Te Ripoata A Te Tiamana O Te Kohanga Reo

Tu Tangata, Issue 30, 1 July 1986, Page 37

Te Ripoata A Te Tiamana O Te Kohanga Reo

He Poroporoaki Kia Ruka Broughton

He rarangi maunga tu tonu He rarangai maunga he puhanga hou He rarangi maunga tu tonu Tena ko koe, he rarangi tangata Ka tere, ka tere, ka ngaro

NO reira, e te hoa rangatira, e Ruka, haere, haere, haere. Haere kiomatua, haere kinga tupuna, haere kia ratou ma e tatari ana mai i tua o te arai. Meinga atu kia ratou kei te kaha torn te mana, te ihi, mete wehi, ia matou, a ratou uri i manue mai ki muri nei.

I tenei wa tonu ... v u t. i , i . , . 460 Nga Kohanga Reo kua whakatuhia . _ XT ° i. i • x v ~ ® a °, an e / ? "V 8 200 Nga mokopuna kei te atawhaihia l n u e nga Kohanga Reo whanau . ___ XT ° , ° , 1U . 1 200 Nga mokopuna kua kuhu-atu ki ® . r . t , . oc x? ° ! Y ra y. 3 x ~ . 35 Nga kaiako kua timata te mahi l ° , . . , . ngo kIITR niatam s Kei te noho awangawanga tonu o ratou tunga na te mea, kei te matautau tonu ratou, ki nga tikanga e pa ana kite kaupapa o te Kohanga Reo, me tona hohonutanga. Kua memeha-haere nga tauira i roto i te kaupapa mahi, ara VOTP mo nga Kohanga Reo mai i te 1,200 kite 800. Te

marama o Noema e heke mai nei te tau 1986 kua mutu te katoa. Na te whakaeatanga a nga Upoko o Te rp . x/f ~ n °. -F , . Tan o nga Mam mete Poari Tumuaki o nga Kohanga Reo katoa o Aotearoa, kite , , u- . . , . . hanga he kaupapa mahi mo tatou katoa l , D , . roto l nga Kohanga Reo, ka ara mai nga ~°° A . • ? kaupeke Tautoko, Ara 53 ratou mai te Hiku ote Ika, kite Waipounamu. NT *• A - u-u--Kaore ano a Ngati Maua l whiwhi, l 0 matauranei.kitetohuote Kohanga Reo, no te mea te iwi whakawhiwhi, te iwi whiriwhiri, kei te wananga tonutia i tenei wa. Kua nukunoatuite 18 marama tenei ahuatanga e whai-ake-nei. Me eke ranoa enei whakatauaki ki runga i nga tohu e whai ake nei e kore tatou e whiwhi huarahi koha ki o tatou Kohanga Reo whanau.

Kua apitihia te kaupapa atawhai (whai oranga) i horahia i tera tau, kia haria e tatou, hei taonga atawhai. Tena te wa ka tutira ia ka maro tona haere.

Nga tauira mo te hui whanui mo nga Kohanga Reo kei Turangawaewae Marae i te 23-26 o Hanuere te tau 1987 kua tatu. E whai ake nei nga ture mo te mau tangata, kia toru o ia Kohanga.

Nga tari mahi a tera wa kei roto anake i te reo Maori. Kua whakataungia me ahu mai katoa tatou ki roto i te ahurutanga o tatou kaumatua, ko ratou, hoki nga puna

wa * ° tikanga, te marama, te matauranga, kia rongo tatou kite horapatanga o te Mauri-ora.

_ Resources mu u- u-x-i ~ . . , Nga huarahi mahi tikanga, hei tautoko e T ° T , . t u , u- * TuTangataai.Tewhakahiratangaoenei u* u- x . i.. i.. ahuatanga mahi me tuan ki tena, ki tena kia whai wahi ki roto i nga Kohanga Reo u ix ax . u . . whanau katoa o Aotearoa. Te huarahi l kitea, e oti ai tenei tikanga kua whakawhitihia e Te Tari Maori a Moehau Reedy me Henrietta Maxwell kite Poari Tumuaki o nga Kohanga Reo katoa o Aotearoa, hei whawha atu, hei whakawhaiti whakaaro, hei awhina ia tatou kaupapa koha. A te wa e tutuki ai nga kaupapa koha katoa a tatou ma, ka tukuna kia kitea whanuitia e te katoa.

Kei te patai nga kaituhi o te pukapuka kikorangi, kei te owhiti, kei te whakatupato kia kaua e pokatikangatia e tetahi atu roopu, no te mea i tuhia tenei pukapuka mo te Poari Tumuaki o nga Kohanga Reo katoa o Aotearoa. Etahi o nga tari whakahau e inoi moni ana kia utua ratou mo nga whakahaere, ki ta ratou i pai ai, ko te tikanga ke me hoki mai ratou ki roto i nga whanau maha mahi ai, hei whakapakari nga whanau, me nga tauira, hei atawhai i nga mokopuna. Kaua e hari ngia o tatou whanau ki waho ake i te kaupapa ako ai.

Kua homaitia e TU TANGATA he wahanga i roto i ta ratou pukapuka he tuwheratanga atu ma te Poari Tumuaki, etahi pitopito korero e pa ana ki to tatou kaupapa whakahirahira.

