga? M. Ko te matauranga mete pirangî ki nga mea paì tino pono. U. Ko te hea nga mea pai e riro nía i nei i te maharatanga ki te tangata ? M. Na , ki ta te Atua kupu i wakapuakina ai e liaromona , e rangi te niahar alarga i nga taonga katoa o le ivonna , a konga mea pai katoa e riro mai i a ia. U. Kia wakamohiotia tena? M. Na, ko te maharatanga e ho mai ki te tangata i le matanranga likanga ki nga ahua tini tini o nga mea pai, me tepirangi kaha kia tino rapua ratou; a e ho mai hoki te maharatanga ki te tangata i tetahi matauranga me te lino malaku ki nga mea kino kia wakarerea ai e te tangata. U. Me pehea te ako o te maharatanga i nga ahua o nga mea pai ? M. Ko ia lona ako tino pono tualahi : he mea pai iti nga hanganga o lenei ao : ko te Atua pono , ara , ko te kai hanga i te ao , te mea pai nui wakaharahara. Koia kihai te tangata i hanga ai mo nga mea o tenei ao , engari ka hanga ia e te Atua rao te Atua ano, mo te ora tonu. No reirá kia iti te aroha o te tangata ki nga mea o le ao , a kia nui wakaharahara tana aroha ki te Atua . te kai ho mai i nga mea pai katoa.
AIO TIJA RUA : he mea pai iti te ora i tenei ao ; ta te mea ahakoa e tini ano nga mea pai i raro nei , na , e lini hobi nga mea kino mo le tinana me te wairua , na , ko nga mate tini ke , ko nga wakaíoinga me nga wakawainga o ha tana me le liara. Na , c rangi te ora tonu o te rangi mo te tanga ta ; ko te ora kino kore ia , ko te ora lino pai mutunga kore ; lena ano i reirá nga mea pai waka wairua katoa. Na, i reirá ku le Atua ano, e kaha r;r, va ano ia k¡ le lino wakapai ki tona wanau tapa. Koia kia iti te aroha mo tenei ora a kia nui te aroha mo te ora tonu. ïena atu , kia tika te inahi mo te ora nei , a kia tino nui hoki te mahi mo te ora tapu i raro nei , kia tika ai te tangala ki te ora tonu o te rangi. AKO TUATORU : E rangi le wairua o te tanga ta i tona tinana : ko le nehu kau te tinana ; ko te ware ia o te wairua , otira te wairua ko te taonga nui o le tangata , ara , ko te wairua le rangalira o te tinana. Koia kia iti te aroha o te tangata ki tona tinana ; a kia nui tana aroha ki tona wairua. No reirá ki te mea e tika ana kia kaha te tangata ki te mahi mo te tinana , na, kia nui atu tana kaha , ki te mahi mo te pai o tona wairua ; na, kia nui tona kaha ki te wakarongo ki te ako pono o tí? Atua , i tona hahi , kia nui le kaha ki te inoi ki a ia, ki te wakariic i ana ture katoa , a ki te kite , «ta reirá , i te rangatiratanga o te Rangi, ara, i tona hahi pono me ana likanga katoa. Koia kia nui te pirangi mo te tango i nga ritenga tapu o te hahi i ana Karakia me ana hakerameta na Hehu Kerito ano i mea. AKO TUAWA : Ko te Atua pono te tino mutua , te matua kaha rawa o nga iwi katoa o te ao, na , o te bunga katoa katoa : a te bunga katoa ko tana wanau arohalia. Koia nga tangata katoa ko nga tuakana , ko nga teína ranei o te tahi ki le lalii . Mo reirá e tino tika kei mahi kino ratou tetahi ki tetahi ; na, kaua te hangareka, me temanawapa, me te korero leka, me te tahae, me fe tutu, me te wawai , ara, kaua nga kino katoa. Engari kia pai te tangata ki te tangata. kia tika ratón tetahi ki tetahi, ara.
hia archa pono teluhi ki teíalii. AKO TUARIMA : ko te Atua te tino kingi; na, ko ia te kingi o nga kingi , ara , ko te kingi ia o te rangi me te wenua , o nga anahera me nga tangata. Koia teao ko tona rangatiratanga, ara, nga iwi katoa me nga rangalira katoa o te wenua , ko te hunga 0 tona rangatiratanga. No reirá e tino tika kia wakarongo nga iwi me nga rangalira katoa ki a ia liei kingi tino pono, tino pai, tino tika , tino kaha. Koia kia wakarite ratón i ana kupu katoa , 1 ana ture katoa , kia wakapaingia ai ratón e ia. Nana hoki e i'iro ana nga mana tika katoa ki nga rangatira o tenei ao , kia wakarite , kia túpalo ratón ki te pai o nga iwi e arahina nei e ratou. O lira ka rúa ano nga aliua o ona rangatira i raro nei, na , ko nga rangalira e huaina nei ko nga rangatira o te ao ; e tupato ana, a e wakarite ana hoki ratou ki nga mea o te ora maori o nga tangata , kia pai , kia tika ai ; a ko nga rangatira tapu kai wakaako hei tupato , hei wakarite i te karakia , i nga mea o te ora tapu , mo nga tangata katoa , kia haere ai ratou ki te ora tona o te rangi i te matunga o tenei ora maori poto. Na reirá ka rúa rangatiratanga ano i raro nei , na , ko te rangatiratanga o te ora maori , me te rangatiratanga o te ora tapu , ara , o te hahi pono. Ko ia letahi wakaaro tika mo nga tangata katoa. Tenei ano hoki te ture o te Atua mo nga rangatira o le ora maori : kia aroha ratou ki o ratou iwi , a kia arahi ratou i o ratou iwi ki te pai , ki te tika nga o te ora maori. Koia e tino tika kia aroha hoki nga iwi kio ratou rangatira hei matua mo ratou; a kia ata rongo me wakarite hoki te hunga katoa o te iwi ki tona rangatira mo te pai o tenei- ora maori. Tena atu , e tino tika kia túpalo nga matua tañe me nga matua wahiue ki le pai o o ratou wanau, o te hunga hoki o o ratón ware ; a kia aroha hoki te wanau , kia ata rongo kia wakapai hoki ia ki te matua tañe, ki te matua wahiue hei rangatira o te ware o te kainga . hei kai wakapai i reirá.
Waihoki teueì íìiio u- (tire o te Aína ki nga rangalirj lapu ka i wakaa'ko o te hahi , na , kia tino a roba lapu ratón ki nga akonga katoa ahakoa ranga tira , ahakoa ware ; kia túpalo , kia \vakarite hoki ratón ki nga mea tapu ; ki nga wairua o nga ta nga la ino te ora tapu , mo le ora tonu o te rangi. Koia e lino tika hoki kia aroha tapu nga akonga katoa ki a ratou hei niat.ua tapu , a kia wakariiea to ratou ako mo te ora lapu. Na r kia penei nga iwi o te ao , ka tino wakahaiiíia ai ratón; na, ka kotahi ai te ngakau mo te a roba ki te Alúa , te lino mama , ka kotahi te wakapono , ka kotahi te karakia me te hahi , a ka wakapaingia tatou katoa e te Ama. AKO TUAONO : te tinana o te tangata ko te mea hei nohoanga , hei ware tapu no te Atua ano , ara , no te Wairua Tapu. Koia tupato ra te hunga katoa kei ta ka ratou ki nga liara o te kikokiko , ara , kei rite to ratou ora ki to nga kararehe. AKO TUAWÍTU : kia ripeneîa te hunga liara : kei noho i te ha ra te hunga ngoikore i la ka nci ki te kino ; engari wakarcrea a ratou kino katoa, a kia tahúr i ratou i te ha ra ki te pai ma nga r i tenga tapu o to hahi, a kia wakaorangia ai ratou. E kaha rawa hoki te Ama ki te wakakahore i nga hara katoa , ahakoa nti i rawa, ahakoa tini rawa. Na, e pirangi ana ia ki le tahuriíanga o te hunga hara i ana hara ; e kore ia e pai kia lino mate te hunga liara, engari kia ripeneîa ia i urna i te malenca rawa kei 7 O -i ti 'to mate ia i te iweri. O tira kia wakapaingia alu te hunga pai, ara, kia wakatupuria a tu me wakanuia a tu te pai o tona ngakau, a kia imi a tu . ma reirá, tona ulu me tona kororia , i te rangi. Tena alu, kia pirangi le hunga katoa ki le w.tkariie ki tetahi mahi, ta te mea ko te n. augure te take o nga wakaaro kino, ara , o nga kino katoa. AKO TUAWARU : rapua tikatia nga mea pai o te Atua. Ko îe Atua anake te kai ho mai i nga mea pai katoa ; kahorc tetahi o o na harganga kotahi e ho mai i nga mea pai katoa. Na . kia
kilea Isoki nga mea o le ao : ko le ra o Le rangi e lio mai i le marama me te werawera ki a tatou , heoi ano tana ritenga. Ko te moana e ho nía i i nga ika hei kai, heoi ano. Ko te wenua e ho mai ma te mahi o le tangata i nga hua hei kai hoki mo te tangata , heoi ano. Waihoki e ti ni nga ritenga mahi o nga tangata o te ao kia wakapai ratou tetahi ki tetahi , e kore hoki he tangata kotahi e kaha ki le ho rnai i nga mea pai katoa. Ko etahi e mahi ki le wenua ; ko etahi e mahi ki tekakahu ; ko etahi e mahi ki te hanga ware , ko etahi e mahi ki te hoko ; koia he ritenga to tetahi , he ritenga ano lo tera , to lera. Otira nga ritenga mo te wakapai ki te tinana , ki te ora maori kan , ko nga mea pai iii. Na , ko nga ritenga tapu mo te ora tapu, nga mea pai n«i. Koia te mahi o nga rangatira tapu kai wakaako, te. mea tino pai mo le wairua o nga tangata ; ta te mea e tika ana taua mahi ki te ora tonu. Koia etahi ako o te maharatanga. Ko te hnnga e matan ki a ia, ka wiwi i te rangaliratanga o te rangi, i nga mea pai katoa. Na Helui Kerilo hoki i mea mai : rapua e koutou te rangaliratanga o te rangi me ana tikanga a ka tukua mai e te Alna ki a koutou te ntiinga o nga mea pai mo to koutou ora.Ko ia tetahi kupu tapu ki ta Maliu. AKO TIJAIWA : E noho pono te pono e noiio teka te leka. Ko te witi he wili ano, ko te taru he taru ano. E kore hoki e ahei te tangata te wakataluiri i te witi ki te taru , me te taru ki te witi. Waihoki c kore te tangata e ahei te wakalahuri i te pono ki te teka , me te teka ki te pono , na , ahakoa e ahei te tangata te wakahe ki te tangata, ahakoa hoki e ahei te tangata le ho a tu ki te tangata i nga» taonga o te ao , kia tangohia te teka hei pono , na , e noho pono ake ake te pono , me te teka hoki e noho teka ake ake ki te aroaro o te Atua me nga tangata tika. Túpalo koia te hunga katoa. Tenei ano nga mea tino pono : he Atua pono kotahi ; he hahi pono kotahi , ko te ara o te ora tonu ia ; me he mea ka wakahekia te tangata e te tangata , a haere ia ki tetahi
Hahi Watfia , ko te ara o te iweri iva , e kore tana hahi te ara 0 te iweri e huaina ko te Hahi Pono , ko te ara o te rangi mona , ahakoa ka ho atu c te kai wakahe ki a ia nga taonga o te ao kia wakaponohìa tona kupu wakahe, tona Hahi Waliia. Na , erangi te haere ki te oi'a tonu i te taonga kore o te ao , 1 te haere ki te iweri i nga taonga malia o tenei ao. Erangi hoki te ranga liralanga o le Alúa i tenei ao ka toa. Erangi te akoranga o te ora tapa i nga akoranga nto tenei ora poto. . ' Erangi te wakamohiotanga o te kupu o te Atua , i te pukapuka tapu kan. Koia e rangi te ako o te Hahi nui Katorika Romana i nga ako hoii lini ke e liara i to te Atua , ahakoa e mea ana te kai wakahe, no te tuhiluhinga o le pukapuka tapu tona ako. Na, te pukapuka tapu e kore e matauria ti ka lia , ko te pepa kau, ko nga rarangi mangumangu, heoi ano; a le ako o te Hahi ko te pukapuka ora ; e kore e wakaputaina ketia. Koia i'apua te pono , rapua te tika , e te wanau ; a no kakitea te tikanga , tangohia te ti ka nga e te tanga ta ; puritia te likanga , a kia mate ia i runga i te tikanga. Mona koia te ora tonu o te Rangi, a te matunga o tenei ora poto. INOINGA. E hala Maria , me nga hato Ahere , me nga hato ka toa , hioi koutou ki a Hehu Kerilo , kia ho mai ia ki alian i te maharatanga.Erangi moku te maharalanga i nga taonga o te ao.
KATEKIHAMA.
I NGÄ TINO KUPU O TE ATUA KI TA TE HAHI KATOR1KA ROMANA WAK AMOHIOT A NGA .
ÜPOKO i .
KO TE ATUA KOTAHITOKOTORU.
3. Uinga atu. He aha te Alúa? Meinga mai. He wairua anake le Atua , lie wairua ni:i rawa , he wairua ti Ka t onu ; ko te tino ora ia , ko te kai hanga i te rangi , i to wenua , i nga mea katoa o le ao , a ko ia te tino manta o nga tangata katoa katoa. 2. U. Ko wai te ingoa o te Atua, te Wairua Nui? M. E toril ano ana ingoa : na , ko Ihowa ranei , ko te Nui ranei , ko te Ha ta Terinita ranei. A kei korerotia noatia aua ingoa e te tangata. Otira e lino lika kia korerotia ratón ki te wakaaro nui, ara , k¡ te ngakau aroha pu ; na, ko tetahi tino liara te korero takaro , te korero hangareka ki nga ingoa o te Wairua nui ; ta te mea ka tapu rawa ano ana ingoa. 3. U. Tokohia nga Atua ? M. E kore rawa e tini nga Atua ; na , kotahi pu ano le Atua , a e tino tika kia kotahi anake ia ; na te mea e nui rawa ia , a e tino teka ki te matauranga tangatatanga , e ora ana nga wairua nui rawa tokorua. 3. U. lie aha te Iīata Terinita ? M, E pene i te kupn Hala Terinita me tenei kupu maori , ko le
kotahitokotorntanga tajui ; ko ia lo ingoa o le Atua kotafii pu e ora ana ¡ ana bunga tokotoru , ko le Mutua, ko te Tamaiti, ko te Wairua Tapa. Na , ahakoa he mea ano , he mea ano tetahi tetahi o aneì hunga, e rite tonu ratoui te nuinga, i te kahanga, i to ratón ora timatanga kore , matunga kore , ara , i nga tikanga tonulanga katoa.
ÜPOKO 2. KO TE HANGA3GA 1 TE AO. 3. U. I peheatia i hanga ai teneì ao e le Alúa? M. Kua lianga tenei ao i te koretanga rawatanga ; na , kì te kahanga fino nuitanga , ara , kì te kapu kau o le Atua i ana hunga tokotoru. 2. U. Ka hanga tenei ao i nga ra e hia ? M. I ní>a ra c 0110. O 2. U. líe alia nga Altere ? M. Ko nga wairua kau i hanga o te Atua. 2. U. He alia te wairua? M. Ko tetahi mea kikokìko kore e kore e kitea kì te kanohi J otira he mea nunui te wairua ; ko ia te mea e hanga ano ki te ahua o te Atua , he mea wakaaro , mea matau , mea hiahia , ara , he mea malanga rawu kore. 2. U . I noho ano nga Altere katoa i te tikanga ? M. Kahore; ka tini o ratou i taka ki le liara, na, ki te wakakaketanga , a ka peía ratou i te aroaro o le Atua ki te Iweri. Otira ka tini hokì nga Altere i noho i te tikanga, i te pai , a ka noho ratou i te haringa tonutanga o te rangi. 2. U. Ko wai te tino rangatira o nga Altere kiuo? M. Ko Hatana. 2. ÍT. He alta te mahi o nga Altere kìno ? M. E hae ana ratou ki lo Atua , i to ratón tino mamaétanga.
