KOMITI TUMUAKI.

Toa Takitini, Issue 72, 1 August 1927, Page 633

KOMITI TUMUAKI.

ATIRIKONATANGA 0 HAKI PEI. I tu te liui tuarua a tenei poka o nga Komiti Tumuaki a tt halii ki to lari o te Pihopatanga i Nepia .i te 10 o nga haora i U ala o to Wenerei te 20 o nga ra o Hurae, 1927. Ko nga mem a enei i tae mai :

Nga Minita: Atirikona Broeklehurst. Tiamana. Key. Wipere Mataira o Nuhaka. Key. Peni Hakiwai o Moteo. B ev. Wharetini Rang! o Waipawa. Rev. P. Peneti. Kai tirotiro o Te Waipatu. Nga Reimana: Matene Whaanga o Nuhaka. Pita Tiopira o Moteo. o Henare Ilutana o Waipawa. Paraire Tomoana o Te Waipatu. Kewi Tamilian a o Te Wairoa. I whakapuaretia te hui ete Tiamana kite kupu inch I panuitia e te Hekeretari nga meneti o te hui tuatahi o te Komiti. Paahitia ana. Ko nga take enei i whakahaeretia: 1. Hora ite Rongopai. 1 whakaatu te kai-tiaki moni ko nga moni i kohia e nga parilia Maori o tenei Atirikonatanga mo te kawe i te Eongopai ki nga iwi o te ao kei te pouritanga e noho ana, e 21—17 —1.

I whakaaturia to uaua o te kit a a o to moni i tenei tan mo nga take ako o te Par;ha, kaorc i eke te moni i wliakaarotia ai. Ko te Parilia anake o Waipawa (tae atu ki Porangahau) i whai whakaaro mo tenei take. 2. Duplex Envelope System. Kohi whare-pukapuka. I whakaatu te tiamana kua tae mat nga whare-pukapuka me nga wliakamararna. He nui nga patapatai kite tiamana mo to alma ote whakahaere, mete marama ano hold o nga whakalioki. Ko te utu mo nga pukapuka, me nga whare 100, e £5. Whakaritea ana me whakahaere tana tikanga ki nga Pariha o Waipawa, o Moteo, o Te Waipatu, o Nuhaka. 1 whakamaramatia ko te kaupapa pai o tenei alma kohi ko te ako ite tangata kite kohi mo nga main ate Atua iia wiki, i ia wiki/ ahakoa karakia, kore karakia ranei. Tuarua, ko te ala wehe i tana kohi mehemea kite pera tana whakaaro, mo nga take o to parilia tetahi wahi, mo te hora i te Eongopai tetahi wahi. Kei te tangata toim te whakaaro mo te iti, mo te rahi, ki tetahi take, ki tetahi take. Na Peneti te motini, na W. Rangi i tautoko:— “Kia timatatia inaianei te whakahaere kohi a-pukapuka ki o tatou pariha Maori, a ko nga hekeretari enei hei whakahaere i tana take :

