TE KORERO MO RAUPARE

Toa Takitini, 1 February 1930, Page 1988

TE KORERO MO RAUPARE

P. H. TOMOANA Te Putaketanga mai o tenei ingoa o Raupare i tapaina nei ki tetahi wahanga rongo nui o Heretaunga e kiia nei inainei ko Raupare District na runga i tetahi korero mo te tamaiti a Taraia raua ko Hinepare. I temea ka whanau a Raupare, ka mahara a Taraia akunei ka tupu hei wahine ka riro te mana o Heretaunga he taugata ke, katahi ka puta te mahara kia hunaia e ia lona tamaiti, ara kia patua, ka whakaaro ia kia hanga he whare me uga whakaaro i roto i a ia- Koia tenei ko te mahara e ai ki nga korero a Te Meihana Takihi, na te taina na Te Uamairangi i tuhi i te tau 1889. Te Pa o Ngai Tamawahine ko Te Mingi a ko to Taraia ko Tahuna-a-moa e tata ana ki Te Wai-o-Hiki. Ka mahara te kaumatua ra me hanga e ia tetahi whare hei putanga mo tona mahara whangaro i tona tamaiti i a Raupare. Ka tapaina e ia he ingoa mo taua whare ko Te Rangiake-i-Ngata, tetahi o nga ingoa ko Raro-akiaki.

No te po ka whakaaratia te whare nei. E whakaara ana i te poutokomanawa, ka tikina mai e Taraia te tamaiti. I a ia ka whakatata atu ki te ma ole poutokomanawa, ka karanga atu a Hinepare kia Tu-whaka-whiurangi, i ko tata atu e tu mai ana 4 E ta kaore koe aroha ki to laina wahine, e hanga kinotia nei e tona papa!”

Ka olio a Tu-whakawhiurangi, ko te rerenga atu kite kakahu e iri ana, ka takaia mai he pohatu ki roto, ka Haere atu kia Taraia, katahi ka tono atu kia takaia te tamaiti ra ki roto ite kakahu. Te homaitanga, ka hoake eia kite koka, katahi ka takaia atu te kohatu ra ki roto, ka pangaia atu ki roto i te rua, rangona ana ano te pahuutanga atu ki raro. Ka ora Raupare, engari ka hunaia i a Taraia. No muri noa mai ka rongo a Taraia, ka tipuu tena riri nui a ia, otira te mohio ia kei hea ra e hunaia ana a Raupare. Ka tipu haere hei wahine ka mauria e Te Ariari-o-Te Rangi ki ro ngahere hei wahine ma ana. Ko te ingoa o te ngahere nei ko Pokai-rikiriki.

I a raua i reira ka moea hei wahine. Ka tata te whaiiau, ka mahara ia he kakahu mo tona tamaiti. No tetahi po, ka haeretia e ia kite kaainga, ka tae kite whare ka riro mai te kakahu. E puta mai ana ki waho, ka kite ihoi i tona koka e noho ana, katahi ka takahia te ringa, ka oho te hakui ra, ka karanga (mohio tonu) “He whanako! he whanako” Ka peke mai a Taraia ka hopukkina. Aue! ko Raupare tonu ia! Katahi ka ui atu “E Rau, kei te pena ia koe? I a wai koe?” Ka whakautua mai e te tamahine. “I a Ariari-i-Te-Rangi.”

Ka pouri a Taraia katalii ka karanga 44 E Tu (Tuwhakawhiurangi) e! tenei to wahine! tenei to wahine!” Ka karanga mai tera ‘‘l a wai, I a wai!" Ka karanga atu tenei. 44 a Ariari-i-Te-Rangi.” Moe rawa te tangata, i te ata ka whakataka i te ope tana, ko hea tena ko nga pa o Ariari, ko Te Awahou, Tepouurewa,W aikare, ka mate- Ka whaia haeretia a ka tae ki Ohiwia awa, ka karanga atu a Tnwhakawhiurangi: “Kaati nei eta! .Ko te umu tangata hei an, ko ta tana ivahine hei a hoe** Ka karanga atu a Ariari-i-Te-Rangi: E! Aw te wahine iti ra hoe! .Ko an na te ivahine rahi.” Katahl a Tuwhawliiurangi ka karanga atu: — “E hi e hi! E pevfi ana ia hoe ne? Maaku ra e ivhakatarariki te hika o Ruaruahanga! I te an o Mangaivhero e knme nei, kume ake nei!” Ka haere a Tuwhakawhiurangi ka tae ki Tahuna-a-Mca, ka wawahia te whare i hangaia ra e Taraia, ka pangaia atu te atua o Taraia ki roto i le pa. Roa rawa a Taraia e titiro mai ana, katahi ka karanga mai—“E Tn wahia mai i taku ivhare , engari ata tvaiho mai taku atua”