E mii hoki to ratón manawapa L'¡ nga langata , e tohe ana ratou kia wakakinoa nga langata i lo ratou wairua , i to ratou tinana , na , e tino tohe ratou kia wakahekia nga langata e ratou , kia hinga nga langata ki te liara , a kia haerc ai ki te íweri. 2. U. Ko wai tetahi ranga lira uio nga Altere pai? M, Ko Mikaere. 2. U. líe alia te niiihi o nga Ahere pai? M. E a rolia toan ana ratou ki te Atua ; e karakia ana ki a ia , a e tohe ana ratou kia wakaritea tona kiahia i tenei ao , a kia wakapaingia nga langata. Ko ratou hoki nga karere o te Atua hei kawe i ana kupu ki nga langata , hei liaki lonu hoki i a ratou nio te pai. 2. II. E lin i nga Ahere pai e noho ana kei nga langata? M. E :ini tini ano. Na, e noho tíllala ana ratou ki nga langata; tenei ano kotahi ahere pai nio te tanga ta kcrtahi ; a e noho tonu ana ia hei tiaki i te langata no tona wakawanaulanga tae noa ki lona maionga rawa. ?.U. He aha te tíngala ? M. Ko te tinana kikokiko e wakakotahilia ana ki tetahi wairua nía tenga rawa kore i hanga nei ki le aliña o te Atua. 2. U. He aha te mea nunui o te langata , a he aha tona mea nouolii? M. Te mea nunui o te langata ko tona wairua , a te mea noli ahi ko tona tinana. 2. U. Na te aha ka mea koe ko te wairua o te tanga ta tona n ea nui, a ko te tinana tona mea nonolii ? M. Na le mea ko tona wairua le mea e hanga ki le ahita o te Atua, ko te mea maíenga rawa kore, ko te mea matan hei kai wakarite , hei kai tiaki, hei rangalira nio te tinana. Na, tena ko tenei, ko te tinana te mea kikokiko i te matan kore, i te wakaaro kore , ara , te tinana ko te nohu kan o te oneone , heoi ano. 5. U. Na wai nga tangala katoa i hanga? M. Na le Atua.
3. ü. I peheatia i hanga ai nga tangata katoa e te Alna ? M. Na, i te timatanga o te ao , ka hanga te Alna ki le nehu o te oneone , i te tinana o te tanga la luatahi , ko A tama ; a luurl iho ka hanga te Alúa, ki teíahi rara o tana tangata , i te tinana o te wahine tuatahi , ko Ewu ; na , ko rana ano nga tino tnj u ta o nga tangata katoa o te ao, lo rana uri. Tena atu, ka lio mai hoki c le Alna he wairua kolahi ki tona ahua 1110 kotahi o rana, mo kolahi hanga hoki o lo rana uri. Koia ra , ko te Atua te kai hanga i te tinana o nga tangata me o raîou wairna katoa. Na reirá ano ko te Atua te tino matua pono o nga tangata katoa katoa. A. ti. Na wai koc i hanga? M. Na te Atua. 5. U. Ka h.anga koc me nga tangata katoa c le Atua mo te alia ? Ai. mona anake , na, mo te matau ki a ia , mo te aroha ki a ia , me te wakarongo ki a ia , a , mu reirá , kia wakaharilia tonuda latón.
UPOKÖ ī>. KO TE TAKANGA ME TE TIJH) MATE O TE TANGATA. 7). U. Na te alia ka mate rawa a Atañía , a Ewa ratón ko nga lupuiia , ko le hu nga no niuri ; na te alia hoki ka riro mai nga mea kino ki le ao , me nga mate tini tini , me te nía tenga rawa mo nga tangata ¡katoa? Ai. Na le liara Orihinarc i meada ai e A tama ; koia ka wakakinoa te tangata ki te Alna ; no reirá hoki ka wakakinoa te ao ki te tangata hei utu mo tana liara , hei ritenga hoki mo tana ripenetatanga. 2. U. I peheatia i meatia ai le liara Orihinarc e A lama? Ai. Na tana wakarongo kore ki l.eiahi ture o te Atua ; na , ka
kai a Atama rana ko Evra i te karaka rahní , e híahía ana kia wakahuatia nuitia raua kia pcnei me te Atua. 3. U. E nui pea nga lino mate i riro mai ai na te hara orihinare ki a Atama , ki a Ewa , ki nga tangata katoa o te ao , to raua uri ? M. Ae , e nui ! Na , na te hara orihinare kua riro mai te tino kino ki roto ki nga wairua o nga tangata katoa , ara , ko te kuwaretanga me te hiahiatanga ki te kino , a ka oti holci ratoute tukn hei pononga mo Hatana. Tena atu , na te hara orihinare ka riro mai ki te tinana nga mate tini tini ke, na, ko te matenga rawa , me te wakakahoretanga o tenei ao a mua atu , me te iweri hoki mo le tinana , mo te wairua , ki te mea kihai te Alna i tono mai i te kai wakaora i te ao , a ki te mea e kore te tangata e ripeneta. 2. U. He aha te matenga rawa? M. Te matenga rawa ko te wehewehenga o te tinana i tona wairua e haere wawe ana ki te Atua kia wakawakia mo te pai ranei , ki te mea ka pai tonu te wairua ; mo te kino ranei , ki te mea ka mahi kino te wairua i te wenua , i te ripenetatanga kore.
UPOKO 4. KO TE KAI WAKAORA I TE AO. 3. L?. Ko waí a Hehu Kerito? M. ko te Atua Tamaiti , ara , ko to te Ilata Terinita hunga tuarua ia kua wakatangatatia nei hei wakaora i le ao. 2, U. E hia nga ahuatanga ( natura ) ki a Hehu Kerito? M. E rúa : na , ko te atuatanga , ka tahi ; a ko te tangatatanga , ka rúa; ko nga mea enei e wakakotahitia putia ki a ia. 3. U. He Atua pono , he tangata pono hoki pea a Hehu Ko rito ?
M. Koia , he langàta pono ¡a; na, he tinana ano, he wairua tangata hoki ki a ia. Olira kahore he hunga langata ki a ia . A he Alna pono hoki ia ; ta te mea ko te Alna Tamaiti ia. Koia lie tilinga kotahi pu ki a ia, 11a , ko tona hunga Atua e wakakotahitia putia nei ki tona tinana me tona wairua tangata e ora ana i te hunga tangata kore. 2. U. Na , kihai koia te Atuatanga o Ilehu Kerito i hanga ; otira na wai te tangatitanga o M;hu Kerito i hanga ? M. Na te Wairua Tapa ; he Atua kaha ra '.va hoki ia. Nana hoki i wakamealia ai te tanga tulanga o Ilehu Kerito i roto i te kopu tapu o María ko tona mata a wahine Takakau akc ake. 3. U. Na tehea ritenga i wakapai ai a Ilehu Kerito ki tenei ao? M. Na , na tana ora i te ao nei , na tana kupu tino pono , na tona maldiga rawa ; na ana Ilakarameta ; na tana Hahi e \vakamohio ana ki tana ako; a na tana karakia e meatia nei i tenei ao katoa , i nga ra katoa tae noa ki te matunga o te ao.
VPOKO 3. KO TE II Vīïī PONO. 3. U. E hia nga llalli Pono? M. Kotahi pu ano te llalli Pono me te Atua hoki , kotahi pu ia ; na Ilehu Kerito hoki i ako mai : e rite tana Hahi ki te rakau kotahi. Koia he Hahi kotahi i hanga e ia ki runga ki a Petera , e mea ana : ko ahau c mea ana ki : ko koe Petera, ara , ko koehe kuniokn ; n i , id r oí./ i ki ko ah iu e hanga i taku Hahi (kahore iaku Hahi, mo te mea lie llalli kotahi' taku); a nga kaha o le iweri e kore e toa ki ( Matiu 16. 18. ) 3. I*. He aha te Hahi Pono o Hehu Kerito? M. Ko te nuinga o ngalveritiano kua iriiria , kua wakakotahitia ma te wakaponotanga tahi ki a Ilehu Kerito , ma te langohanga tahi i ana Ilakarameta , ma te huihuitura tahi o nca inöiitaa . v/ f j t j tr J
o nga mah'mga paí , a ma te wakarongotanga tahí kí fe arahítanga tapu o nga ka i tiaki tika , na , o te Papa , ko te tino Epikopo , ko te wakaoranga ake a «ato Petera, ko le kawana nui o Hefau Kerito rno nga mea tapu i te ao ka toa. 5. U, Ko wai nga wakaoranga ake pono o nga Apotoro? M. Tenei ano te mea e matauria nuitia i te ao : ko le Papa , i Roma , te wakaoranga ake o Petera , o tana mahi tapu nui , o ana tino kahanga katoatanga liei arahi i te lïahi katoa. A nga Epikopo e wakakolahitia nei ki a te Papa , ko nga wakaoranga ake o nga Apotoro i wakakotahhia nei ki a Petera , i te timatanga o te Ilahi. 5. U. Ko wai te ingoa o te Hahi o Iīehu Korito, i tukua mai ki tona Apotorotanga ? M. Ko te Hahi Matua ia , ko te Hahi Take , ko te Ilahi o nga tan katoa , o te wenua katoa; ko te llalli i huaina nuitia i te ao, ko te Hahi Tapu , Katorika , Apotorika , Romana , ara , i te potonga , ko te Hahi Katorika Romana. 2. U. Kahore pea te ora tapu nio te hunga e noho i waho i te Hahi Katorika Romana? M. llore rawa; na Heliu Kerito hoki i mea mai : ko te tanga - ta e kore e wakarongo ki tana Hahi waiho ia hei hunga Atua pono kore. No reirá heoí ano nga tamariki o te Alna , ko nga iamariki o te Hahi Katorika Romana.
UPOKO Cí. KO TE RITENGA Ó TE ATEA KI INGA TASGATA O TE AO. 5. II. He alia le rí tenga o te Atua mo nga ta nga ta o le ao? M. Ka nui tana painga mo le hunga pai e noho lonu nei i te pai : ka nui tona tohutanga mo te hunga kino e tahuri ana i te kino ki te pai a ka ripeneLa ; otira ka nui te riri tika o te Atua mo te hunga kino e noho pakcke i te kino , tae noa ki te ma-
íénga rawa. 2. U. E wakakahoretia ana pea nga hara a le tanga ta e kore c ripeneta? M. Hore rawa ; na Hehu Kcrito i mea mai : ki te kahore e ripeneta koutou, na, ko koutou katoa e wakamatea. 2. 3. He aba te ripenetatanga ponotanga ? M. Ko te mamae wakawairua o te ngakau o te bunga liara , ko te hialiia kaha hoki ki te wakarere i ana kino katoa , raa nga Iiakarameta o te Ilahi ; ma te inoinga nui ki te Alna ; ma te kawenga hoki o nga mate o tenei ao ki a ia , hei utu rao nga hara. 2. U. E hia nga wakawatanga a te Atua rao te tangata? M. E rúa , na , kotahi wakawatanga a te Alúa rao tera bunga, mo tera hunga ki muri tata iho i te matenga rawa ; a kotahi atu te wakawatanga a te Atua mo nga tangata katoa e huihui ai ki tona aroaro , a te mutunga o tenei ao. 2. U. E pehea ana te ritenga o te Atua e wakawa ana i le tangata ? M. Na , e tino tika tana ritenga. Mana hoki c wakawa i te tangata katoa , na , i ana mabinga , i ana mahuetanga , i ana korero, i ana wakaaro , i ana hialiia o te ngakau, ara, i tona noho i te wenua nei , ara , i tona ora i nga ra , i nga po. 5. U. Ko wai e wakawakia mo te Iweri? M. Ko te bunga i taka ki te hara moretare, a kihai i ripeneta ki muri. 2. U. He aba te Iweri ? M. Ko te kainga pouri o Hatana me ana Ahere kino ; ko te kapura mutunga kore hei tino wakamamae ki a ratou me nga tangata kino ; ekore te Atua e kitea ki reirá. Koia kahore he mea pai i reirá , engari ko te tangí kau me nga lino mamae o te wairua me te tinana. 2. U. He alia te Purekatorio? M. He wahi pouri hoki te purekatorio , he wahi kapura , he wahi o nga mamae hei utu ripeneta mo te hunga hara i wakapai-
ligia nei i tenei ora , otira kihai i wakaritc tonu ai i tana riprnetatanga kikonei. Koia ka wakaritea tonuda tana utu ripeneta i te purekatorio, haere akc ia ki le ora tonu ote rangi. No reirá c hara te purekatorio i te wahi niamae mutunga kore. 2. U. Me alia te Rangi? M. Ko te kainga pai rawa o te Atua ; kahore tetalii mea kino ki reirá, engari ko nga mea lino pai wakawairua katoa , ko te tino kitenga i te Alna ki reirá ; ara , ko ana taonga wakawairua , me tana painga me tana aroha ; na , ko te haringa tonutanga te rangi , he haringa mutunga kore. Ko ia te utu nui rawa ma te Atua e lio mai ki te tangata kua wakapono , kua mahi pai.
UPOKO 7. KO TE ni TENGA KIA HITE TE ORA TAPU O TE TANGATA KI TE AROAIIO 0 TE ATUA. 3. U. He aha te ri tenga kia rite te ora tapu o te tangata? M. Na , kia wakapono pu ia ki a Hehu Kerito , ki te kupu katoa o te Atua ; kia hiahia ia ki te ora tonu o te rangi , kia aroha pu ki te Atua; kia inoi ki a ia ; kia mahue le hara , kia iriiria ; kia noho i roto i te llalli Katorika Romana; kia tango ia 1 nga llakaranieta e ti ka nei mona ; wakaritea e ia nga ture katoa o te Atua me nga ture o te Hahi ; a kia mahi pai ake ake. 3. U. Korerotia mai e koe nga ture o le Atua ki ta te Hahi Katorika Romana wakaniohiotanga. M. i . Koe e wakanui rawa me aroha tonu ai ki te Atua a n ake. 2. Aua c wakaitia e koe te ingoa o te Atua ki te korero kino , ki te korero noa. Aua koe e wakakaha nía tona ingoa ki nga kupu teka , ki nga kupu noa. 3. Koe e wakanoho i te ra tapu nio te karakia me te lionore tapu o te Alna.
-4. Koe e wakahoiiore ki toa nmtua taue rae loa matua wahine kia roa ai tou ora. 3. Aaa koe e pata ; aaa hoki koe e hiahia ki te pata. G. Aaa koe e pareraa i te kikokiko, i te ngakaa. 7. Aaa koe c tahae ; aaa hoki koe e papuru liara i nga mea o tou Wakaritenga. 8. Aaa koe e mea i te wakinga he , aaa hoki e korero teka. 9. Aaa koe e hiaengaro ki le mahi o te kikokiko i maa i te marenatanga. 10' Aua koe e hiaengaro moa i te ritenga kino ki liga mea o tou Wakaritenga. 3. U. Korerotia mai tetahi tahituhinga potonga hei wakamohio ki nga ture o te Atua ? M. kia aroha koe ki te Atua i loa ngakau katoa , i tou wairaa ka toa , i tou kahanga katoataaga. Kia aroha hoki koe ki tou Wakaritenga me koe hoki e aroha ki a koe ano. Aua koe e mea ki tou Wakaritenga i nga mea katoa e kore e pai nei ki a koe kia meatia e ia ki a koe ano. Meatia e koe ki tou Wakaritenga nga mea katoa e pai nei ki a koe kia meatia e ia ki a koe hoki. Na reirá e kitea nuitia , ko te take o nga ture o te Atua , te aroha tapu ki a ia , ki te Wakaritenga. Tena alu , kia tino mahara hoki le hunga katoa , ko te wairua me le tinana langata , te ware tapu o te Atua ano. Koia kaua nga korero me nga mahi wakama. 2. U. Wakamohiotia mai hoki nga ture o te Atua i tuhituhia ai ki te ritenga o nga Ilurai tawito ? M. Tenei ano aua ture : ( Ekohote 20. no le 2 tae noa ki te 17 o nga rarangi. ) 2. Ko ahau te Nui ko tou Atua , i arahi ai i te wenua o Ihipa ; na , i te nohoanga o te ponongatanga. 3. Kaua mou etalii Atua ke alu i nina i ahau.