Pariha o Waipawa, H. Hutana. Pariha o Moteo, Pita T.iopira. Pariha o Te Waipatu, P. H. Tomoana. Pariha o Null aka, Peta Nepia. Whakaaetia ana. 1 whakaritea kia 50 nga whare-pukapuka hoi tango mai mo ia Pariha. 3. Whare-minita mo te Panha o Waipawa. (a) I whakaaturia c H. Hutana te pukapuka o to peeke i takoto ai nga moni, a kitea ana kua tae te moni inaianei kite £435. I puta he mihi ma te Tiamana mo to kaha o nga tangata o tenei Pariha kite whakahaere i tenei take. (b) Mo te tono kia awhinatia atu tenei take e te Tari, i whakaatu te Tiamana, kaore he moni takoto noa a te Tari inaianei, engari hei te wa e whiwhi moni ai te Tari, tera e whaiwhakaarotia tenei take. Kia hoki mai to Pihopa ka tono ai Id a. ia kia awhinatia koutou. Waiiio ma Peneti rana ko te Tiamana e whakatakoto tenei take ki to Korniti Tumnaki o te Pihopatanga. (c) Mo te wahi hei tuunga mo te where na H. Hutana te motini, na Paraire Tomoana i tautoko. “Me whakatuturu ko Porangahau te kainga hei tuunga mo te whare-minita.” Paahitia ana. 1 runga i nga whakamarama ka puta enei take: He nui ke te kaute o nga Maori o Porangahau i etahi atu kainga o te Pariha 0 Waipawa. I te mea kei te man tonu nga whenua o Porangahau ki nga Maori, tera e nui tonu te noho a te Maori ki reira. Ko te tuunga mo te whare i arohatia mai nei e Mrs. Hutana, kua oti te wehe e te kooti, a ko tana wahi kei roto tonu i te taone o Porangahau. Noreira, kaore e uaua te hoko atu o tera wahi ineheinea ka kitea a nga tau e takoto mai nei kei te he a Porangahau hoi nohanga mo te Minita. (cl) Nga Ohaoha o te whare-karakia. 1 whakaatu te Tiamana, ko nga moni c kohikohia ana i roto i nga karakiatanga, e tapaea ana mo te oranga Minita. He tore tawhito tenei no te Plain, a kei te pera katoa hoki nga Pariha pakeha, me nga pariha Maori. Ko te hiahia ote Tari kia whakamana te motini i paahitia o tetahi o nga Hinota Maori, Ida tukuna katoatia mai nga ohaoha iia marama iia mrama kite Tari ote Pihopatangad Nepia. I whakamaramatia kei te takoto wehe katoa nga kaute o ia Pariha, o ia Pariha, a ko nga moni katoa e tukuna mai ana kite Tari, ka whakapaua kite Pariha nana i tuku mai, kaore ki etahi atu wahi. 4. Nga nama a nga Pariha. He roa te wa e whakahaere ana i nga kaute o ia Pariha o ia Pariha, kitea ana kanui te taumaha i tenei tau. 1 whakaatu a H. Hutana, i te hui i tu ki Waipawa i tono nga tangata kia whakapaua nga moni kei reira e takoto ana, hei whakaora ite whare-karakia. I runga i nga whakamarama, paahitia ana te motini e man ake nei:— “P whakaae ana tenei hui kia whakatuturutia te take o te hui o Waipawa, ara kia whakapaua nga moni i kohia i mua atu ote 31 o nga ra o Maehe o te tau nei, hei whakaora m’o" nga

