TE TOTOHUTANGA O TE TAHITI.

Toa Takitini, Issue 108, 1 September 1930, Page 2135

TE TOTOHUTANGA O TE TAHITI.

I to matou rerenga atu i Poneke kaore rawa i maharatia tera e pa he raruraru ki to matou tima ki a te Tahiti. Otira i ahua mataku tonu etahi o matou kite kaha o te wiriwiri o to matou tima. 1 patai ano ahau ki tetahi o nga apiha: “he aha i penei rawa ai te kaha o te wiriwiri o te tima nei?” Ka utua mai 44 Na te mama ote tima ite kore utanga i pena ai.”

He Turei te ra i rere atu ai matau. Ao ake he Wenerei ko te 13 o Akuhata, ao uke he Wenerei ano, he 13, kia rite ai ki nga ra o tera taha ote ao. Engari kei te hokinga mai kotahi te ra e mahue ana, ara peke atu i te Wenerei ki te Paraire, kaore he Taite kia eke ai ki nga ra o tenei taha o te ao.

No te ata o te Paraire i te 4:30 rongo matau i te pakaru tanga o te maitai pupuri mai i te hoe i te taha katau o te kei. Pera tonu te kaha ote wiri o te tima ano he ru whenua. I muri tata iho kua mate katoa nga raiti o te tima, a kua tae hoki nga tuari ki te whakaara i nga pahihi me te tono atu kia kakahuria o ratou kakahu me nga poito ka piki ai ki te poroa 0 runga. I tera w akua kore i ata haere te hikoi a te apiha a te heramana he oma kaha tonu nei, ki tana mahi, ki tana mahi. Te pakarutanga o te maitai pupuri mai i te hoe (propeller) kaore i terete whakamutu i te huri o te mihini o te tima. Ka piua haerctia te wahi o te maitai nei i man atu ki te iniana, ka tapahi haere i raro o te kei. Kaore rawa i roa kua tae kite tekau matahi putu te hohonu ote wai i roto i te engineroom. I uaua rawa te katinga i nga tatau arai i te wai kei urn kite rahinga alu ote tima. He mea ruku ki roto Ite wai i taea ai. I tenei wa kua maaku nga tainamo (dynamo ka kore he hiko mo nga raiti, ka kore hoki he hike mo te waea takiwa (wireless). 1 tenei wa ko te mahi a nga heramana he utuntil i te wai i roto i nga rua takotoranga taonga (hold) nama 3, me te nama 4, kei runga tonu ake ote kei. He mea whakamau he kaaho ki te windlass mihini, ka tuku

iho ki roto kite hold ka kukume ake ka riringi. E rua nga kaaho, a eSO karani te rahi ote kaaho kotahi. Koineite mahi nui i nga meneti katoa, i te ao i te po, mai i te pakarutanga lae noa ki te mahuetanga ote tima i a matou. Na te kaha o te utuutu o te wai i roa ai e maanu ana to matou tima. Engari ahakoa te nui o tenei mahi kei te kaha ke te piki ake o te wai. Ko te mate nui rawa i tenei wa ko te korenga o te hiko hei whakahaere i te waea takiwa. Kua kore i taea te whakaatu i tenei wa to matou ahuatanga. Otira tera ano tetahi mihini pakupaku nei kei runga i te poti whakaora (lifeboat no). Ka tahuri nga tangata matau ki te whakamahi i tera, a ka ora. Na tana mea pakupaku nei i tae ai he whakaatu ki te tima hari taonga ate Norwegian. Ko te tawhiti o te rere o tenei mihini 125 macro. Ko te tawhiti o te tima o nga Norwegian 120 macro. Ka rangona mai e te tima ra to matou reo tangi atu kia whakaorangia matou e ia. Huri tonu mai tera, a i te tekau ma tahi o nga haora ote po o te Hatarei ka tae mai. Ko te kaha o lona haere e ono tonu macro i te haora. Nui atu to matou hari i te taenga mai o taua tima. Katahi ano matou ka moe. He noho tu tonu te ahua i mua atu ite mea kua kiia mai e nga apiha kia noho mataara tonu matou mo te kupu whakahau kia eke ki' nga potti. I tenei wa ko nga tatau arai i te wai (bulkheads) kua kokoru mai i te kaha o te aki mai ate wai, a e tata ana hoki te pakaru. Mehemea hoki i pakaru, tere tonu te totohu o te tima.

