THE MERCHANT OF VENICE.

Toa Takitini, Issue 64, 1 December 1926, Page 510

THE MERCHANT OF VENICE.

TE TANGATA l&HAI-RAWA O WENITI. (He men whakamaori o P. Te Hurinui.) Whakamaraimi : Ko te tangata liana i tuhituhi tenei korero pakiwaitara. ko Wiremu Hakipia tona ingoa. a lie tino tolmnga no te Ingarilii mo te mohio kite whakatakoto korero ataahua, mete man hold i a ia o nga korero uunui o te reo Ingarihi. Kua taunga tatou te iwi Maori ki eta hi o ana korero itemea kua oti etahi o ana kupu nunui te whakamaori e to tatou hoa e R. T. K. Otira katahi ano ka oti te whakamaori o tetahi o ana korero pakiwaitara mai i te timatanga tae noa. kite mutnnga. Ko enei tu korero e ingoatia ana e te pakeha lie purei, ara “play.” Ko te tangata nana i Avhakamaori ko P. Te Hurinui, ko tetahi o ona ingoa ko Jones, ko te tiamupiana i te aa 7 hakataet tcnihi a nga Maori i tu ra ki Rotorua i te marama o Aperira i te tau nei. He malm nga wahi o te purei nei, me nga kitenga i tena Avahi i tena Avahi. Tena e alma tauhou kite Maori tuturu te mahi nei, otira kei te mohio nga tainariki kua tae kite ono o nga turanga o roto i nga kura. Karra hei holla kite korero tonu kia tino marama ai. He tino tohunga no te ao katoa te tangata nei a Hakipia. Kua tono te Ptita ki a Mr. W. A. G. Penlington, M.A., tumuaki o te High School o Heretauuga nei kia Avhakamaramatia mai © ia te tikanga o tena wahi o tena Avahi, kia inarama ai kite hinengaro Maori. Nana enei Avhakamarama : —1 Avhanau a Hakipia ite tau 1564, a i mate i te tau 1616. Ka nek© atu i te torn ran nga tau o te tuhituhinga i tenei korero, e kiia nei ko “Te tangata Avhai-rawa o Weniti.” WAHI I. Kitenga tuatahi. Ka tutataki etahi hoa ki nga tiriti o tetahi taone ko Weniti te ingoa. Kei neira e korero haere ana. Kei roto i tana hunga a I’atanio raua ko Anatonio etahi tino tangata o te korero pakiwaitara nei. Ka Avhakaatu a Patanio i tana raruraru ki a Anatonio, am ko tana raruraru he nama moni e koie rawa e taea e ia te Avhakarite. Kei te kaha. rarva tana hiahia moni kia. pai ai tana Avhakatata atu ki tetahi Avail ine e arohatia nuitia ana e ia, ko Potia te ingoa, he Avahine ranga-

tira, lio wahine ataahua, a e tino kalia ana tana hiahia kia riro mai a Potia i a ia hei wahine tuturu maana. Ka whakaatu a Anatonio i tana whakaae kite tuku moni atu ma Patanio, eugari kaoro rawa ana moni. Ko ona rawa lie kaipnke me nga taonga, kei roto i ana kaipuke, engari kei te moana katoa e haere ana. Otira kei te whakaae toiui ia kite nama moni mai ma Patanio mehemea ka kite a lie tangata e whakaae ana kite tuku moni mai ki a ia. • TE TANGATA WHAI-RAWA O WENITI. Kei te pepa o Noema te timatanga o tenei korero. Roreneto : Ka mahue ra korua i a mana kia tae rano kite wa o te kai. Taku moliio ko ahau tetelii o nga tangata —nohopuku nei Tna hold ra, kaore c whai waahi ana i a Karatiano. Karatiano : Me whai tomi koe i ahau mo enei tan e rua e heke mai nei E kore koe e rnohio lei te tangi o to reo ano. Anatoftio : Haere ra, tera alum e puku korero i tenei mahi. Karatiano: Kia ora tena waahi, tena mea ko to nohopukn, lie miharo ki nga tangata whakahi Me nga wahine kaore nei e whai nui-ngia ana e to taano. (Ka puta a Karatiano me Koreneto.) Anatonio : He aha ra to ritenga o tera korero? Patanio: E korero nuitia ana e Karatiano etehi korero kore take, ne-ke ake ia etehi atu tangata o Weniti nei. Ko nga putako 0 ana korero e rite ana ki nga purapura e rua o to witi i maka nei ki roto i te puhera otaota: e pan i a koe lie ra tntnrn ka kitea ai, a, te kiteatanga e kore e ea to rapunga. Anatonio: Kaati, korerotia mai rn ko wai to wahine i oati na koe ka haere luma koe ki a ia, A, i mea mai ra koe man hoi korero mai ki ahau akuanoi? Patanio: Kaore i te ngaro i a koe, o Anatonio, to nui o taaku whakapau i fcooku oranga. Ara i te whakapai-ahuatanga i ahau ano—lea ore nei o taea e tooku oranga to mea kia pera tonn. Kaore alum inaianei i te kaha kite whakaoa i aku nama ran gat ira. Engari ko taaku e whai nui ana kia oa katoa oku nama. Kaati ko to wa hei whakaritenga maakn kua whakatata rawa. mai A, e kore e rite i ahau ki a koe, c Anatonio, to nuinga o okn nama o tenei mea o to moni, o to aroha. Na runga i ton arolia i ahei ai ahau ki to whakarnama katoa 1 oku whakaaro mo oku hiahia hold, Kua whakaarotia e ahan tera e watca ahan i oku nama katoa. Anatonio: E to hoa, Patanio, me korero mai e koe, Mehemea he rite te ahna o to take ki tan to, ara, he hi i rnnga i te whakaaro rangatira, Man e mohio mai, aku moni, tooku tinana me oku taonga katoa kei te takoto noa hoi whakarito i to hiahia.