whare-Eualda i-Waipawa,' i Takapau, i Porangahau. E vvhakaao ana tonoi hui, ko nga moni ohaoha katoa o tenei tan, tiinata atu i to 1 o nga ra o Aperira, me tuku katoa niai kite Tari i ia marama, i ia marama- ” Whakartea ana ma Peneti tenei take, me etahi atu take • 1 pa ana kite Hahi, e whakamarama ki nga tangata o Porangahau a to wa e tae ai ia ki reira. 5. Te Taima-tepara o nga karakia. No tenei hui ka tukuna atu kite Tari te rarangi whakahaero o nga karakia o ia parilia. me nga karakia tango bapa o tena walii o tena wahi. . 6. Kai-tiaki moni. I whakamarama a Peneti, kaore te motini o' ter a hui i whakahaeretia i te marama o te tone a Hori Tupaea, Ida waiho noaiho tana take, kei pa he mamae ki wacnganui i a tatou, me etalr o tatou kawehe nei ia tatou. Kei to wan ha ere te tangata, kia ngawari hoki tatou. 7. Nga Himene Hou. I whakaatu a Peneti kei te kohia etahi himene hou, kei (e whakamaoritia hoki etahi. Kei te hiahia tenei komiti kia tukuna mai e nga tangata o te Hahi, ahakoa Minita, Peimana ranoi, <i ratou na himene hou i kite ai, i whakamaori ai ranei. Me tuku mai ki Te Etita'o Te Toa Takitvni, Box 300, Hastings. 8. Te Himene mete Music. Kaore ano he ripoata kia tae mai. I whakaritea kia tuhituhi a Peneti kite Pihopa kia uia e ia* ki nga kai-perehi te utu mo te music. .9 Karakia Whakauru kite Hahi. Kaore ano kia tae mai te ripoata a Atirikona Hapata Wiremu. 10. Nga Mihi. 1 panuitia nga reta i tukuna e te Hekeretari me nga utu mai a To Pihopa, a Atirikona Tiatetene, a Mrs. Pilson. 11. Reta ate Pihopa. I whakamaoritia e te Hekeretari nga kupu a to Pihopa i ana reta e rua i tuku mai ai i Ingarangi, ara ana mihi ki nga Maori o tona Pihopatanga, me tona whakawhetai mai kite Komiti mo nga mihi atu ki a. raua ko tona hoa, me tana whakaatu mai kua pai haere te mate o tona hoa. 12. Rehita i nga Whanautanga me nga matenga. I whakaatu a Peneti ko te tore Kawanatanga e whakahau ana kia rehitatia nga tamariki katoa e whanau mai ana, kia rehitatia hoki nga tupapaku. Haunga ta to Hahi rehita, kei <e marama hoki tera, engari ko te rehita a. te Kawanatanga kite Kai-rehita. Ko te tore Rehita mo nga Maori, no to tau 1913 i Kahititia ai. Ko nga tangata e tika ana hei whakaatu ito matenga kite Rehita, ko tetahi mema Kaunihera Maori, ko te Alinita, ko tetahi tangata ranei e marama ana te whakaatu kite Kai-rehita. Mo nga whanautanga, ko nga tangata e t. : ka ana hei whakaatu, ko te papa ko te whaep ranei, he tangata ranei i tana whn.ro c noho ana, ko te Minita, ko tetahi mema Kaunihera ranei. ; - ■ Ale rehita nga whanautanga, me'nga matenga i roto i te rua marama i muri iho i te whanautanga, i te matenga ranei .

Ko te whiu mo to kore e reliita c t‘2 mo te haranga tuatahi, c £0 mo uga haranga i muri atu. He Kai-rehita Kawanatanga nga Kai--whakaako o nga kura Maori. Aliakoa kaorc ano tatou kia akina nuitia e te lure rehita, tena pea tona wa kei te haere mai e whainatia ai tatou.l Noreira he tikanga tenet e tika ana kia whakamaharatia ki a tatou katoa, kei rokohanga mai tatou e te hoa-riri e moe tonu ana. 13. Nga kaute o nga Pariha mo te Hinota. I whakamaharatia nga mema o nga Pariha, kia whakakiia nga “returns” mo te wa ote Hinota. Hei te Paraire te 30 o nga ra o Hepetema ka tu te Plinota ki Nepia. 14. Nga pukapuka kaute mo te Hinota. I whakaatu a Peneti kaore i te tino hangai nga pukapuka kaute mo nga Pariha Maori. Kei te wehe tonu nga kainga tae noa ki nga hapu o te Pariha kotahi. Me nga moni oia kainga. me nga kai-tiaki kei te wehe. Pah’tia ana te motiniiKia whakaritea lie komiti mo tenei take. Ko nga mema mo taua komiti ko to Tiarnana me Mr. Pilson ko Key. Hakiwai me Peneti, ko Tiopira me Tomoana, a me whai man a tenei komiti kite whakahaere i tenei take a te wa e whakaarotoa ai e ratou. 15. Te Kehita Tianara. 1 whakaatu a Peneti kua tae mai te ret a a te Eehita-tianara o Poneke, he whakamahara mai ki nga Minita Maori kia tukuna atu nga kape oia marena o ia marena ki tona tari i Poneke. He taumaha te whiu mo te takahi a te Minita i tenei ture o te Koroni katoa. Ko te kape me tuku tonu atu i muri tonu iho ote marena. 1.6 Te Hui a muri neiI whakamarama te Tiarnana ko te hui a muri nei, he hui topu mo nga Komiti Tumuaki katoa ote Pihopatanga. Ka tu taua hui ki Nepia a te wa o te Hinota, i te Turei te 4 o nga ra o Oketopa. 17. Rehita i nga mema ote Hahi. 1 motinitia e P. H. Tomoana na Tiopira i tautoko: Kia rehitatia nga tangata e kiia ana no te Hahi o Ingarangi, i ia Pariha kia mohiotia ai te tokomaha kei tena wahi, kei tena wahi. Paahitia ana. I whakamaramatia ma tenei tikanga ka mama ai te tukutuku haere i nga wharepukapuka mo nga kohi, mete kaute o nga tangata o ia Pariha hei whakarite i nga raruraru, ara expenses. 1.8 Mihana. 1 whakaatu a Peneti, kei roto te Hahi Maori i te muni o to alii i tenei wa, i te nui o nga tangata i pakaru nei ki waho, mete tokoiti o nga morehu i maliue hei hautu i nga tikanga nunui o re Hahi, Kei nga wa maniac o te tangata, kanui tana hiahia ki re whakarongo korero mo nga huarahi ote ora mona. Peru ano te talia wuirua. He wa pai tenei hei huihuinga mo tatou mo nga Minita ka torotoro haere ai i o tatou Pariha, kite whakahaere A Liliana awlrna, whakaako. Kia torn nei nga ra kia wha ranei, Id tena Pariha, ki tena Pariha.

