NGA TAKIWA O WAIKATO

Toa Takitini, Issue 111, 1 December 1930, Page 2211

NGA TAKIWA O WAIKATO

E te Toa, mail e toha atu enei kupu mama ki, nga marae e haeretia ana e koe. Ina ake nei ka tae mai te lira o Kenana Keretene raua ko Rev. Panapa kite matoro haere i nga takiwa o Waikato nei. I timata mai ta raua mahi i Mataitai i te kainga o Teri Paraone. Ko nga tangata o tenei kainga he torotoru noa. Hui ki nga tamarki e 20 te tokomaha 12 nga tango Hapa. Kanui te u o tenei hunga kite oha a o ratou matua tupuna. Kia ora rawa ratou. I te 23 o Oketopa ka tae matou kia Ngati-Tipa ki Tuakau. I tutaki matou ki a Rev. Tahuriorangi ki konei. I muri o te karakia ka tu mai te kaumatua a Taiporutu Matete ki te manaaki mai i a matou. Pae rawa nga mihi katahi ka huri nga korero a te tangata nei mo tona mate i te Mihinare ara mo te tangonga i tona whenua i Kohanga. Ko te wahi i pa mai kite kai-tuhi te pouri ko enei kupu a taua rangatira: Kua mahue i au to tatou Hahi; kua eke ia ki runga i tetahi atu waka ara i te Hahi Weteriana. Ko te whakautu a te Kenana: kaati e Porn kua kore koe e taea e au te whakaaro atu. Ko te turanga mai o Ngapaka Kututai ki te whakamohio kia matou kua huri katoa a Ngati-Tipa ki te Weteriana. No reira ahakoa toku iwi whakarere i te Hahi engari ko au e kore e whakarere i a ratou a ma te Aaua hei tohe taku tohe, a ma to tatou Ariki hoki ma Thu Karaiti ahau hei awhina mai. I te Rahoroi 25 ka tae matou ki Hauraki Thames. I ao ake he Ratapu, ko nga karakia. Te whakamimenga 18, 12 tango Hapa; e 4 ratana i roto ite whakaminenego. Ko te tokomaha o tenei iwi o Ngati-Maru i huri kite ratana. Ite 27 ka tae matou ki Manaia. 1 te ata ote Turei ka whakatakotoria te Hapa. Te whakamihenga 22, tango Hapa 12. 1 muri o tenei ka hoki matou kite kainga o Haeata Paraone. I konei ka korerotia mai kia matou te whawhai a nga ratana kia riro i a ratou te whare karakia. He wahi iti ka raua atu ete pirihimana ki te herehere; tetahi na te manawanui o te minita o Riiwhi. Me titiro ano nga ratana ki te ngakau pai o tenei minita, ka whakarere atu i to ratou whakahaere poauau ka hoki kite oha a o ratou tupuna. Na hengangaroia nei te kino ko tenei. Ka hoki mai nei a Ratana me tona Ropu i te haereere i te ao, ka tukua e ia ko toku karangarua ko Hurori ko te Moerua ra i naianei kia haere ki Manaia. Ko tenei tamaiti ko te Moerua he uri ariki no Manaipoto, i puta mai i nga kawai rangatira. Me kaua ia i uru ki nga mahi ratana kua whai ia i nga tapuae o ona matua ki te rauhi ite iwi. Ka tonoa nei a Moerua e to ratou mangai ki Manaia. Tona taenga atu e mahi ana nga morehu i o ratou paanga whenua. Kua timata te ahu whenua. He 100 nga hipi a etahi, he 25 nga kau a etahi, kua tatau i te waiu o te kau. Ka tae a te Morerua ka mea ki nga morehu: whakarongo e nga morehu hei

aha te mahi i o koutou whenua. Hokoa atu. Ko ena whenua ka hoki katoa mai, ka riro mai ano hoki a Poihakena i a tatou. Katahi te tangata nei ka waiata i te tohu ka riro mai a Poihakena, heoi ra hopn atu te iwi nei ko o ratou whenua hokoa atu kite Kawanatanga e 400. eka te nui, apo ka pari te haungaahi. Ko te Moerua nei he taina he tuakana mau. Ko te mea ipa mai ki au ko te aroha kite iwi o Manaia, me te whakama hoki ki enei tu hanga ate tangata. No reira e nga morehu ratana o Manaia e hoki ki to koutou Hahi matua ki to koutou whare karakia e karanga tonu mai ana i a koutou i tena ra i tena ra. No te 29 ka lae matou ki a Ngati-Porou i Harataunga. He hanga aroha nga mihi a te morehu kaumatua o tena iwi a Ngapo kia matou. I hoki whakamuri ra ano ana korero ki te wa i nga minita kaumatua e taki ora ana kia Nikora Tautau, kia Taimona Hapimana, kia Hone Papahia. Ka pae nga mihi ka tu mai a Ngapo kite whakaatu mai ito ratou raruraru i nga mahi ratana. I tae atu ano a te Moerua i raru nei nga iwi o Manaia ki a ratou. I mea, pena he mauiui o ratou ka ora i a ia i te rima meneti. Katahi ka haere atu ko te kaumatua tonu nei ko Ngapo kia mahia tona mauiui. Katahi ka inoi te kai whakapiki mauiui, i roto o te rima meneti ka patai kite turoro, e pehea ana? Ka mea atu te kaumatua nei kaore ano kia pai. Katahi ka nukunukuhia atu te inoi a te tangata nei. Ka patai ano, e pehea ana? Ano ra ko te koroua: e hika kore rawa he painga, engari ano te ngau a te namu e rangona iho ana. Heoi ka pari te ihu o te tangata nei haere atu ana. Na i a matou ano i konei ka puta mai te kupu a te kaumatua nei ka puta mai ratou ko tana whanau i nga mahi ratana ka hoki kite Hahi o ona tupuna. Kua kite ia ite whanui me te hohonu o nga mahi a Ratana he horihori. Ko ratou ko tana whanau 10. Titiro e nga iwi, me nga huihuinga tangata o te Motu ki te marama o tenei iwi o Ngati-Porou. Kua kite tenei kaumatua i te he o nga mahi ratana kua hoki ano ki tona turanga o mua. Kaore tenei tangata i riro ma te tangata e tono kia hoki. Pena ka inoi pono tatou ka homaingia he marama kia hoki ai tatou ki te wahi tika. Kia nui nga ora ki tenei hunga. I karakia matou ki te whare karakia o Ngati-Porou. Te whakaminenga 36, I whakawhetai, I iriiri. Ki te poto katoa mai tenei iwi ki to ratou kainga ko te tokomaha e 70, kite hoki mai etahi i nga mahi ratana ka eke kite 100. Tokoroa Poihipi. Te Kauwhata m . 't . " ' ——————