"HE ROPU MO TE AO HOU."

Toa Takitini, Issue 70, 1 June 1927, Page 603

"HE ROPU MO TE AO HOU."

Ki te Etita, Ehoa term koe. He nui taku mi hi ki nga korcro ote feta a Tutepuaki Piti e man nci ito Toa oto tain o moi. Kei te whakaae an ki ana kupu ki te iwi. Mehemea Kaore i tino korerotia e nga kai-titiro o te “Toa” ana korero, me hold ano ki to “korero, whakaaro, mete ako i ana kupu.” Pie whakatauki na tetahi tangata rangatira o Whangara, Turanga: “Ko te mararna ko ton a a, ko an ko tooku a.” Tenci kupu te “a,” lie marangai matenga tupapaku. Kaati, ko te “Ao Tawhito” ta tatau tupapaku rangatira o tenei wa. Na reira kotona “a,” ara, ko te marangai o tona matenga, kaore i arikarika. Kei te kite a Tutepuaki, kei te kite a Apirana, kei te kite a Te Eaumoa, a Te Rangihiroa, a Peneti, a Taiporutu, a Tomoana, a Pomare, a Reweti Kohere, i Hamiora Hei, a Tau Henare, ara te torn koata o te iwi Maori i

tana a marangai. Ko tenei mea ko to marangai kaore ana whakapai kanohi. He auru tonu tana ite tangata tn i tona aroaro. E karanga ana a Tutepuaki kia tatau ki nga morehu o to ivvi Maori “kia whitiki.” E torn ana kupu whakamutunga. “E oho! Maranga! Kia mataara ! ’ ’ Kei to whakaropu nga iwi katoa o to ao, tae noa mai ki o tatau hoa pakeha e nolio tahi nei tatau, ito tatau whenua. To liopu kei to tino kaha tona piki “ko to liopu o te Hunga Mahi” (the Labour Party). To kokoia a tenei liopu me tango to whenua ma te katoa. Taua “katoa” ko te pakeha anako. Tetahi o ana karangaranga: “Mo mahi to whenua kia whai-hua. Ki to kore e taoa e tetahi tangata te whakaputa mai he hua i to whenua, mo tango, ka hoatu mo te tangata e taea e ia.” To tuatoru o ana whakahau: “Me noho te. tangata whai whenua i runga i tona whenua; kaua hoi rihitia ki te tahi tangata. Kite rihitia me hoko tonu atu ki te Kai-tango rihi.” Ko tenei reo kaore e mutu. Ka piki haere ki te rahi. Ki te riro to turanga Kawanatanga i te “liopu Mahi,” Ka whaka-turea mai a ratau wawata. Kei roto ite pepa pakeha e whakaatu ana te haerenga o tetahi teputeihana ki te Pirimia. Te take a taua Teputeihana, kia whakatungia e te Pirimia he Komihana hoi uwiuwi i te ahua o nga whenua o Niu Tireni. Kia tirohia nga mea kei te homai hua, me nga mea Kaore i te homai hua. I whakaae, te Pirimia ki taua tona. Ko nga Kaute Kaunihera Kei te hauma Kia hokoa nga whenua Maori hei utu i nga reiti e taumaha nei i runga i a ratau. Tena me pewhea e hold ai te tai o te marangai o to matenga 0 to tupapaku nei o te “ao Tawhito?” Kaore e hold te tai nei 1 to tangata Kotahi. me whakaropu tatau. Te mahi a taua Piopu he whakaako ite iwi. Kei to marama te karoo nga rakau a nga liopu nei. E whakaae katoa ana tatau kaore i te atawhaitia e tatou nga toenga whenua i moto i o tatou ringaringa. No rcira me whakaae tatou, he tika nga kaupapa o nga amuamu a te Pakeha. Me main nga paku whenua i a tatau kia pula mai ho hua. Ki te kore tatau c whakaropu ka horomia takitahitia tatau e nga tikanga taikaha nei. Kei to whakaropu he ora mo tatou. E le hunga kei a koutou nga morehu taonga o te “Ao Tawhito,” ara te whenua, whakarangona te reo o nga kai tohutohu. E hkra i te kotahi to kakano o to whenua ma te liopu Maori, c whakaari he aha to mahi tika mo ia memo whenua, mo ia rahi o te whenua. Ki te kore tatau o whakaropu, c paopae te taringa Id te reo karanga o te “Ao Hou,” ka takahia tatau e o tatau hoa pakeha, ka waiho hei kawewai, hoi tata wahie ma ratau. He kaha tonu kei a tatau, engari na te noho marara i he ai. Otira hoi whakatutukitanga mo te whakaropu a Tutepuaki o whakaari nei me ata karanga ho hui i tetahi wahanga o te Tairawhiti ranei, Hauauru ranei, Tokerau ranei. Kia iti noa he timatanga. Ko to kaupapa e whakairo ite tuatahi. Kia oti tena ka kauwhau ai kite iwi. Ma wai rate hui tuatahi c karanga? Heoi kia ora a Tutepuaki mo tona whakaohonga i tenei take nui whakaharahara.' T. WI PEPA.