I te ata oteßa tapu i te 9 a.m. ka tae mai te whakahau kia eke katoa nga pahihi ki nga poti. Kei te here tonu nga poti i runga i te tima ka whakakiia tena poti tena poti, ka tukutuku iho ai kite wai.

Kaore rawa he poti i tahuri i raruraru ranei. Ka maanu atu o matou poti ki te moana nui a Kiwa ka whanga nei ki te tima nui ki a te Ventura.

Kotahi haora o matou e teretere ana ka kitea atu te tima ra e rere mai ana . E whitu ran e rima tekau nga macro i rerengia mai nei e taua tima ki te whakaora i a matou. I tenei wa kua kite matou i nga mango e kau haere ana i te taha o te Tahiti, ano kua mohio nga ika nei tera ratou e whiwhi ki etahi kai ma ratou.

Ko to matou waimarie ko te ahua pai o te moana me te nga wan mai o te han. Ko te marine nei kei a matou anake m a hoki ra ko te Ventura i ruku haere mai i roto i te maraneai He huarahi ke to te “Tofua” engari na te nui o te ngaru me te hau ka roa e haere mai ana. Ka pan te 600 macro i a ia e rere mai ana ka waeatia atu e te Ventura kua tata mai ia Id a matou, a ko t hokinga tenei o te “Tofua”.

Ka pikipiki atu malou i runga i nga arawhata taura o te Ventura, tetahi mahi uaua. Na te mea i hereherea he taura ki nga hope o etahi i eke atu ai ki runga.

No te taenga atu kite Ventura katahi ano ka pakaru to roimata o etahi o matou, katahi ano ka rangona te waha e aue ana. Aroha ana te wahine te tamariki. Kaore matou i karakia nui i tenei ra i le mate ote tangata. Engari i whakaritea ko te Mane hei Ratapu mo matou. I te Mane i te tekau ma tahi o nga haora ka hui katoa matou nga pahihi me etahi o nga heramana me nga apiha kite ruuma nui ote Ventura. Ki katoa te ruuma i te tangata, nohonoho mai ana hoki i nga pikitanga.

E toru enei mea whakamiharo. I. Ko te waahi i pakaru nei a te Tahiti ko te ara-moana i hoe mai ai nga waka o tatou tipuna. 2. Kua tata tonu te haora hei timatanga mo te karakia ka tae mai te waea mihi mai ki a matou a te matua o te Iwi Maori ara a la Apirana Ngata Panuitia tonutia atu tana waea i te reo Maori i te tuatahi, a muri iho ka whakapakehalia. 3. Ko te kai-whakahaere i te karakia whakawhetai mo nga iwi katoa i ora mai nei i te totohutanga i Te Tahiti ko te Pihopa o te iwi Maori. Ko tetahi wahanga nui o taku kauwhau i haere tonu i runga i enei kaupapa. Otira ko te kupu nui ano ia ko te ngakau whakawhetai kite Matua i te wahi ngaro mo tenei aroha nui ki a matou, kaore rawa nei he mea kotahi o matou i whara i tenei aitua.

Nui atu te whakamiharotia o ta matou karakia. E kore rawa pea tana karakia e wareware i a matou katoa. Ko nga himene na Sir Hugh Allen i whakatangi mai i runga i te piana. He tino tangata whakapono hoki tana tangata no roto i te Hahi. Hoki mai ana te aroha mete tangi ote ngakau ki a koutou e nga iwi ole motu, he rite no ta matou karakia ki a tatou whakahaere karakia ki a te Maori, ara te ki o te waha ote tangata. Ete iwi, maranga ana rate mana ote iwi Maori 1 roto i tenei karakia whakamiharo.

Kaati mo tenei wa. Kite Matua ite rangi nga whakamoemiti me nga whakawhetai mo tenei manaakitanga nui i a matou i puta ora katoa ai matou i roto i tenei parekura. E ki ana a Rawiri (Wai 107:8).

“Kia whakapaingia a Ihowa mo tona atawhai: mo ana mahi whakamiharo ki nga tamariki a te tangata.”