4. Aua koe e hanga mou i tclahi wakapakoko, i tetahi rilenga o nga mea o te rangi i runga , o to wenua i raro , o nga wai i roto i te wenua , he i Alna ke aiu i alian. 5. Alia koe e wakanui rawa , aua e wakahonore ki aua mea he i Alna ke ciiu i mua i alian. Ko alian hoki te Nui ko tou Atua ka ha , he Atua tupato ahau e wakarile ana ki te utu 1110 te kino o nga matua i o ratou wanau, e kino me tac noa ki te toru , ki te wa o nga wakatupuranga o ratou e mauahara ana ki ahau. 0. O ti ra e lohungia ana c au le mano tini o ratou e aroha nei ki ahau, e wakarite ana ki aku ture. 7. Kaua e korerotia noa lia e koe te ingoa o te Nui tou Atua ; e liara hoki i te hunga mahi kino korc le tangata mana e korerotia noatia te ingoa o te Nui tona Atua. 8. Mahara koe kia wakatapua te ra llapati. 9. I nga ra e ono koe e mahi , e wakarite ai i ou mabinga ka toa. 10. Otira ko te witu o nga ra te ra llapati ano o te Nui tou Atua. Aua koe e mea i tetahi mabinga i lana ra , ko koe , ko tou tamariki , ko tou tamahine , me tou pononga lañe , me tou ponoliga waliine , me tou kararehe, me te manuwiri e nolio nei i roto i tou nohoanga. 11 . I nga ra e ono hoki ka hanga c le Nui te rangi , te wenua , te moana me nga mea katoa o ratou , a ka okioki ¡a i te ra -tua witu. Mo konei ka wakapaingia e te Nui te ra llapati , na , ka wakatapu ai ia. 12. Wakahonore koe ki tou matua tañe me tou matua waliine, kia roa tou ora i le wenua e ho ala nei ki a koe c le Nui tou Atua. i 3. Aua koe e palu. i i . Ana koe c puremu. lo. Aua koe c tahae. 16. Ana ton Wakarilcnga c korerotia tekatia.
-17. Ana koe e hiahia luirá ki te ware o ton Wakaritenga ; ana hoki koe e hiahia ki tona hoa wahine , me tona pononga tañe , me tona pononga wahine , me tona kan , me tona ahina me nga mea nona ka toa. 2. U. Ka mea te ture o te Alna , kaua mou elahi Alna ke alu i mua i a ia ; kaua koe e hanga moni etahi wakapakoko. Na no konei ka meinga pea e te Alna, kaua nga wakapakoko kaíoa? M. Tenei anote wakaaroo te Alna i taua kupu ki ta te nuinga o nga Keritiano wakapuakinga , ara , ki ta le Teratihioaa : ana koe e hanga mou i etahi wakapakoko i mua le Alúa pono. O ti ra kihai te Atua i mea , kaua nga wakapakoko hei mea wakamahara ki a ia ranei, ki ana hoa ranei, ara , ki nga nica o le ora tapu. Nana hoki i mea kia hanga nga wakapakoko hei mea wakamahara , na , ko nga Kerupima koura i roto i lona ware karakia tawiio. Koia e kore rawa e kino nga wakapakoko hei mea wakamahara , pera me nga wakapakoko o te Hahi Kalorika Romana me tote Atua hoki. Na, heoiano nga wakapakokb e kino , ko nga wakapakoko hei Alúa mo te , pera me nga wakapakoko o nga tangaia nonamata i kuwarc i te Atua Pono , a inoi alu ki nga Atua Tcka tini tini ke. "> WAKAMOIIIOTAMOA. Kia wakamataui'ia tikatia nga wakaaro o te Atua i ana ture. Na , e rúa ano nga alma o nga wakapakoko : na , ko nga wakapakoko hei Alúa mo te tangaia , a ko nga wakapakoko hei mea wakamahara. Na, nga wakapakoko hei Atua mo , ko nga wakapakoko e wakameatia nei kia inoi ai le tangaia ki a ratón , pera me nga wakapakoko o Nepukaneha, o nga tan tangaia nonamata i kuware nei i te Atua pono , a ahere iho ratón ki nga Atua teka i meinga nei e o ratón ringaringa. Ko ia nga wakapakoko e kino ka toa ki íe Atua, ki íe Hahi Kalorika Romana hoki ; mo
te mea ka hanga ratou hei Atua mo nga tangata. O lira tenei ano nga wakapakoko e pai ki te nuinga o nga Keritiano o te ao , ki te llalli Katorika Romana , ara , ki te Atua ano ; na , ko nga wakapakoko kahore Alúa he atu i te Alúa pono m o te tangata', na, ko nga wakapakoko tohu kan, ara , he i mea wakamahara , pera me nga wakapakoko e wakamahara ana ki nga lupuna o te ao , ki nga tupiuia tapu ranei , ki nga mea tapu o te Atua ranei, ara, ki a Hehu Kerilo, ki nga líalo o mua , na , ki a Maria , ki nga Apotoro. No hea hoki te kino kia maliara nga tangata ki te Alna, ki nga mea o te Atua, ki nga iioa o te Atua , ki nga mea o te ora tapu ? No hea koia e kino kia mahara te tangata ki nga wakaaro pai? Koia e pai ana nga wakapakoko he i mea wakamahara. Na le Atua ano hoki i mea mai kia hanga ratón ; na , nana i mea no muri i te tuhituhinga o ana ture, kia hanga , i lona ware karakia nui tawito , nga wakapakoko he! mea wakamahara. No reirá kua tu i reirá ko nga Kerupima koima e rúa , ko te Aka , ko to tokotoko o Arona , ko nga turanga raiti , a ka tini atu nga mea i tuhituhia ranei , i wakapakokolia ranei mo nga karakia o te Atua. Koia e pai te Atua ki nga wakapakoko hei trica wakamahara. Heoi , ki te mea e kino nga llalli Watiia ki te Ilahi Matua Katorika Romana mo ana wakapakoko tapu , kia kino hoki ratou ki te Atua ano e wakaae ana ki ana mea. Olira kei hangareka te hunga e wakahe ki nga wakapakoko hei mea wakamahara. Ta te mea e tini hoki a ratou wakapakoko i tawahi i roto i o ratou ware karakia ranei , i rolo i o ratou pukapuka ranei , i runga hoki i o ratou ware karakia. Na , e pai ki a ratou nga wakapakoko i tawahi , a e kore e pai ana mea kikonei? He alia tenei? He tikanga ranei, he tinihanga ranei ? Ileoi , ma te tangata tika e ki mai. 1. U. Ka mea te Atua i ana ture, kia wakatapua le ra Hapati. Koia e kino pea aianei kia mahuelia tenei , a kia tangohia te ra tuatahi o te wiki hei ra tapu pono? M. E kore rawa e kino kia mahuelia fe ra Hapati . a kia ta-
ngolha ie ra tuatahi o le wiki hei ra lapa pono; ta te mea 11a te Àtua i mea mai ki te tuhituhinga, wakatapua te ra llapati , a kì nmri na te Atua i mea lioki k¡ te Teratihiona, malmetía le ra llapati , a tangohia te ra tuatahi o te wiki hei ra tapu , hei ra ki te wakaniahara i te a ranga mai o Ilehu Kerito i te mate. Ko ia te wakaaro o le nuinga o nga Keritiano o te ao i nga ture o te Atua. Ko to ratou Teratihiona hoki te pon me te tinga o te pono ; na , e rangi tana Teratihiona i te tuhiluhinga kan o te pukapuka tapu ano. 2. U. Ka ho atu hoki pea tetalii kaha c te Atua ki te Apo torotanga o te llalli Katorika Romana kia meinga nga ture ki nga Keritiano mo to ratou ora tapu? M. Ae ra hoki. Na, ko te kupu o te Atua e mea : rua Tapu i wakanoho ai i neja Epikop hei to te Atua Hahi , i hohona e ia ki ona toto. ( Malunga o nga apotoro. 20. 28. ) Na , kia arahina nga tangata o te Hahi ki te ora tapu , ara, ki te ora o te rangi , e tino lika kia rangona nga kai arahi , a kia wakaritea o ratou ture. 2. U. He alia nga ture o te Apolorotanga o te Hahi? M. Na, ana ture ko nga ture ano o te Atua, ara , ko nga ture kia wakaritea nga ture o te Atua ano; na, kia wakaritea putia te karakia o te Miha i te ra tapu , i nga haringa tapu hoki o te tau ; kia wakakahoretia ngahara ; kia tangohia tikatia nga Ilakarameta o Ileliu Kerito, a kia tika hoki te ripenetatanga o nga Keritiano katoa. - ■ • •. > : , •; •. ' . ,
UPOKO 8. \ KO TE HARA. 5. U. He aha te lino kino o te ao? M. Ko te Ha ra. 5. U. He aha îe liara ?
M. Ko te rongonga kore ki le ture o te Alna. 5. U. £ hia nga tino alma o te hura? M. E rúa : ko le liara Orihinare , ko te liara Aketuare. Na, le liara orihinare ko te liara i niealia ai e Atañía a ka wakakino ai ki nga tanga ta katoa , i o ratou wakawanautanga ki le ao. Tena ko le liara aketuare , e niealia ana e te tangata ki tana hiahia ano. o. U. E hia nga aliña o te liara Aketuare? M. E rúa hoki : ko te liara Murciare , ko te tiara Weniare. Ko te liara nioretare e wakaniate rawa i te ora lapu o te tangala ; a ko te liara weniare e kore e wakamate rawa i te ora lapu , o tira e wakaiti ana i le ora lapu nei. ,
ÜPOKO 9. KO TE KERATIA. 3. U. E ahei ana pea le tangata mana anake kia wakaorangia ai i nga liara katoa , a kia iva kan lea tona ora lapu? M. llore rawa; na, c tino mate ia i le kahanga o le Keratia kia wakaorangia ai i te liara , a kia wakaritea tona ora lapu. 2. U. He aha te Keratia? M. Ko tetahi mea wakawairua ia e ho mai noa nei e te Alúa ki te tangata , nía nga utu o Iīehu Kerito, kia wakakahangia ia, a kia wakaorangia ai. 2. U. E kaha pea te tangata ki le wakaae ra nei , ki te wakakahore ranei ki te mahi pai o te keratia ki roto ki a ia? M. Ae ra hoki ; na , e ahei ana te tangata le wakaae ki te mahi pai o le keratia, a na reirá ka wakapaingia ai ia me ana malunga ; otira e ahei ana hoki ia , i roto i lona ngakau , te wawai huna ki te keratia , ki te mea e pai ki a ia ; a na reirá ka wakakinõa ia me ana malunga. 2. V. E hia nga tino ritenga kia tukua mai ranei , kia waka-
nula uuii ranei k era lia ki le üuigata ? M. Ko le inoinga , ko nga hakerameta me nga malunga pai.
VPvKO -10. K0 TE INOINGA. 3. U. He aba te inoinga? M. ko telahi korero o le tanga ta ki te Alúa nía lona ngakau kia ho mai i nga mea pai mo te wairua, mo te tinana, kia rite * te ora tapu. 2. U. E rite tonu pea te inoi ki te Alisa me te inoi ki nga bunga wakaliaritia i le rangì ? M. Kaliore tenci e rite tonu. Na , e rúa ri tenga ano mo te inoi , ko te wakanuitanga rawatanga o te ngakau , a ko te wakahonore tanga e kore e nui rawa. Na, e inoi ana nga keriliano Katorika Romana nía Iíeinx Kerito i te wakanuitanga rawatanga o te ngakau ki le Alna liei lino Nui, hci kai ho mai i nga mea pai ka loa. Otira e inoi ana nga bunga o te llalli Katorika Romana , i tetahi wakahonoretanga o le ngakau , ki nga bunga wakaliaritia o te rangi hei boa tapu o te Atua, kia inoi boki ratou me tatou mo tatou ano , nía nga utu o Hehu Kerito hoki te tino kai inoi kotahi me te kai wakaora kotahi pu.
VPOKO í 1 . KO NGA ilAKI.It.UU TĀ. 5. U. He aba nga Hakerameta ? M. Ko elahi rilenga tapu kitea o le keratia e kore e kìtea ; a na Hehu Kerito anakei mea i a ratou, kia lio atu nei e ana kai tiaki ki nga tangata kia wakaorangia ai ranei , kia wakanuitia
atu ra iiai lo ra ton ora tapu. 3- TJ. E hia nga Hakerameîa? M. E wilu ano : na , ko le Iriiringa , ko te Kowirimahio , ko le Eukaritia, ko te Ripenela langa , ko te Eketema Ükehiö , ko te Oretinahio., ko te Marenatangr. 3, U. lie alia le le Iriiringa? M. Ko le Hakerameta lualahi ia e wakakahore ana i te hura orihitiare îne nga hara ka toa o te langata , a e lio niai hoki ki a ia i te ora tapa o te keralia , kia wakaorangia ia i a Ilatana , a kia wakawauaulia ki te Alna, ki tana hahi hei tamariki 1110 rana, 2. U. Ki te mea e imi te mate o tetahi turoro , a kahore i reirá c noho tetahi ariki hei lio atu ki a ia i te Iriiringa , nía wai e iriiri lana turoro? M. Ma te hunga e matan ana ki te ho atu i te iriiringa ahakoa e hara ia i te ariki. Na , e tino tika kia iriiria te turoro i nina i lona matenga rawa, ki te mea e hiahia ana ki te Iriiringa. Me i reirá e pai le hunga kaloa ki te ho atu i te Iriiringa , ahakoa he wahine ia , ahakoa he tamariki. 2. U. lie aba te ri tenga kia ho atu te Iriiringa e te hunga c hara i te ariki ? M. Kia penei : na, kia ringihia tetahi wai maoriki tetahi wahi nui o to te turoro tinana , ara , ki tana paparinga matan , ki te mea e takoto noa tenei'ki le uiahi, me korerotiatahitia enei kupu : e iriiri ana ahau i a koe ki te ingoa o , me te , te Wairtia Tapu. A ma reirá ka oti pa te Iriiringa. 2. U. He sha te Hakerameta o te Kowirimahio? M. Te Kowirimahio ko te Hakerameta e ho mai ana ki te keriliano i te Wairua Tapu me le miinga o ana keralia , me tetahi tohu wakawairua "papai c kore e wakakahoretia ai , kia tino wakakahangia ai te keriliano i tona wakaponotanga , a kia tika tonu ia i te ora tapu. 5. U. He aba te Eukaritia? M. Ko Hchu Kerito kaloa ia e kore e Ultra i te ata o te faro
me te wa ina kua kaiiore.. 2. U. He aha te hala Miha ? M. Ko te Karakia tino nui ia, i reirá e meaiia ana te Eukaritia , a e kawea houtia ki le Âtua i te ata o te taro me te waina , te patunga tapo o Hehu Kerito i te Ripeka kia lukua mai ki a tatou nga keratia o taua Patunga tapu tawito. 2. U. He aha te Eukaritia hei Konuuiio ? M. Ko te tangohanga i te lïakerameta o te Eukaritia , na , i a Hehu Kerito ka toa i te ata e rúa o te taro me te waina raneä , i te ata kotahi anake o te taro ranei. 2. U. He aha te lïakerameta o te Ripenelaíanga ? M. Ko te lïakerameta i ineatia ai e Hehu Kerito ano , a c ho atu ana e ana kai tiaki tapu o te Hahi Katorika Romana ki nga ta nga la , kia wakakaliorctia a ratón hara , kua meaiia nei no muri i lo ratón Iriiringa. o. He aha te Eketeina Ukehio? M. Ko te Hakeranieta e wakapai ana ki nga wairua o nga turoro , ki o ratón linaria hoki , ki te mea lo ratón wakaorunga i te mate e pai ai ki lo ratón oranga tapu, na . ki te hiahia o te Atua. 2. U. He aha te lïakerameta o te Orctinahio? M. Ko te lïakerameta tenei e lio atu nei ki te keriliano e tino mata u ana ki te kupu o te Atua., me hiahiatia e le Atua , me wiriwiria hoki e te apotorotanga o te llalli , kia wakaarikitia ia hei mahi tapu ki te ora tapu o nga tanga ta. 2. U. He aha te lïakerameta o te Marenatanga? M. Ko te lïakerameta e ho atu ana ki te tangaîa me le wa trine , epai nei kia nsarenatia , i nga keratia kia wakatapua lo rana ora tahi , a kia wangai rana , rao te ora o te rangi , i nga tamariki e pai te Atua kia ho atu a mua ki a raua.
