TA TIMI KARA, K.C.M.G.

Toa Takitini, Issue 66, 1 February 1927, Page 532

TA TIMI KARA, K.C.M.G.

(Te Roanga.) (Na Dr. Tutere Wi Repa.)

He tan gala whakarniharo: — E rua marama a Timi e kura ana i Nepia. Ko tona pou na ana ia i tautoko i roto i tana kuranga ko Te Oti Ritihana na ana nei i timata te “Richardson Shipping Company” Whaka arohia tenei e te iwi, e rua ano marama e kurangia ana te tangata nei i tu nei ia hei pirimia riiwhi mo Nui Tireni, a i tn nei ia hei reo mo Xu Tireni i te aroaro o nga Kiingi. Kanaka ianei e kiia he tangata whakamiharo tenei? Eki ana te whakatauki “Ka hari te tangata e tu ana i mua o nga Kiingi” he matauranga tona. Ehara i te mea na tona uranga i roto i To paremata i kitea ai tona whakamiharotanga. Titiro ki tona reo pakeha. He reo uaua tenei engari mama noaiho i a i| te whakawaihanga i nga kupu ataahua me nga kupu e tika ai te whakapaipai o te reo hei whakairo atu i ona mahara Ida ata kitea mai ai e taua iwi' matau nga mahara kei roto i tona hinengaro e takoto atu ana. Ahakoa te taumaha o tenei reo, taea ana e Timi te whakapono-nga. Ten a Te Eau-Tau-Hou e ui “He aha i penei ai te mama o te reo o tenei tangata i te mea e rua ano marama ia e kura ana.” E hoa ma kei te mohio mai ra koutou i whakapaua e Timi ‘tona kaha kite korero i nga pukapuka nunui, whai tikanga o te reo pakeha. I rite tona hinengaro id te tiira e kapo nei ite maitai. Kotahi tonu tona korerotanga kua man i aia nga tikanga nunui o roto i aua tuhituhitanga. I pan i aia te korero te paipera i roto i te reo Ingarihi, nga tuhituhinga Haldpia, a Burns, a Tennyson me te tini noaiho i waho atu. I pan i a ia nga whaka-ingarihitanga o nga korero o Nehera, o Kariki, o Eooma, 0 Kararia, o Ihipa. He mea whakamiharo tona tu i mua o nga tangata matau o te ao, ka whaikorero ki nga kura nunui. o te ao i roto i te reo Ingarihi, etahi tino korero matau atu, pai atu atahua ana te taahu o nga putake me nga kupu katoa. Kaore 1 tataki moori mai nei.

I a ia i Ingarangi ka whakamanuhiritia ia e nga kura nunui oTo Ingarihi ara i Cambridge University. I runga i nga korero e whakawhitiwhiti ana ka patai mai te Vice-Chancellor (To Earo-Kaiwhakahaere) ko hea tona kura. Te whakahoki a Tind

ko te “University of Life.” Ka ui ano te pakeha ra kei hen tena University, no te whakamaramatanga a Timi, ka tnohn tana tangata ka miharo.

ru i^. a ' a \ uinana ka whakanrntia ia hei merna mo te “Savage Ukib ara i takahia nga tnre pumau o tana karapn i rmma i te mma mai o tana ropu Ida tac atn a Timi Id te korero Ida ratou. ,vo . tana tore me whai main rawa te tangata ara me profession business, katahi ano ka urn atn tana ropn. Ka rongo ia i tana ahuatanga i tae ai la Id reira me te whakamiharo a tana ropn ki tona anna me nga korero i whakapnta ina e ia katalii ia ka korero ki tana iwi, kaore ano he karapn pakeha kna tn noatn te karapn maon, ako ia he meraa no tana karapn. Ko te whakanrn ki tana karapn me ngan te tangata ki te paepae hamnti katahi ano ka mana kite whai ki i roto i tana whakaminenga.

Me hemea tenei tangata i tn hei roia ka tn ia hei Tiati. Mehemea la i Merika ka tn hei perehitini. Kaore -tahi lie turanga e kore e taea e tenei tn o te whakawairakantanga o te hinengaro. Kaore tahi ra he tangata o ngai tana hei penei te nm o te whakamiharo atn! Kaore i ngaro atn ki mnri o J'e ianimln, ° Atkinson, o Te Hctana, o Kapene Kata, o Te Waari ° If Kan mana, o Hall-Jones, o To Tore, o Maahi, o Te Herihi' o Maaea, o MacKenzie, o Makitanara, o Allen.

m I <Tl ! e £ ei aSCent Kahungunn” Te Kauhou-ariki ote hingaro Ao Ngati Kahungunn ki Te Wairoa te kauhon o tenei tangata Agu kupu pakeha i runga ake nei no roto i te nnpepa “Gisborne limes kaati kei te mamma noatn i a taton nga whakaaro o tana v V a , na ana i tnhi ana korero, ara e penei ana tona ki ko Timi ie Kahungunu tuarua i whanan mai kite ao nei. E penei ana hole tona mahara koia tenei ko te mihi nni e rite ana ma ana mo tenei tangata nni, e tika ana hold ki taakn whakaaro kia peratia te korero mo Timi. Kaati mehemea a Timi i te rongo mai ki enei whakaritenga i a ia ki tona tnpima tera ia e tmo hari tona ngakau.

Ko te whawharna tenei o ta tatou Timi e kiia nei ko Te Turn a Te Katoa. Na nga knpu tata a nga iwi i whakaeke ki runga i a iimi mo te tomnri o eiahi ka ta enei korero: He aha i tata ai i etahi notemea he Timi ia na te katoa. Na To Haenga. Teparitipua te knpn Kaore maton i haere mai ki te tangi ki to maton papa engari i haere mai maton ki te tan<d ki te tangata a te katoa. &

Ko te whakapapa nni ia o tenei tangata i rangatira ai ia i te aroaro ote ao Ko te Kauhon Ariki ote hinengaro’’ ara ko ta te pakeha e ki ra “The aristocracy of the mind’’ ahakoa kei hea, he aha ranei tana tangata, ko ia tenei ko te matapnna me te unnga atu o nga kawai whakapapa whakahirahira i te arikitanga o te tangata. Ka huri kaore etahi atn whakapapa i to mahana o tenei, na reira i tika ai kia nni, kia roa, kia n ki roto i o tatou hinengaro a taton mihi, a taton tangi Id to tatou kaumaua,

E koro! Takoto mai i roto iTe Arm Matao. Kua tangihia koe e Te Aa ki nga tangi e tika ana mo ana tangata niinui, ahakoa no roto koe i tenei Iwi iti rawa ara ite Maori. Haere! Man c whakarongo ake, c titiro ake, a ina taea man e arahi atu to ivvi i malmo ake nei. He wairua ora ton e kore e ngaro i To Aoturoa. Haore !' Haere ! ! Haere !! !