He tono tenei kite iwi Maori, kia tau te rangimarie, kia whaia te matauranga pakeha, hei oranga tinana, ara nga rorohiko kei te whawhahia i etahi o tatou whanau, hei pupuri kaupapa Maori, Matauranga, Whakapapa Tikanga, kia kaua e ngaro e memeha ia tatou ia tatou uri hoki mo ake tonu atu. Kia paiheretia te tika mete pono mai te rangi kite whenua.

Maua ko taku mokopuna He tikanga whakahirahira mo nga makawe

He rangi ataahua tenei, tino pai mo te horoi makawe. Kei te pupuhi hoki te hau kei te mahana a waho. Haere taua kite whakareri i nga taonga e hiahiatia ana mo tenei mahi. “He aha nga taonga hei whakareritanga ma taua mokopuna?”

Ma taua e harihari atu enei taonga, ki waho taua mahi ai. Tukureretia te wai mahana ki roto i te peihana. Kia kaha mokopuna! Huria e taua nga puruwai kia rere mai te wai. Mau e huri te puruwai makariri. Maku e huri te mea wera kei whara koe. He taumaha rawa te peihana wai ki a koe, maku e pupuri maku hoki e hiki atu ki waho.

“Kei hea ou taonga, ou pinepine mete heru?” Kaua e warewaretia to ripene me to paraehe. Kei a au te tauera kanohi me te tauera makawe. Anei hoki ko nga waiuku makawe (Shampoo). Tui mai ki konei ka tuohu to mahuna ki runga o te peihana. Kia kaha ruiruia i te wai. Maku koe e awhina. Anei te waiuku hei horoi mai i nga paru.

Ma taua tahi e horoi kia matau ai koe ki tenei mahi. Katia ou whatu kei kawa i te waiuku. Whawhatia te wai ma ou ringaringa. Ana! Taihoa kia taueratia to kanohi, a, kua haere au kite tiki atu ano he wai hei horoi mai i te waiuku. Tuohu mai ano mokopuna kia ringihia ou makawe. Kua mutu inaianei, anei te tauera whakamaroke. Tukuna ma te ra mete hau e whakaoti.

Kua reri inaianei mo te heru kia whakapaipai ano to ahua.

He Tikanga Ko ou makawe he mea nui whakamiharo ki to whanau. Ki ou tipuna he mea tino tapu hoki no te mea koinei tetahi mea ka ohatia atu hei atawhai i o hoa piripono na mate ratou, ara, he tohu i te hohonutanga o tenei mea ko te aroha. Ko tona tikanga ka mau tonu te aroha pumau mo ake tonu atu. Na reira mokopuna, kia pai te tiaki, te atawhai mete manaaki i ou makawe. Kaore nga tipuna i mua e pai kite tapatapahitia nga makawe. Pai tonu pea kia hoki mai tenei tikanga i enei ra kia kitea te whakamiharo, te tapu te mana mete ataahua o nga wahine, me nga kotiro Maori. Kite ana te tau o nga whanaunga o te Moana-nui-a-Kiwa, te pai hoki o ena wahine kite atawhai i o ratou makawe roroa.

Anei te paraehe, mete heru hei whakapai. Wahia a waenganui ka pupuri ma te pine. Mehemea koe e hiahia kia whiriwhirihia o makawe, a kati maku tena e

mahi. Mau pea e here te ripene. Ka taea e koe? Ka tau koe taku mokopuna, taku hei piripiri, taku taonga ataahua. Kua mutu inaianei, me horoia te paraehe, te heru mete peihana ka whakahoki.

Rangatahi Te Rerengatahi Rere ra kotuku rerengatahi Rere ra ka hoki mai ano He tohu rau aroha Ki te ao whanaunui Kia rongo i nga tangi Kia kite i nga mahi Kia rite nga wawata He tau mo Aotearoa Rangatahi te rerengatahi Rere ra ka hoki mai ano Rere ra ...

Tohu o te rangatira Manu kotuku ano te rite kite Ariki kite manuhiri tuarangi Tahi ano tona rerenga hei kawe korero mai i tetahi pito ote ao kite tetahi. He manu ataahua rere aronui rere arorangi. He manu tapu e manaakiti ana ahakoa rere ki hea. He manu matau rere tika i tana huarahi

Fly free white heron symbol of country Fly free we are the world you see Let’s work together Let’s strive forever Happiness and peace United we’ll be Let’s feather our future above the long long white cloud O youth white heron flight o’er the universe Fly free you are the world you see Fly free ...

Manu Kotuku. Te tohu o Aotearoa. Rere kia kitia to tau, to maia, to kaha, to ataahua. Kawea te rongo kite ao whanui. Ko matau hei whariki hei whakaruruhau mou. Nou te ao nou te mana. Rere tika kia hoki mai ano

He Whakatakakini Tamaiti akona i te Kohanga tau ana. Kua matau ki nga tikanga mete reo Kua maia ki tona ao Maori, kua haere tika kite ao whanui. 1. Taku hei piripiri My pendant of scented fern. 2. Taku hei mokimoki My pendant of sweet scented fern. 3. Taku hei tawhiri My pendant of sweet scented gum. 4. Taku kati taramea My pendant of sweet scented speargrass. 5. Taku manu kotuku My special white heron.