UPûKO 12. KO NGA M AHÍ NO A PAÎ. He alia le mabinga pai ? M. lío te mabinga e mea Lia ana mo te At.ua , ara , 1110 le vvakarite i tetahi o :uia ture ranoi , i letal. '• mea ranei kahore ano i tonoa e ia , otira e pirangi ia kia mcatia e te tanga ta. WAKAJMOHIOTANGA. Na, ko nga mabinga pai ka ulna e le Atua ki te keratia i tenei ora, a ki le kororia i te Rangi. Koia ki te mea ka nui te mahi pai o te tanga ta, na , ka nui boki te keratia i tona ora nei , a ka nui te kororia mona i te Rangi. Waihoki ki te mea e iti tana mahi pai mo te Atua , na , ka ¡ti hoki te keratia , ka iti tana kororia i te Rangi. Sena ano , ki te mea beoi ano tana mahi i tenei ora , ko te mahi mona anake, mo nga tangata ranei, kia pai ratou ki a ia , ara, ¡no le moni anake, ¡110 nga mea o te ao, na, kia penei ka marere tona utu o te Rangi; mo te mea kihai tana mahi i meatia ai mo le Atua , engari ko te mahi noa ia , ko te mahi tangata e hara i te mahi Keritiano , e liara i te mahi mo te ora tapu , mo te Rangi, ara, mo lo Atua te tino pai o te tangata. Ileo i , kia pai lona ngakau ki te Atua, na, kia kawea ana mahinga katoa me ana korero, me ana wakaaro ki a ia ; ara , kia kawea hoki ki te Atua ana mate, ana mamae hei utu ripeneta mo ana hara, kia wakakotahitia ana mea katoa ki nga mamae ollehu liento i wakaora ai i nga tangata. Koia ka nui te pai o tenei inoinga poto : Ki te ìngoa o te Mal na, me te Tamaiti, me te Wairua Tapu. Amene. Ta te mea ki tenei inoinga e ahei te tangata te kawe i ana mahinga katoa ki te Aína.
Teuei ano hoU nga malunga tino pai kautua nuìtia e te Atua ; na, ko nga mahinga o te wakaponotanga , o te hiahiatanga k¡ nga mea o te ora tapu , o le ora o te Rangi , o te aroha tapu ki te Atua , ki te wakari tenga , ole ripeneta tanga me le nohinohinga i luiaina ko te Humirita. 2. He aha te Humirita ? M. Ko tetahi tikanga o le ngakau e wakakite ana i te nuinga o te Atua , me te nohinohinga o te tangata ; a ma reirá ka nui ai tana wakaaro i te Atua , a ka iti ai hoki tana wakaaro i a ia ano ; a ka peia i tana ngakau te wakaaro me te mahi wakakake. Na , kia penei le tangata ka wakapaingia nuitia e te Atua ano, Ma te Atua hoki e ho atu i tana keraúa ki te hunga humirita a e wawai ana ia ki te hunga wakakake.
UPOKO 13. KO TE B1TENCA MAIIAÏIA SO TE WAKAPONOTANGA . 2. U. Ko etahi kupu o te Atua e kore ¡ma e tino kitea e te tangata ? M. Ae ; teuei ano etahi : ko te wakakotahitanga o nga hunga tokotoru o le Atua ki tana kolahi , ko le wakakikokikotanga o te Atua Tamaili , ko ana mamae nui , me tana Iveratia , me te pai o ana Hakeranieta. Na , ko etahi o enei mea e matauria ana a ko etahi atu e kore e tino kitea . 2. U. He aha te ri tenga kia lika te wakaaro o te tangata i nga mea o le wakaponotanga ? M. Kei rapua e ia te tino peheatanga o to le Atua kupu e tawiti atu i te matauranga tangatatanga. Ileoi , kia matauria e ia nga kupu e takoto noa ki te matau , a kia wakaponohia paitia nga kupu e kore e tino kitea. 2. U. He aha te tino takenga mo te wakaponotanga o te tangala ?
M. Ko te Àlua ano e kitea nci hei Wairua nuí rawa , lika tonu. Ka reirá e pono rawa ta ; na , c korc ia e ahei te wakaaro he , te korero teka. Koia ka tino pono ana kupu katoa. 2. U. Ma te aba ka whiwhi nga tangata i te ako pono o le Átna ? M. Ma te mahi ako o tona Hahi , a ma tana Keratia e wakamarama ana ki roto ki le ngakau. 2. U. Mo reirá he alia te mea e tika ana kia wakaritea ai e nga tangata? M. Na , kia wakarongo ratón ki nga kai wakaako tika o te Hahi pono , ka tahi ; a kia nui to ratón inoinga ki te Atna kia tukua rnai ai tona Keratia ki roto ki o ratón ngakau , ka rúa.
HE KATEKIHAMA POTO,
KIA MATAURIÂ WAWETIA NGA KUPU M I O TE WAKAPONOTANGA. 3. UI'OKO KOTAHI. ü. He aba te Atna ? M. Ko te Wairua nui te Atna ; ko te matua kaha rawa , kai hanga i te rangi me te wenua. U. Tokohia nga Atna? M. Ko tahi pu ano te Alna ; ta te mea e nui rawa ia. U. Tokohia nga hunga ki a ia , ki tana kotahi? M. Tokotoru, na, ko te Matua, ka tahi; ko te Tamaiti , ka rúa ; ko te Wairua Tapu, ka toru. U. Kahore e kupu wakarite mo tenei pono? M. Tenei ano : he ra ko tahi i te rangi , otira e toru mea ano ki a ia ki tana kotahi , na , ko tona kapura porohila , ko tona
.«taranta me tona luahtlna. U. Ko wai te ingoa o te Atea , te Wairua nui? M. Ko Ihowa ranei , ko te Nui ranei , ko te Itala Termita ranei. U. Na wai tenei a o i hanga? M. Na te Atea. II. I Je aba uga Altere? M. Ko uga wairua kan i hanga e te Atea. Na , ka tiui o ralo» i noho i te pai , a ka lini hoki i taka ki te kino. U. Na wai uga tanga ta katoa i hanga? M. Na te Átiia. U. Ko wai te ingoa o le tanga «a tuatahi ï hanga e te Atua? M. Ko Atañía. U. Ko wai te ingoa o le wahiu'e tuatahi i hanga hoki e te Atua? M. Ko Ewa. U. Ko rana koia nga tino tupuna o uga tanga la katoa o te ao?„ M. Ae ; he mea pono ki ta te wakaponolanga. U. Kua hanga e te Atua a Atama raua ko Ewa i te pai? M. Ae ; ka ti ka tono rana i to raua hanganga* II. Muri iho ka taka raua ki te kino ? M. Ae ; ka wakarongo raua ki a líalana te tino Altere kino ; ka taka hoki ki tana wakakaketanga , na , ka kai raua i te karaka rahui. U. líe ha ra nui to raua? M. Ae ; ko te pulake ia o nga ha ra katoa , o nga mate katoa. U. He aha te ingoa o te hara a Atama? M. Ko te hara orihinare ; na , tenei te tikanga , ko te hara no te timatanga. U. Ka riro pea le hara orihinare ki nga langata katoa o te ao? M. Ae ; ka piri te hara orihinare ki nga ta nga ta katoa , i te timatanga o to ratón ora. U. He aha te ri tonga hei wakakahore i te hara orihinare ? M. Ko le Iriiringa , te llakerameía tuatahi.
ÏJ. Na wai te Iríiríngá me nga Hakerafneta ke al» î hangā? M. Na Heh» Kerito. U. Ko wai a Hehu Kerilo? . Ko te kai wakaora i te ao , ko te hunga tuarua o te líala Termita , ko te Atua Tatnaiti i wakatangatatia. U. E hia nga altua tanga ki a Hehu Kerito ? M. E rúa : ko te atuatanga me te tangatatanga. U. E hia nga hunga ki a Hehu Kerito? M. Ko tahi pu, ko tana hunga Atua. II. Ko wai te matua wahine o Hehu Kerito? M. Ko María , i wakawanau i a ia, i te tau e \va mano i muri i te hanganga o te ao. U. Ko wai a Mari a ? M. Ko te wahine tino pai , ko" te wahine ta ka kan ake akc , ko te matua pono o Hehu Kerito , a ko te matua wairua hoki ia o te ora tapa o nga tanga la o te ao. U. Na te hea ritenga i wakapai a Hehu Kerilo ki tenei ao? M. Na tana alto , na tana mahi tapu , na tana matenga rawa , na ana Hakerameta , na tana llalli. U. E tino aroha koia a Hehu Kerito ki nga ta nga ta katoa o te ao ? M. Ae ; ta le mea ka mate rawa ia mo ratou katoa. U. He ahä te ritenga tika kia waîíaorangia ai le tangata? M. Na, kia wakaponohía e ia nga kupu katoa o te Atua, ka tahi, kia wabaritea ana ture , ka rúa. M. Korerotia mai etahi tino ture o te Atua. M. Kia tino aroha le tangata ki te Atua ; a kia rite hoki tana aroha alu mo tona wakaritenga ki tana aroha mai ki a ia ano. No reirá e lino tika kei mahi kino te tangata a kia mahi pai ake ake; na, kia inoi ia ki te Atua, kia karakia ki a ia ; kia wakalapua e ia te ra tapu ; kia rongo ia ki ona matua , a ki te Hahi tona tino matua tapu ; tena ano , kaua ia e hae ki lona wakaritenga , kaua e patu , kaua e puremu , kaua e tahae , kaua
e korero feka , kaua tona ngakau e wakaae ki nga hiahia kino , ki nga wakaaro kino. lío ia nga tino ture o te Àtua. U. E ahei ana pea te tangata mana anake te wakarite i nga ture o te Alna ? M. Kahore ; e mate ana ia i te Keratia kia wakakahangia ai ki te mahi pai. tí. He alia le Keratia ? M. He mea wakawairua na te Atua e ho mai hei marama , hei kahanga , hei oranga rno te ngakau. U. He alia te rî tenga kia whiwhi te tangata i te Keratia a kia wakanuia ai tenei i roto i a ia ? M. Ko le inoinga, ko nga Hakerameta, ko nga mabinga pai. U. Korerotia mai etahi inoinga tino pai mo te tangata? M. E lo mato u matua i te rangi. . . Tena wakapaingia koe, e Maria. . . . ( kia kitea enei inoinga i nga inoinga o te ata. ) U. Korerotia mai e koc te tohu nui o te Keritiano? M. Tenei ano : ki te ingoa o te matua , me te Tamaiti , me te Wairua Tapu. Amene. II. Korerotia mai te mcatanga o te wakaponotanga ki ta nga * Apoloro ? M. E wakapono ana aliau ki te Atua te Matua kaha rawa. . . ( Kei te inoinga o te ala tenei. ) U. Korerotia mai nga inoinga mo te ripenetatanga ? M. E waki anaahau ki te Atua. . . E taku Atua ka nui te mamae o loku ngakau. • . ( kei nga inoinga o te ahiahi. ) U. He aba te karakia nui rawa mo nga Keritiano? M. Ko te Miha. Ta te mea ki reirá e kawea ana te malenga rawa o Hehu Kcrito ki te Atua kia tino atawai ai ia ki nga tangata. U. He aha te ritenga lika kia pai te inoinga o nga tangata ki te Atua ? M. Na, kia inoi ratou ma Hehu Kerito, i te ngakau. Ko te ngakau hoki o te tangata te pukapuka inoi e tino pai ano ki ie
Atua. ¡vola e ata wakarongo aaa ¡a ki nga inoinga katoa e möaíia nei na te ngakau. U. He aha nga Hakerameta? M. Ko etahi ritenga tapu i hanga e Hehu Kerito hei ho mai i te keratia ki nga wairua o nga tangata. U. E hia nga Hakerameta ? M. E witu : na , ko te ïrüringa hei wakakahore i te liara orihinare, kia wakatamarikitia te tangata ki te Atua; kote Kowirimahio hei ho mai i le Wairua Tapu ; ko te Eukarilia hei ¡so mai i a Hehu Kerito ki rolo ki nga Keritiano ; ko te llipenelatanga hei wakakahorc i nga hara i meatia nei i muri i te ïrüringa ; ko te Eketema Ukeìiio hei wakapai ki nga turoro ; ko te Oretinahio hei wakatapu te tangata kia wakaarikitia ; a ko le Marenatanga kia wakatapua nga hoa tañe me nga hoa wahine. U. He aha nga nsahinga pai ki te aroaro o te Atua? M. Ko siga mabinga e meatia c te tangata mo te Atua ano , ara , mo te ora tonu. U. Ko wai i wiriwiria e te Alúa hei wakaako , hei mahi karakia , hei ho mai i nga Hakerameta ki nga tangata? M. Ko nga kai tiaki o te Hahi pono. U. E koi'e e tini nga lïahi pono ? M. Kahore ; ko tahi pu ano te Hahi pono. U. Ko te hea Hahi te Hahi pono? M. Ko te Hahi na Hehu Kerito i hanga. U. Ko wai nga ingoa o te Hahi pono ? M. Ka huaina nuitia ia i te ao , ko te Hahi Kotahi , Tapu, Katorika , Apotorika , Romana , a , i te potonga , ko te líahi Katorika Romana. U. Kei hea te Hahi Katorika Romana? M. Kei te wenua katoa , ko te Hahi hoki ia 110 nga tau katoa, na , no nga ra o Hehu Kerito tae non ki teuei ra. U. E hia nga tau 110 te ti malanga ole Hahi Katorika Romana? M. Ko tahi mano c waru ran c wa te kan ma toru o nga tau ki
lana llahi ; na lieh* Kerito pu hoki ¡a. U. E kore e ahei te llahi Katorika Romana te ako he , te ako Kino , e kore hoki ia e piran ? M. Hore rawa ; ta te mea e noho ana a Ilehu Kerito kei a ia , a e kore a Hatana e toa ki a ia , ki ta Heliu Kerito kupu ano. U. Kahore pea te ora tonu rao te hunga e noho nei ki waho i te llahi Katorika Romana ? M: Kahore ; ta te mea na Heliu hoki i mea : ko te hunga e kore e wakarongo ki tana Hahi waiho iahei hunga Atua pono kore. U. Ko wai te arikitanga tika mo te llahi o Heliu Kerito? M. Na , i te tiniatanga , ko Petera ano me nga Apotoro , a ki muri , ko o ratón wakaoranga ake pono , na , ko te Papa te tino Epikopo i Roma , ko nga Epikopo katoa e wakakoíahitia nei ki a ia , a ko nga ariki o ratou hoa mahi tapu mo nga iwi katoa. U. E pehea ana te ritenga o te Atua ki nga tangata? M. E tino pai ia ki te hunga pai ; e tino tohutohu ano ia ki te hunga hara e ripeneta ana, a e tino riri hoki ia ki te hunga kino e pakeke ana ki te kino tao noa ki te matenga rawa. U. E aha te matenga rawa? M. Ko te wehewehenga o te wairua i tona tinana , heoi ano. U. Ka tanumia te tinana, na , ka wakanehua hoki te wairua? M. llore rawa ; ta le mea he mea matenga rawa kore te wairua. Na , ka mate rawa te tinana , ka rere wawe te wairua ki te Atua kia wakawakia ai e ia. U. He aha te utu i reirá mo le wairua o te tangata i mate rawa i ana hara nui? M. Na , ka peía ia ki te iweri , te kainga o Iīatana , he kainga kapura nmtunga kore. U. He aha te utu i te wakawakanga o te Atua mo te wairua o te tangata e kore e tika tonu i lona matenga rawa? M. Ka tonoa ia ki te Purekatorio te kainga o nga mamae, anoka tino ulna ana hara i reirá , ka ha ere ia ki le ora tonu o te
