TE MAORI ME TE AHU-WHENUA

Toa Takitini, Issue 1, 1 August 1931, Page 15

TE MAORI ME TE AHU-WHENUA

"Ki taku whakaaio lie moat a niwa te maki e whakanohonoho hei i te Maori kite ahu-whenua," e ki ana tetalii Pakeka kaumatua o Akarana. I panuitia e te N.Z. Herald ona kupu e whai ake nei. He.reo maori te koroheke nei lie lino waitaunga ki nga tikanga Maori. "I ki ai ail he moata rawa, eliara i te puahaehae noku ki te liau o nga rongo ote ahu-whenua ate lwi Maori. Kaore. Ki ahau; kaore ano kia taea e te Maori te aata mekua te tino tikanga ote ngakau arolia. Kei te Maori ko te arolia maori, tino nui, koni atu hoki. Pena he maki tauniaha he tere ke te oti i te Maori 1 te Pakeha. Engari he ahu-whenua atakitahi ka mokemoke te Maori, ka hoha. Ka kainga nga hua e rat tahi ko ona whanaunga te aro kite whakamania i nga taumahatanga ote mahi. Ko te mate rawa ote Maori kaore he nmtunga o taana hoatu hoatu hoatu, pera ano me taana mau he okooko tonu. "Whakanohia • kia toko-ono Maori ki taana paamu ki taan'a paamu. Me hoko mai e tetalii he parau he peeke paraoa me tutaki ranei eia aana patiki kia tipu ake he hei. E kore e takitaro ka whakaekea ia e ona hoa. He tikanga Maori. Kite kore he paraoa kaore e hoko mai, engari ka tonoa ko ta te mea e whiwhi ana. Ka tonoa ano te parau. Tukua atu hold he hoiho kite patiki i katia ra. Ko taua tikanga Maori. ''Ko te mea i kakama ka whiwhi engari kaore e kaha ki te ki atu kaore ki nga tono a ona hoa. Kite whakakahore ia ka whak'ama taana. wahine ki a ia. Ko aana tamariki ka whakarna hoki. tena e numinumi kite takaro tahi me nga tamariki a nga hoa i te mea kua takahia te tikanga Maori. Kaait me hoatu, engari ahua amuamu marika. Na konei i ririki ai te ono parareka, kumara a te Maori. He hanga noaiho te mahi kia pera noaatu te rahi ote maara. He maha oku rongonga kite Maori: "Mo te aha ahau kia mahi nunui i te maara hei whangai i etahi." "Ko te aroha-maori e kingia nei he tikanga-maori i tipu mai itewa e noho huihui ana te Maori. Ahua pai tonu i aua ra, notemea ko te rahgatira hei akiaki i te iwi kia o-rite te mahi o te katoa. I enei ra kua kore nei he rangatira, kaore e taea ete Maori te okaka ake kia mahi. Ka mahi ano poto nei, ma te whai kai-akiaki ka roa atu. Kaore ia e mahi mo te ahuarekatanga ki tenei mea kite mahi. Kaore. E mohio ana ia ko te nuinga atu o taana mahi ko te nuinga atu hoki o te tae mai o ona whanaunga me o tona. wahine kia raua pepe ai.' E kore ia e kiki no te mea he tikanga Maori.

Kite kore ia e whakarato i nga hua o taana mahi ki nga whanaunga ka whakama ia, a tena hoki e whakama ona tipuna ka whia nei whakapaparanga te matenga atu. "I te tikanga whakanohonoho e mahia nei ka nganangana rate Iwi Maori kite mahi. He Iwi miharo.te Maori he tere tonu te hupeke kite whawha i tetahi mea hou. Engari kaore eui te mea kaore ano kia atariga i ona l whakaaro he mea hei tumanakotanga atu maana. Na reira tena e kotiti taana ahuwhenua Ko te mea ai, ko tona whiwhi me toha; ka waiho tenei hei whakatakararo i taana mahi e whiwhi ora ai. "Ki tetahi aronga he mea pai tonu te kakama kite hoatu, engari e o-rite ana ano hoki te kakama o te Maori kite okooko; ka pewhea e tipu totika ai taana ahu-whenua. E kore ia e tutuki hei ahu-whenua tuturu. Kaore he kaiarataki Maori, Pakeha ranei e mohio ana kite Iwi Maori e whakaiie i —tona ano ranei, engari tokoiti nei." N.B. —Ehara i te mea he whakaaetanga ake ki nga kupu katoa a te koroheke Pakeha nei i tuhia ai aana korero, heoi ano hei matakitaki iho ma nga mea o ngai-taua kei te ahuwhenua. Ko ta te Pakeha ahu-whenua hoki kia ngawha i a ia te peeke-moni, ko ta te Maori kia whiwhi tai*o ia 'mo tenei ra mo tenei ra.' Nga Etita.