TE TAHUA A NGA HOIA MAORI.

Toa Takitini, Issue 78, 1 February 1928, Page 733

TE TAHUA A NGA HOIA MAORI.

TE RIPOATA ME NGA KAUTE A TE KAI TIAKI MAORI. NO TE TAU-MONI I MUTU I TE 31 0 MET, 1927. 1. Ko nga whakahaere mo nga paamu e rua o te Tahua, i haere maro tonu i tenei tail. 2. Ko nga hua kua puta o te whakahaere i te wa i riro mai ai te Tahua, e tautoko ana i nga tumanako e whakaaturia nei i roto ite ripoata o tera tau. Ko tenei ahuatanga ka tino marama ina tirohia nga ritenga epa ana kite Teihana 0 Hereheretau, he iti nei tana kawenga moni i ta tona hoa 1 te Muri, ara, i ta Hoia. 3. Kua oti ano te whakarite e te Tari ko te moni iti nei hei tango mana mo ana raruraru, ara, ko te moni e £l5O, haunga, te moni komihana e rite ana. 4. He taumaha ake i tenei tau nga moni hua i utua, na runga i te whakawhanuitanga i nga mahi totika hei tino painga mo te Tahua. TE TAHUA MATUA. 5. Kua tapiritia kite Tahua Matua i tenei tau te moni Kotahi rau pauna (£100) he moni katahi ano ka utua mai e tetahi komiti, ia ratou hoki e pupuri ana mo nga ritenga ano o > te Tahua. TE TEIHANA 0 HEREHERETAU. 6. I muri o te whakaitinga iho i nga reti e te Poari Wariu Hou o te Tominiona (Dominion Revaluation Board) i ripoatatia nei i tera tau, katahi ano ka ahei te whakatikatika i nga kaute. Ko katoa te reti e ahu nei kite Komihana o nga Whenua Karauna kua whakawhitia hei kaupapa mo nga mahi whakaara whare, a, ko nga rerenga o nga reti i utua ki mua kua whakaurua kite Kaute o nga Reti o te teihana. 7. Kua whakamutua te mahi aTe Teira, (R. Taylor) te tangata ko ia nei e whakahaere ana i te Teihana i te wa i riro mai ai i te Tari, a, kua whakaturia ko Te Owerena (A. Overend) hei kai whakahaere, mai o tenei Noema kua taha ake nei. Kua whakaturia hoki tetahi tangata raua ko tana hoa wahine hei awhina i a ia mo nga mahi o te Teihana, a, ka nui te pai o tenei whakaritenga. 8. Ko te whare tawhito, kua hangaia hei kainga e pai ai mo nga mea moe wahine, a, kua nekehia atu hoki kite turanga hou e tutata ana kite wahi kua whakaritea mo te kainga tuturu. Kua oti hoki nga whakariterite mo te whakaara i tetahi whare takotoranga wuuru, pera ano i te mea kua hangaia nei ki runga o te Teihana i Hoia, a, ina oti tenei katahi kapai nga whakahaere mo tenei Teihana, ara, kua riro mana ano ana hipi e katikati, kua kore i haria kite Teihana i Opoho. Kua oti hoki nga mapi me nga ritenga mo te kainga tuturu, a, ko te whakaaratanga kua whiriwhiria me whakahaere a nga ra timatanga o te tau hou.

9. Ko te waea korero e rere mai nei i Nuhaka ma te Teihana i Opoho e tika ana me whakaroa atu kia tatu ki te turanga hou mo te kainga tuturu, a, ko tenei ka whakaotia a te wa tonu e rapopoto ai nga ritenga katoa. 10. Ko te mahi nui i tutuki i tenei tan, ko te huarahi putanga e hono atu ai kite huarahi nui mai o Whakaki. I kitea e te Tari Whenua, e tika ana me hanga he huarahi putanga ki etahi o nga Whenua Karauna e piri mai ana ki te Teihana, a, i runga i nga whakariterite ki taua Tari ka whakaaetia ko te wahanga o te utu ma te Teihana me utu ki runga i te wariu o te Teihana, mai o te ra i oti ai te huarahi, kei reira ano hoki ka whakatikatika ai nga reti. Kua roa ke e haere ana nga mahi a Te Tari Mo Nga Mahi Nunui i runga i tenei huarahi te roa e tata ana kite rua macro, kaati na te ua me te maku o tenei takurua, na reira katurikore te haere o nga mahi, Ko te tutukitanga ia o te mahi, e tata ana, engari i mua o te whakatuwheratanga i te huarahi mo nga haringa taumaha, me waiho kia piri, kia maro te kaupapa. I mutu mai te mahinga ite awa o Waikerepu, a. me ata whiriwhiri ano he huarahi hei whitinga. 11. Ko etahi taonga e hiahiatia ana, ara, he koneke me ona hanihi ano, me nga tera e toru, kua whakaritea mo tenei Teihana. 12. He wahi iti nei o nga utauta e hiahiatia ana, kua riro mai mo te kainga hou, a, mo te wahi hoki kua whakaritea mo ' nga mea moe wahine. 13. I roto ite ripoata o tera tau, i whakaaturia te awangawanga 0 te ngakau mo te huarahi ahu whenua e tika ana mo tenei Takiwa. Na nga ahuatanga i kitea i roto i tenei tau kua taha ake nei, kua mohiotia ko nga whenua o Hereheretau, e tino pai ana mo te whakatupu hipi, otira, i runga ano i te tupato mete pai ote manaaki i nga kahui, apiti atu hoki kite pai ote whakahaere ite whenua. I runga i tenei ahuatanga tekau ma rima nga tariana Romani (Romney ram?) i tangohia mai i tenei tau, a, e 350 nga katna. E tata ana kite 2000 nga hipi i runga ite Teihana i nga ra whakapaunga o Mei, ko nga hipi mo in on a kua oti te hoko mo nga utu totika i mua tata atu i te hokinga iho c nga utu. E koa ana hoki te ngakau ite mea ko nga hipi katoa 1 tukua kite Whare Patunga i tenei tau kaore rawa he mea i wehea mo te kohua. Kua totika ake hoki te ahua o nga kau, a, e 82 nga kararehe hou i kowhititia, a, i hokona mai i tenei tau. E rua nga hoiho waha pikaunga i tangchia mai hei riwhi i nga mea e rua i mate. 14. Ko nga wuuru, i whakaurua ki nga hokonga i Nepia i nga marama o Hanuere me Maehe, a, ko nga utu kihai i rite ki ta te ngakau i tumanako ai, ahakoa aua utu e hangai ana ano ki nga utu e tika ana i tana wa. (Taria te moanga.)