rangi. U. He aba te uta uk> te tangata e ti ka tonu i lana matenga rawa ? M. Ka tangohia wawetia ia ki te ora tonuo te rangi, te kainga pai rawa o te Atua ano. U. He pono . ka wakaaraliia katoatia nga tangata a te nmtunga o te ao , a ka wakawakia iiuītia ratón? M. Ae , e tino pono tenei ki ta te Atua kupu ; na . kci reirá , ka ara ake te hunga katoa, ahakoa kino , ahakoa pai. A ka nui te wakawa o te Atua ki a ratou. Na , ko te hunga kino ka turakina ki te iweri , kia tino mamae ai ake ake ake ; tena ko le hunga pai ka haere ki te rangi kia tino wakaharitia ai ake ake ake lioki. KO TE TOHU O TE RIPEKA , I HUAINA NEI KO TE TOHU O TE KERITIANO. Ki te ingoa o te Matua , me te Tama i ti , me te Wairua Tapu. Amene. WAKAMQIHOTANGA. Ko te tohu o te ripeka le inoinga poto ; otira e tino pai ia kia wakahonoretia nui lia ai te Atua , kia wakapaingia ai te tangata a kia wakangaroniia a Ha tana. Ivoia ko te tohu o te Ripeka te inoinga e pai ana mo te limatanga me te mutunga o nga karakia katoa. Tenei ano te ritenga kiawakarilea tikatia te tohu o te Ripeka. Na , maüria te ringaringa matan Io te rae , a meatia ra : ki te ingoa o te Matua ; 2o ki te urna , a kia meatia : me te : 3o ki te pokohci maui , a kia meatia ra : me te Wairua', -i° ki te pokoiwi matan , a kia meatia : Tapu. Amone. Na , kia penei ka rite te tohu o te Ripeka ma te ringaringa matan , a ka rite tahi hoki ma le korero , te inoinga nui ki te
Mata Termita , ki a Hehu Kt't iro hokj i mate rawa i te Ripeka. Tena kia matauria tonutia taua ritenga ntti o te tohu o te rípeka. Na , nía te meatanga o te Ripeka ki te aroaro , e mahara ana te tangata ki te ripeka langa o lïelut Kerito ; a na te mea e malta nga meatanga o te tohu o te Ripeka e te tangata tito nga karakia i nga ra katoa , koia e korc ia e wareware i to Hehu K erito nía tenga rawa , ko letahi pono nui tenei o te wakaponotanga , a ko te takenga hoki ia o te wakaoranga i nga tangata o te ao. Tenei ano , ma te meatanga o te Ripeka ki te aroaro , e mea ana le tangata ki te Alna : e te Alúa , ka koe ki nga tangata mu te ripekatanga o Hehu Kerito , tou , , kia pai moku tona matenga ratea i te Ripeka , a ma tana ki tou ga , kia tvakapai koe ki aìuiu me tolm ngakau , me aku wakaaro , me aku kupu , me taha mahi. Tenei ano hoki , ma enei kupu : te ingoa o Malva , me te Tamaiti , me te Wairua Tapa. Atnene. , e kore te tangata e wareware i te Hata Termita , te pono tino nui o te wakaponotanga. Na , ma ana kupu e mea ana te tangata ki te Hata Termita : e Hata Termita kua /tanga altan e koe alma , le mahara me te tino aroha ki a koe. No reirá e ora altan moa ; a mentía hoki aku iminga , aku mahi katoa moa , na , mo ingoa , mo tou kororia. Koia e nui te ritenga tapu poto o te tohu o te Ripeka , i huaina nei hoki ko te tohu o te Keritiano. Ileoi , tenei kupu , Atnene , e penei me enei kupu maori : meatia ponolia te mea i korcrotia ai e No reirá ko taua kupu, Ameme . e tino wakaae ana ki nga mea i korerotia ai e te kai ¡uoi ki te Atua. Ko ia totalii wakamohiotanga i te tohu o te Ripeka , o te Keritiano ranei. Na, ma reirá e nui te korero o te Keritiano 1110 te nuinga o te Alúa , mo te pai o te tangata ano , a mo te wakahoî.i i te wakawainga o Ilatana i wakangaromia ai i te Ripeka o .Hehu Kerito. Koia kia meatia te tohu o te Ripeka e te tangata i te wakaaro nui , i te ngakau karakia. Na , kaua te tangata e
lakuro ki laua tohu. He mea tino kiuo hoki k¡ te Alna , le takaro i ona r i tenga lapu. ÏIE INOINGA II El MU A I TE KAI. Ki te ingoa o te Mutua , me te Tamaiti , me te . . . E loku Atua , wakapaingia matou me tenei kai i ho mai nei i lou painga , kia ora matou mo te "wakarongo atu ki a koe. Ma Iìehu Kei'ito , to matou nui. Ameiie. Ki te ingoa o te Matua , me te . . . HE INOINGA HEI MüRI I TEÎKAI. Uá Ki te ingoa o te Mutua , me te . . . E wakawèlai ana matou ki a koe , e le Atua kaha rawa , mo nga mea pai katoa i ho mai nei ki a matou e koe , e ora nei hei tino rangatira ake ake ake. Amene. Ki te ingoa o te Matua , me te . . . KO TETAH1 11 K A NG A KIA PAI NGA KERITÍANO I NGA RA KATOA. !• I le putanga mai o te ra , kia oho te hunga katoa o te kainga. Na , i te aranga mai i te moenga, kia wakaritea pukutia te tohu o te Ripeka , e mea ana te íangata : id íc ingoa o Matua, me te . . . kia kawea ai ki te Atua ana mabinga katoa i tana ra. Tena ka mntu te tohu o le Ripeka , kia kakahnria likatia te ti na na. Kia patua te pere hei karanga i nga akonga ki te karakia. Na kei roa ratón ki te haere mai ki te huihuinga mo te karakia. Me i reirá kia patua te pere , a ka mutu tana patunga tuarua o te pere kia tiniataia waweiia te inoinga o te Ata. A ka mutu tana inoinga , kia pa nui tía tetahi \vahi o te katekihamn , kia korerotia ranri tetahi Avahi o te pukapuka ako , e tetahi ku¡ karakia
inat&u , a kia \yakarougo mal nga akonga kaíoa ki te ako e korerotia ano. Â ki muri i Urna mahi 7 kia waiatatia teiahi waiata lapa no te pukapuka. Â ki muri rawa , kia pa nuitia te inoinga : E orna ana rnaíou . . . hei wakamulunga. 5o Ano ka mu tu te karakia o te Ata 7 kia wakarite tetahi teiahi ki tetahi mahi. Na , kia wehi te huuga katoa ki te mangere. Ta te mea he liara nui te mangere. A e tino tika hoki ki te aroaro o te Aína kia mahi te ta nga ta , e kawe ana i tana mahi ki te Átua hei utu ripcneta, hei uto aroha hokiki a ia. Mo reirá i mua i te mahi 7 e pai ana kia korerotia pukutia te inoinga mo te mahi : e toku Atua , mou ra îaku . . . 4o Tenci ano 7 i te roanga o te ra e nui te pai kia nieinga e te tangata nga inoinga iti i tona ngakau. Tenei ano eíahi : E toku Atua , tohungia alian c Loe mo ahu liara! E líeku Mérito mou toku ngakau ! kia pai moku ion m atenga rawa ! E Hehu Mérito , kia lino wakapono ai tan id a koe , Ida wakarite hoki alian i ou kupa hatoa ! E te Wairua Tapu 7 lio rnai (ou mar ama , me te nuinga o ou keraiia ki toku wairua, kia toa ahau ki te he, ki te hiño ! E te Atua , te Maíua kaha rawa, e hite ana Loe i nga mea katoa, i nga wakaaro kali a , kia tupu nga hua o te pono me te pai i roto i toku ngakau , me koe hoki e wakatupu i nga hua pai ki te wenua ! E toku Atua , mou ttíku mahi, mou oku mamae , mou oku haringa , mou toku ora, mou oku mea hatea ! Ko altea koe ka ¡caranga i ahau ki te Rangi , Id te ora tonu ! E hala Alaria , e te mutua tapu aroha , inoi koe moku ! E toku hato Ahere pai 7 ti ahina ahau e koe IE toku halo paterono inoi koe moku ! E nga hato katoa inoi ra mo matón ! 5° Hei mua i te kai7 kia mea tía te inoinga : E toku sitúa, wakapaingia matou ... a hei muri i te kai 7 kia mcatia tenei : e wakawcíai ana matou . . . C° I te awatea 7 he mea pai 7 kia korerotia te inoinga : ka tahua te ron o o mu te ahere o te Nui . . . •y 7° ï te ahiahi, ka muía te mahi me te hapa , kia patua te pere hei kítranga i nga akonga ki te karakia; na, kia rúa nga patun-
ga , a ka mutu piituagA tuarua , kia. ümatatia wawetia ts luoîliga o te ahiahi. Ki muri i te karakia, kia pa nuitia tetahi wahi o te katekihama, kia korerotia ranei e te kai karakia tetahi wahi o le pukapuka ato, a kia wakarongo te bunga batea ki tana ako o te pukapuka. Ki muri kia waialatia tetahi waiata tapu no te pukapuka. A ki muri rawa kia pa nuitia te inoinga : E ana tnaíou . . . hei wakamutunga. 8o I mua i te moe , kia korerotia pukutia e te tangata , i tona moeiiga ano , te tohu o te Ripeka , e mea ana : o te Matna . . . hei wakatapu i te moe , hei wakamahara hoki ki te ma tenga rawa o Ilehu Kerito i te Ripeka. A na te mea te moe ko tetahi ritenga ano o te matenga rawa o te tangata , koia kia kawea e tatou ki te Alúa lo tatou moe me to tatou matenga rawa e tukua mai nei a mua , i te ra , i te po ranei e kore e matauria ai e tatou. He meapai hoki kia uwhiuwhia lemoenga ki te wai tapu. HE TI RANGA MO NGA RA TAPU. 1° Kei mahi te tangata i te Ra Tapu. Na, lieoi ano te mahi e kore e kino ki te Atua , i le Ra Tapu : na , ko te hoe hei haere ki te ware karakia , ki te ntahi pai ; ko le takanga me te kohuetanga o nga kai , kia ora ai te tangata i te Ra Tapu kia penei i nga ra o te wiki. 2" Tenei ano etahi karakia tno nga Ra Tapu : kia penei te inoinga o te ata me to nga ra katoa ; haunga le ako me te waiata , waiho enei mo te karakia nui o te awatea ka wakarite ai. Ki te mea e ahei ana nga akonga te haere ki te Ariki , na , kia haere atu ratou ki te karakia o te awatea , ko te Miha te ingoa , a ki era karakia atu e wakaritea ai e te Ariki mo nga tangata. Ötira ki te mea e kore nga akonga e ahei te haere atu ki aua karakia , na te han kino ranei , na te ua ranei , na te roa o te ara ranei, na, kia noho ratou i to ratou kainga wakarite ai i nga inoinga me nga waiata e tika ana mo te Miha. Tena kia loru
patunga o te pere rao te karakia nui q te awaten , i te Ra Tapu. Na , Tenei ano telahi ritenga 1110 tana karakia i le Ariki kore : Io Kia tuturi liga akonga katoa, a kia mea te Kai karakia : MEATANGA O TE WAKANtJITANGA RAWATANGA , E I1UAINA NEI KO TE ATORAIIIO. E Ihowã, e te Wairua Nui, ko koc te Atua pono kotahi pu e ora ana i nga hunga tokotoru , ko te Matua, ko te Tamaiti , ko te Wairua Tapu ; ko koe te kai hanga i te rangi me te wenua , me nga tangata katoa , me nga mea katoa o te ao ; ko koe te Wairua Nui e noho ana i ngawahi katoa; ko koc hoki te kai pupuru me te kai tiaki , me te kai tupalo o nga mea katoa ; e to matou Matua pai rawa e wakawetai ana matón ki a koe , na te mea ka wakamaramatia o matou wairua ki ton kupu , ki te ako pono o tou Hahi Katorika Romana; na, ka matau matou Lo koe te Atua pai rawa mo matou. Ivoia e nui rawa ta matou wakaaro ki a koe ; ko koc te Tino Tapu ; lieoi ano hoki nga mea tapu pono , ko tou ingoa me nga mea o tou karakia. No reirá e tino tika kia mahuelia tonutia e matou nga Atua teka me nga tapu katoa o ta matou kuwaretanga. A e pai arta matou ki te wakarongo ki a koe, ki te nuthi ki a koe, a ki te wakarite i ou kupu katoa, i tou hiahia katoa ma Ileliu Kerito to matou Nui. Ameno. 2o E waki ana ahau ki le Atua kaha rawa . . . 5° Kia tìoho ki raro te hunga katoa. me waiatatia tetahi o nga waiata tapu. 4o Kia korerolia e te kai karakia te ako poto o le wakaponotanga ( e lútea ia i nga inoinga monga ) E pai ana hoki kia pa nuitia tetahi wahi o te katekihama. h0 Kia tu Id runga te hunga katoa , a kia e ralmi katoa tenei : E wakapono ana ahau ki te Atua , te Matua kaha rawa . . 6o Kia noho ki raro te hunga katoa, me waiatatia te meatanga o te u'akaponotanga : E taku Atua , e wakapono lomi ana alian . . .
T Kia waiatatia le meatanga o te Tataritanga, 8° Kia waiatatia le meatanga o le Ilipenetatanga. 9o Korerotia ra le inoinga : E to malou Malua i le rangi . . . i0° Kia waiatatia te niealanga o te aroha tanga. I Io Kia tillar i te kunga ¡¡atoa, a inoinga : E orna ana maiou . . . hei wakamutunga. ' Ano lia niulu te tina , a ki muríala ki teawatea , na , no ka tu te ra i waenga nui o tona haerenga ki te torengilanga , na, kia rúa patanga o te pere hei karanga i nga akonga ki le karakia , ko te Weperi te ingoa. Tenei ano etahi o nga ri tenga e pai ana 1110 taua karakia : i" Kia tuturi le kunga katoa , a e le karakia te inoinga : E to matou Matua i te rangi . . . Tena wakapaingia koe , e María , . . 2o Kia tu ki runga te kunga katoa , a tenei tatanga o te Weperi : E te Alna , ' tiakina e koe toku wakaoranga. E te Nui , * holioro nrai tou wakakahanga ki ahau. Kororia ki te Matua, me te Tamaiti . . . 3° Kia noho ki raro te kunga katoa , me waiatatia ta fíaiciri : Maku tou kororia c v ahapualina . . . Kororia ki te Melua . . . Ka hari te tangata e wcki ana . . . Kororia ki fe Matua . . , Wakapai koutou ki te Nui > c nga . . . Kororia ki te Matua . . . N Ka nuitu ana waiata , kia korerotia tetalii wahi o te katekiliama ranei , o te puknpuka ako ranci , o te kura ranei. 5o E pai ana kia korerotia le inoinga o te Rollaría. 6o Kia waiatatia te waiata No te o aku hora . . . lie inoinga tenei kia wakapai ai te Atua ki nga wairua o te hunga kua mate.
