NA TE TOA

Toa Takitini, Issue 97, 1 September 1929, Page 1069

NA TE TOA

Kua whakamohio mai te Minita Maori, taro ake nei ratau ko tona Ropu ka ta ano i nga Waiata Maori o te Motu. Hei tana wa ra ano whiwhi Tapiri ai ta tatau Pepa. No reira kia manawanui mai ano tatau. E ui ana tetahi tai-tama whaaro tonu i te hui i Opoutama: He aha ra i kore ai te iwi Maori e whakatutu ropu mo ratau? E ki ana ia, a he tika hoki. ko te kaha tera o te iwi pakeha, ara ko ona ropu. He ropu o nga aronga mahi katoa a te

pakeha. Ma te kotahi ote reo, ka mam te take, ka whakarangona. Kao re pea tatau i le awangawanga mo te kore i maha o fan ropu i tenei wa- Kei le heke iho nga ra mo tena. Kia taki hamatemate aMi tenei karangatanga te rangatira. Ko ana rangatira nei hoki le mangai, te ropn, te katoa tonu atu o tona hapn, iwi ranei. Ko nga wa i naianei, a, aim ake, kei te katoa te kupu, kaore i te tangata kotabi ahakoa rangatira, aha raneiHe ropu ano ote iwi Maori, engari kaore e ngata te hinengaro Maori i te karangatanga ropu. Me kotahitanga. me kawanatanga, me inana motuhake tonu ka pai te Maori. Ki te pakeha me timata atu i raro, i te ropu, ka ahu whakarunga atu. Ki te Maori ka kamua i runga i te tuatahi, a, ka hoha ka porowhiua. Kite aronga kaore ano kia rite noa te hinengaro Maori kite whaiaruaru i nga ropu maha ote pakeha. Kei te nui tonu te mau ote maoritanga. He tangata nanakia hoki te Maori, he kopeka. Me uaua ka makere he takoha mo te mea tika. Tona nui o te korcro ka kohi ai- Ko ia e awhina i te tuatahi, mo muri etahi atu. Ka raruraru katoa te Maori kite tonoa ia kia awhina ai tona ropu ki te mahi, kite herengi. Me riro noa atu nga manaakitanga a te ropu ia ia, ka pai ki te Maori. Te whakarapopototanga kei te kuare tonu tatau ki to te pakeha hinengaroTe Kotahitanga o nga ra o mu a i morimoria e nga rangatira ote motu. He nanakia tonu nga take nunui i oti, a kei te whakapuawai haere i nga ra nei- To Kotahitanga o nga tamariki o te Ante, he ropu tino nui tenei. Ko Apirana te upoko whakahaere me nga tamaraiki matau o te Motu. He maha nga take nunui, papai, e whaipainga ai te iwi Maori na tenei ropu i mahi, a e mahi nei ano. Te Kotahitanga o Katana: I ponana tenei. 1 hiahia kia riro ko ia hei kawanatanga. Te ahua nei kua ngenge. Nga kaunihera marae e ora nei ano. He maha nga ropu hou kua whakatuturia kei te Motu. He ropu awhina enei i nga Poari whenua o nga takiwa. Kua tu to Ngapuhi, to Murihiku, to le Wairoa, to Heretaunga, to Waikato, to te Arawa. to Taranaki. Enei ropu he awhina i nga mahi ahuwhenua a te Maori, he hoa no nga Perehitini o nga Poari whenua Maori- Kanui te rongo pai ake ki nga mahi nga ropu nei. Kei te hiahia te hunga i haere nei kite Whawhai Nui ki le whakatu ropu mo ratou, me kore e ngawhere mai etahi o nga moni i kohia nei ete Iwi ma ratau. Wei te haere nga tangata i wehea mo tena mahi. Kite whakaaro ote Toa ko te hiahia ote kai patai ko etahi ropu ririki kia whakatungia ki nga kainga. Penei io te

Pakeha e krangatia nei, Brotherhood, Lodge, Benefit Society, Ropu o nga Whaea, Mutual Society mea pera- Ki te Toa kaore ano te Maori kia rite noa mo enei tu momo ropu. Kei te kainga Maori, ara kei nga pa, e rua e torn ropu — te Komiti Marae, le Komiti Haahi, na, akito tonu te haere o nga inahi. I etahi wa ka hoha ka koroukorc noaiho te ngakau Maori, ka tukua te ropu kia mate. E lika ana me whai tangata ora ( real live wire) hei arataki mo nga ropu ka tika nga mahi, engari e tama ma mate ake ana momo tangata i te tokomaha o te hunga kore take, murere, tinihanga, tupapaku nei te ahuatanga e to we we ana ki runga ki a ia. Kaore- Me matua riro mai i a tatau te hinengaro pakeha. ka taea ai nga ropu huhua nei te whakahaere totika. TE ATIRIKONA MAORI TUATAHI: E tika ana kia nui nga mihi ate Iwi Maori ki te Pihopa o Waikato, ki tona moata kite huhi ia tatau i tenei honore. Kia ora koe, e hoa Hori Raiti. Kua eke atu koe o tatau ki tena taumata. E hoa, kei te mihi te ngakau kei te koa • Kia kaha i te kaha o to tatau Ariki. Ka whanui tan waahi hei ngaki man, no reira kia uaua. Ma to kaha, ma to u, ma to tauwira, ma to ngakau makoha, ma to whakapapaku e hohoro ai pea te ronaia atu o etaih o tatau, koutou ki tena taumata. ME NOHO, ME HAERE RANEI TE PIHOPA 0 AOTEAROA kite Lambeth Conference? Kei tetahi waahi ake ote Pepa, kei nga korero o te Hui o Opoutama nga korero mo te noho ote Pihopa. He tokomha tonu ote Iwi Maori kei te tautoko i ta Ta Apirana Ngata me noho te Pihopa ME HAERE: He tokomaha tonu kei te ki me haere te Pihopa. He mea atahua te kitea o to tatau Pihopa i roto o te huinga o nga Pihopa ote ao, hei kura ia ia tonu. He hui tipua, ma te tekau tau ka tu- Ko wai e hua ka tae te Pihopa ki tenei tekau tau e heke iho nei. Kua hamenetia te Pihopa e te Akepihopa o Kenetapere kia tae ki taua liui. Kite turi ia akuanei ka tau he he ki a ia. Ko te whakahau a te Toa kia whakaaro te iwi Maori mo nga raruraru mo te haere ote Pihopa kua he tera. Kua tangohia e nga pihopatanga pakeha ma ratau tera taha. He nui nei te nonoi o nga Pihopa pakeha kia haere to tatau Pihopa. Ko te hiahia o etahi kia haere te Pihopa hei taua hui hoki whakahaerea ai to tone a Inia kia whakakotahingia tona Hahi Karaitiana. He tino mea pai tera kia rongo to tatau Pihopa. Kei a tatau hoki kei te iwi Maori taua tumanako ano kia whakakotahitia o tatau hahi huhua.

Ahakoa kua puta i nga nupepa pakeha kaore te Pihopa e haere ana, lie kari noa tera- He rongo noa i te whakaaro o etahi o te iwi Maori, rokohanga e te tautokotanga a Ta Apirana in a me noho, ka arau noa nga pepa ko tera te whakaaro. Ko te NOHO, mete HAERE o te Pihopa hei te Hui ki Waimate a to 12 o Hanuere aata tirotirohia ai.