Na Wharetini Kangi rana ko P. H. Tomoana i tautoko. Whakaaetia ana. 19. j Nga Whare-Mihana. He nui nga korero mo tenei take, ara te nui rawa o te moni e pan ana ki ana whare. I runga i te tone a te Tiamana, hikitia ana tenet take mo te Hui Topu a te wa o to Hinota. 20. Te Wairoa. I whakaatu a. Eewi Tamihana, kua kore rawa he tangata hci liapai i te Hahi i Te Wairoa, i te kore Mint a mo tera Pariha. Nana tonu i man lie rarangi kohikohi i roto i ona hoa pakeha, a koia tenei nga moni ma koutou e kaute. Te kautetanga kitea ana te rahi o tana moni e £25 Bs. Ka tono ia kia riihitia ki a ia to whenua o te Hahi hei timnga mo te whare-minita a ton a wa. Ka homai ano eia e £4 mo te tan. Ka eke ai tana moni kite £29 Bs. He nui nga kupu mihi a te Hui mo te kaha o tenei kaumatua kite manaaki i nga mahi ote whakapono. Ko tetahi wahi o tana moni mo Meranihia, ko to rahinga hei whakaea i tetahi wahi o te nama a Te Wairoa. Misses Bulstrode. I whakaatu a Peneti i tona whakaaro kia whakapuaretia he Mihana, ma nga Misses Bulstrode ki Te Wairoa. Kanui nga tamariki o Hukarere kei te Wairoa c noho ana. Ka 25 nga tan o enei wahine e noho ana hei kai-whakaako mo Hukarere. Kua mutu ta raua ako i reira, engari ka mahi tonu raua i roto i te iwi Maori. Mehemea ka tu he whare e tika ana mo raua ki reira, tera pea raua e whakaaro mo tana take. Kua nui nga painga kua puta ki Porangahau. Kaua rana hei puritia tonutia ki reira, itemea kua whiwhi ratou ki a Wharetini Eangi rana ko Piotu. Me aroha nga wahi kei te ngqikore. Kua hikitia tenei take mo te Hui Topu. 21. Mo nga kaute ate Tari Pihopatanga. Na Peneti te motini, na Henare Hutana i tautoko: —Kia whakakorea atu i roto i nga kaute o nga Pariha te moni whakarite ma nga tamariki, i te mea ka uaua te hiahiatia o nga Minita tokonui nga tamariki, engari ka whai nga Pariha ko nga Minita kore tamariki kia mama ai nga raruraru. Me whakahoki tenei take kite Komiti Tumuaki ote Pihopatanga, mete tono atu ki a ratou, kia whakaritea tenei take i tetahi atu punga. Paahitia ana. He mea whakamutu te hui kite inoi. P. PENETI, e Seeretarv.

£ S." d. No Porangahau ... Porangahau ... ... 14 ... 14 10 10 0 0 No Waipawa ... 4 10 1 No Te Waipatu Te Waipatu 1 i 6 6 0 0 No N uhaka 1 11 0 £21 17 1