E orna ana matou . . , hei wakamutunga. I te ahiahi , k¡ muri i te hapa kia penei te inoinga me to nga ra ka toa. KO ETÁHI INOINGA. E pai ana enei inoinga mo te ora tapa , HE INOINGA MO TE TIMATANGA O TE NGAKINGA Kt TE W EN tí A. Ki te ingoa o te Matua , me te . . . E ha ta María , inoi mo matou. E nga hato Ahere , inoi mo matou. E hato Hohepa , inoi 1110 matou. E nga hato Pateriaka , inoi 1110 matou. E nga halo ka toa , inoi mo matou. RIA INOI TATOU. E to matou Matua i te Rangi , ñau i mea kia mahi te tangata ki tona ora tapu me tona ora rnaori. Ko te tangata hoki e mahi ana ki tona ora tapu ka wakapaingia ai e koe. Ivoia e inoi ana matou ki a koe , e le Nui . kia lio mai tou keralia kia pai ai ta matou ngakinga ki o matou wairua , a kia wakatupui'a ai e matou nga hua o te tikanga ki tou aroaro. O ti ra ñau hoki i mea -kia mahi te tangata 1110 tona ora maori.ki te kakawa o tona mata. Koia e mahi ana matou , e ngaki ana kia wakaritca ai tou kupu me tou tikanga. Na , kia pai te Rangi , kia pai te ua , kia pai te ra ki te ngakinga o Le wenua, ki te minga o te purapura, kia pai ai te kupu me nga hua hei oranga 1110 matou , na , kia ora ai matou 1110 tou aroha , mo tou kororia , e te Matua pai rawa , e wakaara ana i te ra o te Rangi ki runga ki nga tangata ka toa , ahakoa pai , ahakoa kino. Na, kia pai koe ki te inoinga 0011 tamariki. Ma Hehii Kerito, to matou Nui. Amene. Ki te ingoa ó íe IVÎatiia ? to . • *
m, mOIM6A KlA WAKAPAI TE ATUA Kí AT.À MEA TUPU O TE WHKtfA , A KlA tVAKAORANGIA RATOU I KGA MEA KENO. Ki te ingoa o te Matua , ine te . . . E hala Muría , inoi mo matou. E hato Mikaere , inoi mo niatou. E nga hato Ahere, inoi ino matou. E hato Hohepa , inoi mo matou. E nga líalo I'ateriaka , inoi mo matou. E nga hato Apotoro , inoi 1110 matou. E nga hato ka toa , inoi n;o matou. IA'01 TATOU. E to matou Matua i te Rangi , ka urea a Ilehu Kerito ton Taniaiii arohaíia , o nui te kaha o to tehunga wakapono inoinga ki a koe. Koia e inoi ana matou ki a koe, e lo matou Matua pai ra\va , kia ho mai e koe lie wakapono ka lia ki o matou wairua. A na tou kupu hoki i mea : e tini ano nga tangata e kore e whiwhi ki ou homaiíanga noatanga , na te mea e hara ta ra tou inoinga ki tou aroaro. Koia e inoi ana matou kia wakakahoretia e koe a matou hara , a kia wakalikatia ai o matou ngakau ma te utu nui 0 nga mamae o Hchu Kerito. Na,e kore koe e wakarongo ki te inoinga o nga ngutu kan , e hara nei na te ngakau ; e kore hoki koe e wakarongo ki te inoinga o tehunga wakakake, o te hunga tiirihanga, o te hunga liara. E Ihowa , e te Atua tino atawai , kei wakalahuri a tu ou tari nga i ta matou inoinga. Na tou kupu 1 mea ki nga tangata o te ao : matua rapu i rangatiratanga me te ti/canga o te A tua , a ka ki a koutou nga mea malta hei o ra nga mo koutou. Na, e pai ana matou ki ou kupu katoa ; kia pai hoki koe , e pa, ki a matou inoinga e meatia nei ma Ilehu Kerito , tou ïamaiti arohaíia nuilia. Tenei ano ta matou inoinga ki a koe : na , kia wakapai koe ki o matou mea tupu , kia pai ai nga hua , kia pakari ratón hei oranga 1110 matou , a kia wakawotai ai matou ki a koe ; na , kia ora ai hoki matou
moa . nio le ora tonu, 1110 tou kororia, Amene. E le Nui , kia wakarangona atawaitia e koe a matou i no inga. Ahakoa e tika ana kia kino nga mea o le ao ki a matón, liei ulu 1110 a matou hara ki a koe, na , kia tohungia matón, a kia pai koe, 111a tou atawai, mo te kororia o tou ingoa, na , kia pai koe kia wakaorangia o matou kari , o matou mea tupa i te ngarara me nga mea kino katoa e wakakino ana ki o matou oranga ; kia peia , nía tou kahanga , ana mea kino , kei wakakino alu ratón ki tetahi wenua atu ; a ka wakaorangia nga niara me nga kari i nga mea kino , kia whiwhi matou ki nga mea tupu , mo te kororia o tou nuinga. Amene. Ki te ingoa o te Malua , me te . . . IIE INOINGA MO TE TANGATA HI IKA , TANGO MANE RANKf. Ki te ingoa o te Mutua , me te . . . E hala María , inoi mo matou. , E hato Kaperiere, i wakaora i a Topia i te ika kino , inoi mo matou. E nga hato Apotoro , i tuku i te kupenga ki le kupu o Ilehu Kerito, inoi 1110 matou. E nga hato Pateriaka , inoi mo matou. INOI TATOU. E to matou Mat.ua i te Rangi , ñau i hanga i te tangata mou anake , na , mo íe matau ki a koe , 1110 te tino archa atu ki a koe. II o mai tou keratia kia tika o matou vvairua ki a koe, ki ta tou hiahia , a wakapai hoki koe ki ta matou niahi hei tango i nga oranga mo matou. Ñau hoki i hanga i nga ika, i nga manu, i nga kararehe me nga mea tupu mo te pai o te tangata. Oíira tukua mai e koe kia ora matou mou, mo te ora tonu. Ma líehu Kerito , to matou Nui. Amene. Ki te ingoa . . . ■t
f fi / r ff / , f, Cs/i&v^n.. f'rifii-t - /¿.w fi /( ^ .té t:-> / ¡y***1 ' '*£ ^ 0 J t /-i, £ ■**-■ * t m ^ /?í tí> /£ X» ¿t ték^t x. f «f £& ^ ã.. ^-/i * /f;#
HE INOINGA MO NGA TIRA. Ki te ¡ngoa o te Matua , me te . . , E hata Mana , inoi mo matou. E hato Kaperiere , inoi mo matou. E uga hato Ahere, inoi mo matou. E hato Hohepa , inoi mo matou. E nga hato katoa, inoi mo matou. INCft TATOU. E te Atua kaha rawa , e te Atua atawai , arahína matou e koe ki le ara o te marietanga me te painga ; a kia tiakiua matou e nga Ahere , na , e Kaperiere i arahi nei i a ïopia ; kia lioki mai matou ki to matou kainga i ton aroha me te haringa. Amene. E te tino Nui , tohungia ra matou. E Iíerito , tohungia ra matou. E te tino Nui , tohungia ra matou. E to matou Matua i te Rangi . . . Tena wakapaingia koe , e María . . . Kia haere tatou ki le marietanga. Ki te ingoa o te Nui. Amene. Ki te ingoa o le Matua. Amene. ilE INOINGA KI A MARIA. lío te inoinga pai tenci mo te malunga o nga E orna ana matou ki te atarangi o tou kaha, e te hata matua tvahine o Hehu Kerito , to tatou Atua , kei wakatahuri atu ou taringa i a matou inoinga 1110 o matou mate ; engari , ma tou inoinga kaha ki a Hehu Kerito, kia wakaorangia matou ake ake i nga mea wakamatakutia katoatia , e te wahine takakau wakakororiatia me wakapaingia. Amene. Ki te ingoa . . .
RO ETAU1 INOIXGA MO NGA TURORO E MATE 1TI. E te Atua kaha rawa , e to matón Malua i te Rangi , kia lohungia , kia wakapaingia hoki matón e koe , a kia wakaorangia tenci Turoro i tona mate , ma ton painga tino kaha ! Otira ki te mea ka rite tou hiahia ti ka rawa kia tangohia te Turoro i teñe! ora poto , i lenei ao noa , na , kia ora mou tona wairua , a kia haere ia ki a koe , ki te ora tonu o te Rangi. Ma Hehu Kerito r to matón Nui. Aniene. E to matou Matuu i te Rangi . . . Tena wakapaingia koe , e María . . . E orna ana matou ki te atarangi. IlE R1TENGA K ARARIA MO NGA TURORO E MATE NUI . Ki te hahcre he Ariki hei wakarite i o te mo nga Turoro , na , kia kota.'ii Ka , kia harakia ranci , hei wákarite i nga ritenga e t Na , Ida haere mai ki te Turoro te Kai harakia me tetahi hunga ata hei hoa mona, Jai kai i no i hok\ ana hoki kia ti ni ata nga akonga hei inoi mo te Turoro. Na , c nui te o te Alúa id hunga e ir ahupa i ana ki nga Turoro. ano harakia mo ratou. Na , kia tuturi te hunga /¿atoa i te o Turoro. inoi ratou kia penei : E ha ta Maria , inoi mo matou me tenei Turoro. E nga hato Ahere , inoi mo matou me tenei Turoro. E hato Mikaere inoi mo matou me . . . E hato Hohepa , inoi . . , E nga líalo Paleriaka , inoi . . . E nga hato Apotoro , inoi . . . E nga hato katoa , inoi ... Kia tu ki runga te hunga katoa , a Ida e te kai
tenei wafii o te Pukapuka Tupi/, : ( Marcha i O- la. toe noa te 18. o nga rarangi. ) Ka mea atu ia ( a Helia Kerito ) k¡ a ratou , ( ki ona ) haere ra koutou ki te ao katoa kia kauwau i te Hongo pai ki te bunga katoa. Ko ia e wakapono ai , a e iriiria hoki , ka wakaorangia ai. Otira ko ia e korc e wakapono, ka wakawakia ai nio te tino mate. Na , tenei ano nga tohu e wakakitea nei nía ratou e wakapono ana : ko nga Rewera e peia ai e ratou i toku ingoa. Ka korero ratou ki nga reo hon. Ka kaha ratou ki nga nakahi kei wakakino. A ki te inu ratou i tetahi mea wakamate , o kore ratou e wakakinoa. KIA INOI TATOU. Ko konei kia tuturi te hunga katoa. Kai karakia. E ïlehu Kerito , te Kai wakaora o te ao, Akonga. Wakanuia mai te Wakapono ki a matou. Kai karakia. E Hata Terinila , ko te Atua kotahi i nga hunga tokotoru , Akonga. Tohungia matou me tenei Turoro. Kai karakia. E hata Maria , Akonga. Inoi rao matou me tenei Turoro. Kai karakia. E nga hato katoa , Akonga. Inoi nio matou me tenei Turoro. Ko konei kia noho marire te hunga katoa, a kia korero te karakia ki te Turoro i enei kupu : E to matou hoa arohatia ki ta Hehu Kerito , kia marire tou ngakau , kia wakawirinaki koe ki a ia ; ka mate rawa hoki ia mo tatou katoa. E nui tana aroha ki a tatou ; e nui tana kaha ki te wakapai ki a tatou ; kia nui hoki to tatou aroha ki a ia ; kia kawea e koe ki a ia tou mate me ou mamae hei utu ripeneta , hei utu aroha hoki ki a ¡a 1110 ana mamae nui i runga i te Ripeka. A kia mahara hoki koe , e hoa lapu , ka nui te utu i le Rangi ma te Atua e ho mai ki te hunga e mamae ana i te marielanga ki ta le Atua tikanga matuatanga. Ileoi , kia wakakotahitia ou
mainae ki to Heliu Kerilo , me tou wakapono me au inoinga ki to te Hahi. INDI TAT0U. E te Atua , e to matou Matua pai rawa , tohungia matou , wakapaingia hoki matou e koe , a kia pai koe ki ta matou inoinga. Na , e inoi ana matou ki a koe, nio lenei Turoro, ki te ingoa o Heliu Kerito , tou Tamaiti arohatia nuilia. Na , ahakoa e pono ano ki tou kupu, ko nga- mate me nga mamae o tenei ora poto e pai ana hei utu ripeneta mo nga liara, hei ritenga hoki e wakanui ana i o matou taonga kororiatanga i te Rangi , na , kia wakaorangia tenei Turoro ( ko konei tona ingoa iriiri ) i tona mate kia niahi pai ake ia mo tou kororia , a kia wakawetai ai ia me matou ki a koe , ki tou painga nuilanga ! otira ki te mea ko tau hiahia tino tika ake ake e kore e pai kia wakaorangia to matou hoa tapu i lona mate, na, kia ora mou tona wairua , a kia haere atu ia ki a koe , ki te ora tonu o te Rangi , to matou kainga pono , pai rawa ! Na, e wakapono ana matou ki ou kupu katoa. Ñau i mea mai , ko te tangata e kore e ripeneta , e kore e iriiri , ka haere ia ki te kapura o te iweri nuitunga kore. Tena ko te Keriliano tika e mate rawa ana i le ripenetataiiga , i tou aroha , ka haere ia kite ora tonu i te Rangi. Koia e kore ngakeritiano tika e tino wehi ki te matenga rawa. Na, he pono, te matenga rawa ko to matou wakaoranga i te wahi o te tini o nga liara, i te tini o nga mate , na , i tenei ora poto , i tenei ao noa e hara nei i to matou kainga pono. Engari te matenga rawa ko te tima ta nga o to matou liaerenga atu ki te Rangi ; ki te ora kino kore , mate kore , na , ki te ora tonu , ki le ora tino pai , mutunga kore. Koia , e te Atua, e to matou Matua Pai rawa , ki le kahore tau hiahia e pai kia wakaorangia to matou hoa tapu i tona mate , na , kia wakaorangia ia i nga hara katoa , kia ora ia i tou Keratia , i tou aroha , a kia haere ia ki a koe , ki tou kororia , ki tou Rangatiratanga ; na, kia tino huri ia ki reirá latari ai ki te niutunga o tenei Ao , na , ki le aranga mai o nga linana i te mate ,
kia wakaharilia tonulia ai ¡a ake ake ake i nga halo kaloa ! Ma Hehu Kerito, to matou Nui. Amene. E nga hato Ahere , me nga hato Apotoro , me nga hato Paterono , me nga hato katoa , inoi koutou uto matou me tcnei Turoro. E hata María , e to matou Matua wahine tapu arohatia , kia aroha mai koe k¡ a malou , a kia nui hoki tau inoinga atu ki te Atua mo matou me to matou nei hoa tapu e mate ana. Me he mea ka haha te Turoro ki tetahi alio i te hipa o te Atua , ina ka man ta i tona na , e tilia ana kia korerotia e te Kai karakia le e nei mona i raro atu, kia wakamaramalia ai tona nga ai hoki ia i te wakaponotanga , a kia wakapaing i te Atua ano. Me he mea hoki kihai te Turoro i na, e iriiria ia kei teakatakariri te Atua a , a tona ki te iweri , ki te mea lia pa wat ve te ratea a ia,. Tenei ano te ritenga alio c poto ano kia te wakaponotanga o le Turoro lata iriiria , a kia ai te Turoro kihai i iriiria , ki nga pono nui e tilia nei mo le tanga i te Kai karakia. Kia mahara tatou, e oku hoa tapu, ki nga pono nui o te wakaponotanga , kia wakanuia mai ai to tatou , a kia reka ai hoki a tatou inoinga ki le Atua. Na , he wairua anake te Atua ; ko te wairua nui rawa kotahi pu ia. O tira tokotoru lmnga ano ki a ¡a , ki tana kotahi tanga , na , ko te Matua , te hunga tuatahi, ko te Tamaiti , te hnnga tuarua , a ko te Wairua Tapu, te hunga tuatoru. Na, enei hunga tokotoru ko te Atua kotahi pu; he mea liuihuia putia ano tenei ; ko ia te Iiata Termita , ko ia te Atua pono , ko ia a Ihowa , ko ia te tino Matua o nga tanga ta katoa. Na te Atua i hanga i le Ao me nga mea katoa o te Ao. Na te Atua i hanga i a Atama raua ko Ewa hei lupuna mo nga tangata katoa.
Tena kíhui raua ì noho ai i te pai ; na , ka taka rana ki te kino , ki te wakakaketanga , e kai ana raua i te karaka i rahuitia e te Atua. A to raua hara i huaina ai ko te hara Orihinare : ko ia te hara tuatahi i tenei Ao ; ko le purapura ¡a o te kino , ko te takenga o nga tnate katoa , ara , ko te putake o nga hara kaloa. Ko ia hoki te hara e piriai ki a latou katoa. A ko ia le hara c wakakahoretia ana e te Iriiringa te tuatahi o nga hakerameta. Na , kianui to tatou wakawetaitanga ki teAtuanio tana aroha nui rawa ki a tatou ! Ta te mea kihai ia i pai kia waiho nga tangata ki o ratou hara. Engari ka tonoa mai e ia ki te Ao tana hunga tuarua , ko te Atua Tamaiti hei Kai wakaora mo tatou. No reirá ka wakatangatatia te Atua Tamaiti e te Wairua Tapu ki roto ki te kopu tapu o María hei matua wahine mona , he wahine takakau ake ake , he wahine pai tonu. Na María hoki ia i wakawanautia ki tenei Ao ; a ka huaina nuitia ia ko Hehu Kerito. Koia e rúa ahuatanga ki a Ilehu Kerito , na , ko te Alualanga me te tangatalanga ; otira he hunga kolahi pu ki a ia , na , ko tona hunga Atua anake. I peneitia i wakawanaut'a a Hehu Kerito e María ki tenei Ao maniata ; a ka toru tekau ma tora ona tau i ora ai ia i te wenua. Na , ka nui tena ako ki nga tangata , kia wakamaramatia ai ratou, na, kia peia ai te pouritanga me te Kuwaretanga. Tenei ano i mate rawa ai ia i te Ripeka hei utu ki te tikanga o te Atua mo nga hara o te Ao. Koia , e hoa tapu , e nui rawa to Hehu Kerito aroha ki a tatou , na , kia nui rawa hoki to tatou aroha ki a ia ! Muri iho ka ara ake ia i te mate , ka ora tonu. Nana pu te Hahi Pono Kotalii i hanga ki runga ki a Petera me te Apotorotanga. Ko te Hahi Tapu, Katorika, Romana ia, ko te Hahi mo te wenua katoa , mo nga tau katoa o te Ao. Na Hehu Kerito hoki i hanga i nga Hakerameta e witu hei tuwha i tana keratia ki nga tangata , kia wakaorangia ai ratou. Ko te keratia hoki te mea tino pai hei mararna , hei oranga , hei kahanga mo le wairua o te tangata.
Tenei ano hoki , na Hehu Kerito i nieinga houlia nga ture o te Atua nio te ora tapu. Tenei aua ture : na , kia wakapono nga tangata ki ana kupu katoa ; kia vvakarongo ratou k¡ tona Uahi pono kotahi e lino korero ana ma te Apotorotanga ; kia inoi , kia karakia ratou ki te Atua , ki te ritenga o tona llalli ; kia aroha tonu ratou ki te Atua , a kia rite tonu hoki la ratou aroha te tetahi ki tetahi , kia tangohia paitia te iriiringa me nga llakerameta e tika nei nio ratou ; kia wakatapua tikatia te Ra Tapu ; kia rongo nga tamariki ki o ratou inatua : kei kino te ngakau o nga tangata ; kei pureinu ratou , kei patu , kei inauahara , kei hae , kei tahae , kei korero teka . Kei hiahia o ratou ngakau ki te hara , engari kia ripeneta te hunga liara ; kia wakauuia le tikanga o te hunga pai, a kia mahi paiake ake nga tangata katoa: ko ia te ako o Hehu Kerito i nga ture nio te ora tapu. Tenei ano tetahi ako atu na Hehu Kerito : e tino pai te Atua ki te tangata pai , na , mo te tangata pai te ora tonu o te Rangi. Otira e tino riri te Atua ki te tangata kino e noho pakeke nei i ana hara nui ; na , mona te kapura o te Iweri matunga kore. Na , ka oti te ako me te mahi tapu o Helm Kerito i te wenua, ka kake ia ki te Rangi. No reirá ia e hoki mai ai ki te wakawa i nga tangata katoa , ahakoa pai , ahakoa kino. Ta le mea e pono rawa tenei : ko nga tangata katoa e wakaarahia i te mate , a te mulunga o te Ao, kia wakawakia nuitia ai ratou e Hehu Kerito, a kia wakaaetia houtia ai hoki c ia te ora tonu mo te hunga pai, me te Iweri mo te hunga kino. Ko ia , e oku hoa tapu , ko ia nga pono nui o te kupu o te Atua ; ko ia nga pono nui e wakaponohia nei e nga tangata , i te Ao katoa. Na , kia tino wakapono hoki tatou ki aua pono katoa. A kia peia rawatia nga wakaaro o te ngakau mo nga Atua teka o tenei wenua ; kaua hoki tatou e mataku ki o ratou ritenga katoa, kei wakatakariri te Atua pono ki a tatou, a kei wakarihariha ia ki a tatou inoinga , mo te hunga mate , ara , mo tenei Túroro.
Ko homi , ki te mea kihai te Tur ¡ mua , otira e kapono ana ia ki nga pono nui o te ako i , a ana hoki tona ruja kan mo ana hara , na, e tino iriiria ia , i na ka mate nui ia. Ki te mea , no ka iriiria te Turoro , e atu ana tona mate, a ka tata ia ki te matenga rawa , , Ida e te Kai karakia tenei inoinga : Haere , e te wairua keritiano , haere koe i tenei Ao noa , haere ki te Atua Matua i hanga i a koe ; haere ki te Atua Tamaiti i wakaora i a koe ; haere ki te Wairua Tapu i wakatapu i a koe ki tana keratia ! E Ilehu Kerito , wakaorangia putia taua wairua ki te utu o tou tolo i rere iho i te Ripeka ! kia pai tau wakawakanga ki a ia ! kia tangohia ¡a e koe ki tau atawai i tou Ita nga tira ta nga o te Rangi ! E hala Maria , e hato Ilohepa me nga hato Ahere , me nga hato katoa, kia nui ta koutou inoinga ki te Atua mo tenei Turoro ! Kia malia hoki te horero i ene-i inoinga ki te o te Turoro : E Heliu , tohungia ahau ! E Maria , inoi koe moku ! E Ilehu , e wakapono ana ahau ki a koe , e aroha atu ana ahau ki a koe ! Kia meinga c te Kai karakia ki te Turoro kia ia ma tona ngakau ki aua inoinga iti, a ka lata nu te matenga rawa kia tino inoi nga akonga kaloa e tuturi ana a ida meinga e te Kai karakia enci kupu mo te Turi.ro Id tena taringa : E Heliu , e Ilehu , e Ilehu ! Kia tukuaatu toku wairua ki ou ringaringa,c te Nui. E Ilehu Kerito, tangohia pai tía toku wairua e koe. E hata Maria, inoi koe moku. E Maria, e te matua o te keratia, e te matua atawai, inoi koe ki te Atua, kei kiuo te mauahara ki ahau ; tangohia ahau ki tou kahanga , i te haora o toku matenga rawa. Ano ka marero te Turoro , he mea pai kia patua te pero o te kainga hei tnhu mo te matenga rawa o te Turoro . inoi ai te
O # / * * J' 0 .. „ mJ.. ■ s ' /_ " > / f u) dò "àJL O * i
katoa mo tona icairua , kua viro atu ki te icakaicakanga o te Atna . Tcnei ano tetahi inoinga e tika nei kia korerctia ai e te hunga e tutu - ri ana i te nohoanga o te hunga kua mate raïca , e noho ana ranei i o ratou kainga patata : E te tino Niti , tohungia ra matou. E Kerito , tohungia ra matou. E te tino Nui , tohungia ra matou. E to matou Matua i te Rangi . . . Tena wakapaingia koe , e María ... No te hohonu tanga o aku liara . . . INOI TATOU. E inoi ana matou ki a koe, e te Nui , mo te wairua o toa kai rongo kua mate i tenei Ao ; na , kia ora mou , a ko nga liara i meatia nei e te wakangoikoretanga o tona tangatatanga , kia lioroia ai ratou e tan aiawai tino pai , tino aroha. Ma Kerito , to matou Nui. Auiene. E orna ana matou ki te atarangi . . . Ki te ingoa o te Matua me te . . . HE RITENGA MO TE TAÑI MANGA. Na , i° ka mate ratea te turoro , kia takaìa paitia tona tinana ki tetahi kakaJíii , me waiho ia i reirá takoto ai i tona moenga . E pai ana hoki kia ivakatalotoria ki runga ki tona urna tetahi ripeka hei tohu o te matenga raïca o He hu Kerito mo nga tangata o te ao. 2o Ki te mea he papa rakauano ki te kainga , na , lúa hanga tetah i kaiccna mo te tupapaku kia wakatakotoria ai ia ki roto. A ki runga ki te kaivena kia hipokia te k ikahu , me wakatakotoria te ripeka i te tikanga o te urna. E pai ana hoki kia rapua tetahi wai tapii hei uwhivichi i te tupapaku. r>° Kia hería tikatia he poka i te wahi i meatia hei tanumanga i wakatapua nei , i taiepatia hold mo nga tupapaku . i0 Kia noho tetahi kai inoi i te nohoanga o te tupapaku hei inoi ,
hei karakia i reirá ki te Atua mo te iva ¿rúa o te hunga kua mate. Ilci reirá c pai ana lúa korerotia nga inoinga : E to matôu matua , i te rangi . . . Tena wakapaingia koe, e María . . . E wakapono ana ahau ki te Atua te matua kaha rawa . . . me te Rohario , me nga meatanga o te ora tapa * o te Ripenetatanga. E pai ana hoki lúa tirohia te pukapuka ako , a lúa wakaaroa te Atua me nga mea o te ora tapa. o. Kia kotahi ra e talco! o ai te tupapaku , ma te Ariki e wakarite i nga karakia mo te tanurnanga , ki te ritenga nuitanga o te Ifaìii. Me he mea e tawiti ana te Ariki , ko tetahi Katekita , a ki te kaliore he Katekita , na , lúa kotahi lca¡ karakia o te Icainga hei wakarite i te tanurnanga ki nga karakia o te llalli e matauria nei i reirá. Te - nei ano tetahi ritenga karakia e tika ana ki reirá . Kia liaere mai te hunga o te wanaunga o te tanga! a m ete me ana hoa hoki ki te wahi i takoto ai te kaicena kia tuturi fatou lú reirá hei inoi ki te Atua . Ko te kai karakia lúa tu ki runga ; na , uwhiuìchia e ta te tvpapaku lú te wai tapu , lúa pa nuitia te inoinga : No te hohonutanga o aku hara i karanga ai ahau ki a koe , e te Nui ; * e te Nui kia rongo koe ki toku reo. Kia wakarongo ou taringa * ki te ritenga o taku inoinga. Ki te mea e titiro koe ki o matou hara e te Nui # e te Nui ko wai e tu ki ton aroaro / Na te mea kei a koe te atawai , koia e kore ahau e i oehi lú te inoi ki a koe ; * a ka meinga e koe te ture o te tatar ¡tanga , no reirá e wakawirinaki ana ahau ki a koe , e te Nui. Kua ora toku wairua ki te kupu o te atua ; p kua tatari toku wairua ki te Nui No te takiritanga o te ata tae 110a ki te po , # kia tatari a Iharaira ki te Nui. Na te mea kei te Nui te atawai, * ka nui kia iate wakaoranga. A mana a ïharaira e wakaorangia ai * i ona hara katoa. Ko rtahi wahi o tana inoinga e meinga ana e te kai karakia , a ko tetahi wahi atu e meinga e nga kai inoi katoa .
C>° Ka mulu tana inoinga , kia wakatakotoria te kawena ki ranga ki nga rakau , a kia mauria peneitia ia e etahi tangata ki te ware karakia , na , ko te kai karakia ki mua , nmri mai ko te kawena , a ki muri rawa ko nga kai inoi. Tenei ano etahi karakia mo te haerenga ki te ware karakia ; kia waiatatia nga meatanga o te Tataritanga , o te Ripenetatanga me te Arohatanga. A me he mea e roa te haerenga , kia pa nuitia te Rohario. 7o Na , ka tapoko te kawena ki roto ki te ware karakia , kia waiatatia tenei waiata. Inoi, e nga Hato o te Atua, * mo te wairua o tenei tupapaku ; — Haere mai ki a ia , * e nga A he re o te Nui ; — Kawea e koutou tona wairua , * ki te aroaro o te tino Nui ; — tangohia ia e Iverito , * i karanga ki a ¡a ; — a arahina ia * ki te haringa o Aperahama. — Kia lio mai e koe, e te Nui , * te marietanga tonutanga ki a ia ; — a kia witi mai mona * te marama c kore e tineia. í Ko nga kai inoi c waiata ana, etahi ki tetahi taha , etahi ki tetahi taha . Kia wakatakotoria te kawena ki waenga nui , a kia lika nga waewae o le tupapaku ki te Ata. 8o Ka mulu te waiata kia tuturi nga kai inoi katoa , a kia tiniataia e te kai karakia nga inoinga e pa nuitia ai e nga kai inoi katoa : E to matou Mama , i te Rangi . . . Tena wakapaingia koe , e María . . . Na , kia tualorutia enei inoinga. A kia ko tahi hoki te inoinga , E to matou Malua , i te Rangi . . . Na , kia pa nuitia enei kupu e te kai karakia e tu ana ki runga ; kia korerotia pukulia e te hunga katoa enei kupu : kia wakataputia . . . kia uwhimvhia e te kai karakia te kawena , ki te wai tapu , a ka mulu , ka pa nuitia enei kupu : Kai karakia. Auac tukua matou kia ngarolia i le wakawainga. Nga kai inoi. O ti ra wakaorangia matou i te kino. Amene. Kai karakia. 1 te tatau o le Iweri, Nga kai inoi. Wakaorangia tona wairua.
Kai karakul. Kia okiokì ia i te marìelanga. Nga kai inoi. Amone. Kai karakia. E te Nui kia rongo mai koc ki taku inoinga ; Nga kai inoi. A kia haere taku tangí ki a koe. Kai karakia. inoi tatoü. E te Nui , kia pai koe kia wetekia tou kai rongo ( konei tona, ingoa iriiri) i nga hereherenga o ana ha ra ka toa , a no ka ara ake ia i te mate a te mutunga o te ao , na , kia ora tonu ia ket nga Hato , kei ou wakapaingia. Ma Hehu Kerito to matón Nui. Nga kai inoi. Amene. 9o Ka mutu aua karakia , kia rnauria te kawena kia tonumia , na , ko te kai karakia ki nina ; ki muri mai ko te kawena ; a ki nuiri rawa ko nga kai inoi. A i a ratoue haere ana, kia waiatatia tenei waiata : Kia arahina koe ( te teairua o le ) ki te Rangi * e nga Ahere. — Kia tangohia atawaitia koe e nga Maretire * i tou patanga atu ki reirá ; — arahina pulía koe e ra tou * ki te kainga tapu o Iliruharama. Kia wakaturia koe * ki te huihuinga kororia o nga Ahere. — A kia whiwhi koe * ki to Raharuha marietanga tonu tanga. Me he mea e roa te haeretanga i te ware karakia ki te wahì liei tanumanga , na , kia pa rmilia tetohi waiii o te Rohario , toe noa ki reirá. \ 0. A ka toe atu te kawona ki te wahi hei tanumanga , kia uwhiuwhia te poka e le kai karakia ki te wai tapu , me wakahekea te kawena ki roto takoto ai. A kia tu te hunga ka toa , i le taha o te poka , na , kia waiatatia tenei waiata : Ko ahau ( ko Ilehu Kerito ) telakeiiga o tearanga mai i le mate, * o te ora tonu. — Ko ia ewakapono ki ahau , * ahakoa ka mate, ka ora ia. — Koia ko le hunga ora katoa e wakapono ana ki ahau , * e kore e oti atu i te mate. Kai karakia. E te lino Nui, lohungia ra matón. Nga kai inoi. E Kerito, lohungia ra matón.
Ka¡ karakia. E le lino Nui , lohungia ra matou. Kai karakia. E lo matou Matua. A kia korerolia pukutia e te luinga katoa enei kupu : Kia wakatapulia . . . Na , ka uwhiuwhia te kawena e te kai karakia ki te wai lapu. Kai karakia. Àua etukua matoukia ngarotiai le wakawainga. Nga kai inoi. Olira wakaorangia matón i te kino. Arnene. Kai karakia. I te talau o te Iweri , Nga kai inoi. Wakaorangia lona wairua. Kai karakia. E te Nui kia rongo mai koe ki taku inoinga ; Nga kai inoi. A kia liaere taku tangi ki a koe. Kai karakia. inoi tatou. Kia pai koe , e te Nui , ki ta matou inoinga ; na , lio mai tou atawai ki tan kai rongo kua mate , kei riro ki a ia nga mamaetanga hei utu 1110 ana liara , ina kua pai tona ngakau ki le \vakarite ki tou liiahia ; a no ka huilnii ia i raro nei ki te tokomaha o nga keritiano e \va ka rongo ana ki te Hahi ma te wakaponotanga likanga , na ,kia huihui hoki ia i runga ma tau atawai ki te wakaminenga o nga Ahere. Nga kai inoi. Ameno. Kai karakia. .Ma te atawai o te Alúa kia okioki tona wairua me to te hunga mate katoa ki te mar'elanga. ílei konei kia wakakiia te poka i te oneone , a kia wakaturia telahi ripeka rakau ki runga ki te poka , na , ki runga ki te matunga o le tupapaku. Muri iho kia hoki te hunga katoa ki te ware karakia, a kia pa nuitia i te ara tenei inoinga : No te hohonu tanga o . . . A ka tae mai ki te ware karakia , ka pa nuitia : E to matou Matua , i te ¡tangi . . . Tena wakapaingia koe, e María . . . E orna ana matou . . . Ki le ingoa o teMalua, me le Tama i ti, me te Wairua Tapa. Amone. Ileoi ka muta.
KO NGA WAIATA.
WAIATA i. Ko te Alna he wairua nui kotahi. Ko nga tikanga tonutanga ka toa ki a ia. 1 He rongo pai mo tatou ; He inarama nui hoki ; Na , ko te Atua pono Kotahi ano. Areruia , areruia , areruia ! 2 Ko le wairua ia E nui , e pai rawa , Ko te wairua tika E tino kaha. Areruia . . . ! 5 Kahore he tiniatanga , llore rawa he niutunga Ki tana lino oranga E roa rawa. Areruia . . . 4 E matan ana ia Ki nga mea pu ka toa, Ara , ko tana inatau E nui tonu. Areruia . . . ! WAIATA 2. Ko te Atua le Kai hanga o te Ao, me te Ivaiho nía i i nga mea pai ka toa. i I hanga e te Atua Te llangi me te wenua , Tenei Ao katoa 1 te kore mea. Areruia . . . !
i Na tana wakapainga Te ora me te kainga . Te kai me te kakaliu Ki a tatou. Areruia . . . ! 3 He wairua tangata Ki to te Nui a hua, Ko te mea pai atu Ki a tatou. Areruia . . . ! 4 Ko te mea pai rawa Tana Hahi , tana kupu , Me to te Rangi haringa Ki a tatou. Areruia . . . ! VVAIATA 5. Kei nga wahi katoa te Atua. E kite ana ia i nga mea kaloa; e pai ana ia mo te hunga pai; otira e nni tana riri tika ki te hunga kiuo. 1 E noho ra te Alúa Kei nga wahi katoa , Na , he wairua ia Nui rawa. Areruia . . . ! 2 E ti tiro ana ia I nga mea pu katoa , Mea ora, mea mate, Mea ake. Areruia . . . ! 3 E kite ra lioki ia I o tatou inahinga , I o tatou korero, í nga wakaaro. Areruia . . . ! 4 Te ora o te Iweri Mo le hunga kino , teka ; Tena mo te hunga pai
Te tino ora. Areruia . . . ! S Kia nu i , e Ihowa , Te nía tan no matou ! Kia nui te aroha Ki a koe pu ! Areruia ... i W AI ATA 4. Ko te Alna te tino take o te pono , o te tika. Ko Hchu Kerito le Atua túpalo ki te tikanga o tana Hahi. 1 Ka nui te pono O te Atua pai ; Na , tana wakaaro He mea nunui , he mea iiunui. 2 Kahore he te ka Ki lana mahi ako, Ka tika tonu ia , Kahore he kino , . . . 5 Ka nui te ako O le Atua Ilehu , He mea wakapono , No nga mano tan , . . . 4 Kihai i niahue ī a Hehu Kerito Tana kupu marie Ki nga ako noa , . . . 5 Ano i a ia Ka kake ki te Rangi , Kua \va ka lútea Tana llahi pai , . . , 6 Ka wiriwiria , Mo tana kupu tapu Etahi hunga tika
Ki le kauwaiT , . , , 7 Ko nga Apotoro , ïo ratou ingoa ; E mahara te Ào Ki tana hunga , . . . WAIATA 5. Ko nga knpti nui i korero ai a Hehu Kerito ki a Petera , te lake kitea mo tana Hahi, ì Na Hehu i mea Ki a Petera nui , Ko koe te kamaka Hei take pai , hei take pai. 2 Maku ra e hanga Ki runga ki a koe I taku Hahi kaha , Noho ake ake, . . . 3 Mau e wangai Ki te kupu niarama Oku reme , oku hipi , Te hunga katoa , . . . 4 Na , ki a koe pu Aku ki o te Rangi ; Ko taku Hahi tapu Ki tau arahi , . . , WAIATA 6. Ko te tíkanga o nga kupu nui i korerotia e Hehu Kerito ki ona Apotoro katoa. Na , he kaha tika pu , he ako tino pono ki a ratou ano , ki o ratou kai wakaoranga hoki mo nga ra katoa , tae noa ki te mutunga o te Ao. Hore rawa he pirautanga ki to
ratou llalli, 1 Tena te korero Na Hehu i mea ai Ki ona Apotoro Me Petera hoki , me Petera hoki : 2 Hacre katoa , Akona tonutia Te bunga tokomaha O te A o liara, ... 3 Tena te tikanga : Aku kupu katoa Ki a koutou ra Ki te ako kalia , . . . i Na , kia tukua E koutou ano Te lino pukapuka , Ka ti ka te ako , . . . 5 Tika ki te Rangi To koutou ako , To koutou mahi , Mo te llalli pono , . . . G Ko le ako naku To koutou ako ; Te kino mo koutou Ko te kino moku , . . . 7 Na , no konei ra Kei a koutou Te tino rnalauranga 1 te kupu tapu , . . . 8 Na , no konei ra He ako pono tonu , llore rawa he teka Ki a koutou, . . .
9 A han A tn.ï Kei a koutou , 1 nga ra pu ka toa Ake ake tonu , . . , 10 Na , no konei ra Kahore he pirau Ki taku Hahi kaha , Ko to koutou , . . . TVAIATA 7. He Hahi kotahi i hanga e Hehu Kerito i mira i tana ka ke nga atu ki te Rangi. Mari iho kihai tetahi i hanga e ia. Tenei ano te Hahi pono , na , ko te Haiir na Hehu Kerito i tuku ki ona Apotoro , ki o ratou kai wakaoranga. Ivoía he Apotorotanga kotahi hoki. Na , e wakaritea ana ia ki te rakau ora , e tu nei i te Ao, i Kotahi Âtua , Kotahi Wakapono, Kotahi Hahi tika Na Hehu Kerito, na Hehu Kerito. 2 Ka tuku te Hahi Ki ona Apotoro , Ka kake ki te Rangi A Kerito ano , . . . 3 Na , ki raro nei Te Apotorotanga ; Tena kei te Rangi A Hehu aroha , . . . 4 Kahore no runga Te ture nio te ako Ki te hiuiga e hara No nga Apotoro , . , . 5 Kahore no runga
Tenei kupii nui : Ako ra koutou 1 nga tauiwi , . . . 0 To nga Apotoro Ka i wakaoranga Ko te rakau ano Mo te llalli ora , . . - WAIATA 8. Ki waho i te Hahí pono, kahore te ora tonu rao te tanga ta. Na , te llalli pono kotahi pu , ko te llahi no nga tan kaloa , 110 te wenna katoa ; ko te Hahi Matua ia , ko te llalli Ivatorika ítoinana tona ingoa, 1 Ko ta Ilehn hoki , Kahore te ora tonu Mo te hunga e luri Ki te Halu tapu , ki te llalli tapu, 2 Ivoia te ako O te llalli 11a Ilehu , O nga Ariki pono, He ako tika pu , . . . 5 Na , te Hahi Tapu , Ivatorika Romana , Ko te Hahi na Heltu , Nana pu i hanga , . . . 4 Ko ia te Hahi Mo te Ao katoa , Ko te Matua pai Mo te tokomaha , . . .. 5 E Ilehu Iveriio , Arahina malou E tan Hahi pono
K¡ le ora lomi , . . , YYAUra 9 l Tti RIPEífETATANGA. 1 No te iwi ngoikore He ngakau kumekume Ki le hara pouri. 2 Tenei te reo tohe E wakapouri ana Ki te langata kino. 5 Kia wehi te ngakau ! Ko te ahi maniae pu Te utu mo te kino. 4 He kino kan te hara , Kahore he Itangi mona . Kahore ana hari. 5 Tirohia te ripeka Ko le utu nio te hara ; Kia kalia le tangi. 6 E te Nui , ka he rawa Toku wairua hara ; Tohungia ahau. 7 Ka nui ra te mamae O toku ngakau ware Mo te hara malaku. 8 E oioi ana ra Toku ngakau hara Me te rau rakau. 9 E te Nui pai tonu , Ka po ano te ra moku ; Ho mai te nía rama. 10 Wetekia ra e koc Tenei ora pakeke
Kia mwtu le liara. 12 Miria te roiinata Kia toro te aroha I toku ngakau he. 13 Ka tahi au ka ora I te ripeneta kaha , Kati te ngoikore. WAIATA 10 HE KORORIA KI A MARIA. 1 Mo María aianei 0 tatou waiata ; Kia kaha ra tatou , Kia nui te aroha. 2 Tena hoki nga Ahere , E wakahonore ana Ki to ratou Rangatira , Ki a Maria ano ra. 3 Me Kaperiere hoki , 1 unga e te Atua , Ka heke ki Naharcta , Ka puta ki a Maria. 4 Mea ana ki a ia : Wakapaingia koe , E te wahine marire , Ka ki i te Iieratia 5 kei a koe te Atua ; 1 wiriwiria koe Ilei inatua pu ano O Hehu Atua kaha. 6 Mo reirá , e Maria , Kei runga rawa koe ; Ko koe te Rangatira
0 liga tangata katoa. 7 Ka nui ra lou kaha ; Ka nui ton aroha Mo matou e noho net Ki a koe e tangi net. 8 Kia mahara pu koe Ki le kupu i nieinga E Hehu Kerito ano 1 runga i te ripeka : 9 E te wahine niantae , Tenei ra tou Tanta. Kia rongo , e Hoane : Tenei tou Matua. 10 E te Matua o Hehu , E laku Matua hoki , Kia wakapai koe Ki taku aroha mou. 1 1 Tahuri mai ra koe , E kite i aku mate , Kia puta tou kupn Ki a llehit tou Tanta. 12 E tohe ana te kino , Me te ngakau tawito ; Ko koe ra , e Maria , Ko koe ra toku kaha. 15 Tenei taku inoi Ki a koe , e Maria ! 1 taku ínatenga rawa , Kia tu koe ki au. i i Aroha ki te Atua , Aroha ki a Maria , I te Rangt , i te wenua , Ake tonu , akè tonu.
KO NGA HAMI A RAWIRI.
1IAMI 110. Maku tou kororia e wakapuakina i toku ngakau katoa , e te Nui ; * i te pelonga o liga hunga tika , i te huihuinga hoki o te hunga tokomaha. E nui ana nga mahi o te Nui ; * e pai tonu ano ra tou rno ana hiahia katoa. E Jatea tana wakamiharotanga me tana nuinga ki tana mahi; * a mau tonu tana tikanga i nga rau katoa o nga tan. Ko te Nui te kai atawai , te kai wakapai i wakainahara ki ana mea wakamiharo ; * nana hoki i ho mai he oranga mo ra tou e wehi ana ki a ia. E mahara tonu ia ki tona kupu wakapai ; * mana hoki e wakakite ki tona iwi i te kaha o ana malii. E ho atu ana ki a ratou i te kainga o nga lauiwi ; * ko nga mahi o ana ringaringa , he pono , he tika. Tika katoa ana ture, u tonu i nga tan katoa, * a meinga i te pono , i te î;ka. He wakaoranga i tonoa e ia ki tona iwi , * kua meinga e ia kia mau tonu ake ake tona kupu wakapai. E tapu , he mea wehi tona ingoa , * te limatanga o te maharatanga ko te ntataku ki tona ingoa. He matauranga pai to ratou e wakarite ana ki ana tikanga : e mau ana tona kororia i nga tan katoa. IlAMI H 1 . Ka hari le langata e wehi ana ki te Nui , * e nui ai lona manako ki ana ture. E kaha ai i te wenua tana uri ; * ko te wakatupuranga o te
hunga tika te wakapaingia. Ko le kororia me liga taonga i tona ware , " a ko tana tikanga e noho ana i nga tau katoa. Kua puta i nga wahi pouri he maramatanga ki nga hunga tika ; * he kai wakapai , he kai atawai , a e tika Ka hari te tangata e mahi atawai ana a e oha ana , mana e wakarilea ana kupu ki ta te maharatanga , * na , e kore ia e mataku ake ake ake. ī te maharatanga tonutanga e noho ana te tangata tika , * e kore e mataku ki te rongo kino. E tu ana tona ngakau kia wakawirinaki ki te Nui , kua wakakahangia tona ngakau : * e kore e mataku ; mana hoki e kile i ona hoa riri he hunga e kore e kaha. Kua tuwha , kua ho atu ki nga hunga rawa kore ; e mau ana tona tikanga i nga tau katoa , 4 e wakanuia ai tona kaha i te kororia. Ano ka kite le tangata hara i a ia , ka riri ai , ka tete ai ana niho a ka tuoi iho i te hae , * lera e mate te hiahia o nga tangata hara. uami 112. Wakapai koutou ki te Nui, e nga tamariki : * wakapai koutou ki te ingoa o te Nui. Kia wakapaktgia te ingoa o te Nui , * no tenei ra a lae noa ki nga tau katoa. No te aonga ake o îe ra witi noa ki te torengí tanga , * e wakapaingia ana te ingoa o te Nui. Kei runga rawa i nga iwi katoa te Nui , * i runga i nga Rangi tona kororia. Ko wai e rite ki Je Nui to tatou Atua , e noho ana i runga rawa , * a e ti tiro ana ki te hunga humirita i te Rangi i te wenua. Wakaarahia ana i te wenua Je hunga ware, * a no te partí te
bunga rawa koi'G mana ka tu ki runga. Kia wakanohoia i roto i nga rangatira , * i roto i nga rangatira o tona ¡wi. Nana ka noho te pakoko i te ware , * hei matua barí 1110 ana tamariki. ïiami 116. Wakakororiatia te Nui e koutou , e nga tauiwi , * wakakororiatia ia e koutou , e nga bunga katoa. Mo te mea ka wakakahaia tona atawai ki a tatou : * a le pono o te Nui e puritia tonutia ana ake ake alte. Ivororia ki te Matua , me te Taaiaili , * me te Wairua Tapu: I peratia ano i te timatanga kia penei aianei a kia pera hoki ake ake * a i nga rau katoa o nga tan. Amene.
TAPERA.
KO TE KUPU O TE ATUA. Warangi 1 Ko te Teratihiona. 4 Ko te Pukapuka Tapu. 8 Ko te maharatanga. 28 Ko te Katekihama. 34 Ko te Katekihama Poto. 54 Ko te tohu o te Ripeka. 60 He inoinga hei mua i te kai. 62 He inoinga hei muri i te kai. 62 Ko tetahi tikanga kia pai nga Keritiano i nga ra katoa. 62 He tikanga mo nga ra tapu. 64 He inoinga mo te timatanga o te ngakinga ki te wenua. 67 He inoinga kia wakapai te Atua ki nga mea tupu o te wenua,
a kia wakaorangia ratou i nga mea kino. 68 He inoinga mo te tangata hi ika, tango manu ranei. 69 He inoinga mo nga tira. 70 He inoinga ki a Maria. 70 Ko etahi inoinga mo nga turoro e mate iti. 71 He ritenga karakia mo nga turoro e mate nui. 71 He ritenga mo te tanumanga. 78 Ko nga Waiata. 83 Ko nga Hami a Rawiri. 93 Hami 129 No te hohonutanga o ahu hora 79 Hami 110 Maku tou kororia 93 Hami 111 Ka hari te tangata 93 Hami 112 Wakapai koutou ki te Nui 94 Hami 116 Wakakororiatia te Nui 95 Kororia. 95
Permanent link to this item
Hononga pūmau ki tēnei tūemi
https://paperspast.natlib.govt.nz/books/ALMA1843-9919186346002836-Ako-marama-o-te-Hahi-Katorika-Ro
Bibliographic details
Ngā taipitopito pukapuka
APA: (1843). Ako marama o te Hahi Katorika Romana ko te pou me te unga o te pono. He mea ta i te Perehi o te Wikariatu Apotoriko o te Oheania Okihetari, i te marama Okotopa, 1842.
Chicago: Ako marama o te Hahi Katorika Romana ko te pou me te unga o te pono. Kororareka [i.e. Russell, N.Z.]: He mea ta i te Perehi o te Wikariatu Apotoriko o te Oheania Okihetari, i te marama Okotopa, 1842, 1843.
MLA: Ako marama o te Hahi Katorika Romana ko te pou me te unga o te pono. He mea ta i te Perehi o te Wikariatu Apotoriko o te Oheania Okihetari, i te marama Okotopa, 1842, 1843.
Word count
Tapeke kupu
31,326
Ako marama o te Hahi Katorika Romana ko te pou me te unga o te pono. He mea ta i te Perehi o te Wikariatu Apotoriko o te Oheania Okihetari, i te marama Okotopa, 1842, Kororareka [i.e. Russell, N.Z.], 1843
Using this item
Te whakamahi i tēnei tūemi
Tūnga manatārua: Kua pau te manatārua (i Aotearoa). Ka pā ko ētahi atu tikanga.
Te whakamahi anō: E whakaae ana Te Puna Mātauranga o Aotearoa The National Library of New Zealand he mauri tō ēnei momo taonga, he wairua ora tōna e honoa ai te taonga kikokiko ki te iwi nāna taua taonga i tārei i te tuatahi. He kaipupuri noa mātou i ēnei taonga, ā, ko te inoia kia tika tō pupuri me tō kawe i te taonga nei, kia hāngai katoa hoki tō whakamahinga anō i ngā matū o roto ki ngā mātāpono e kīa nei Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (i whakahoutia i te tau 2018) – e wātea mai ana i te pae tukutuku o Te Puna Mātauranga o Aotearoa National Library of New Zealand.
Out of copyright (New Zealand). Other considerations apply.
The National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga: Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.
Acknowledgements
Ngā mihi
E mihi ana Te Puna Mātauranga o Aotearoa ki te Hāhi Katorika ki Aotearoa , nā rātou i tautoko i te whakaputanga o ngā mauhanga kōrero ki runga te pae tukutuku nei.
The National Library of New Zealand would like to acknowledge the support from the Catholic Church in Aotearoa New Zealand in making this writing available on this website.
Log in