Patanio : 1 ahau e haere ano ana ki te kura. Ka te ngaro he pere i ahau, ka tukuna atu ano he tuania hei whai atu Ki taua waahi ano, mete ata titiro atu: A, te whainga atu kitea ana raua tahi. Na runga i te tukunga atu o to tuarua i pera ai. Mahaiatia tenei tohu a te tainanki, notemoa, ko tenei ka korero atu nei ahau pera ano to harakore. lie nui taku nama In a koe, a, i runga i nga main tutu a to tamariki, taaku i nama atu ai kua ngaro: Engaii, kite pai ano koe kite tuku ano i tetchi pore kia whai atu i rnuri i te mea tuatahi. Pera tonu ka tupono, otira, maaku tonu hei titiro. ka kitea o koe to mea tuatahi. Kite kore ko te mea tuarua maaku hoi whakarite. • Ka waiho tonu ahau kia nama ana mo to mea tuatahi. Anatonlo : Kei te mohio pai koe ki a ahau, Noreira, he whakaroa kau Te whakatawhio haere i to korero mo tooku arolia. Nui ke tooku pouri ito awangawanga mete uiui o roto ia. koe mo te kaha o tooku aroha. Mohernea ia, i moumouria e koe oku oranga katoa. Noreira me ki mai e koe he aha he mahi maaku, 1 te mahi e mohio mai koe tera ka laoa e ahau te mahi. Kua riro atu ahau i to korero, Noreira korero. Patanio : Kei Peremona tetehi wall whai-rawa he ataahua hold, Otira, ko tena kupu ko te ataahua, kaore i rite hei whakaiau mo te nui o tona pai me ton a harakore. Kaati, i ctehi wa, ano ana mata e tuku mai ana ki ahau. Ko tana ingoa ko Pohia. Kaore a ia i wariutia ki rare iho i te tamahine a Keito, Kngari ko te tamahine tonu ia a Purutuhi. Kaore te ao whanui nei ite kuare kite nui o toona pai ; Notemea, ko nga tangi mai a nga hau malm, e Imrimai ana i on a tino tangata e hiahia ana e whai ana ki a in. Ko nga rnakawe o tona mahuuga, ina horuhia, kei to te koura e whitmgia nei e te ra tona ahua. Noreira kua waiho tona kainga a Peremona., hei kaiima uhakamaunga ngakau atu; ° A, he nui nga tangata rapu taonga utunui c taemai ana ki to rap i a ia. Aue, e Anatonio—Mehemea he nui tooku oranga km diei ahau kite tu tahi atu me ratou. Kei te wawata ake a roto i ahau tera ahau e tupono te waimane. 1

Anatonio : Kei te mohio ra hoki koe ko te katoa o aku taonga kei te moana, Kaore rawa he moni i ahau, he taonga ranei, hei huarahi atu mo etehi moni mo tenei wa: Hei aha koa, me haere koa me whakarnatau, pewhea rate moni e riro mat i tooku ingoa i Weniti nei: Me rapn katoa, kaua he waahi e mahue: A kia tae rawa koe ki Peremona; ki a Pohia, te wahine ataahua Noreira haere koe kite rapn, kia haere ake hoki ahau, i te waahi moni; Kaore he ritenga ki ahau, ahakoa waiho ki taaku kupu oati, Me matua whakarite rawa ranei he here mooku. (Ka puta ki waho.) Scene II.—KITENGA TUARUA. Kei Peremona. Kei tetehi o nga ruumu o te whare 0 Pohia.. (Ka putamai ko Pohia me Nerita.) Pohia: He tika ra, e Nerita, tooku kaupapa iti nei kua ngongo i tenei ao nui whakarihariha. Nerita: E tika ana ra koe Ida pena, e hine, mehernea ia e rite ana on taumahatanga ngakau kite nui oon taonga. Engari. ki taaku titiro, lie rite tahi te kore hiahia o ratou i nui rawa nei te taonga, ki a ratou e hemo nei i te kore. Noreira. ehara i te hari kore-take ta te mea kia noho takawaenga o enei ahua. He tore ke mai te hina i runga i te whai kite taonga, a he roa ke nga ra me noho i te noho totika. Pohia: Ka pai enei korero; i reka hoki to tangi o te rco. Nerita: Nui ke ia te pai, mehemea kite man aim korero. Pohia: Mehemea hi' rite te mama o te whakarite i nga whakaaro tika, Ki to mama ote mohio he aha ana mea tika; kua tino whare nga whare karakia nohinohi, me nga whare o nga tangata ravvakore kua whare e rite ana mo nga uri kiingi. He lino rainita pai aia e whakarite nei i ana tohutohu ano. He mama ke taku ako kite rua-tekau i nga mea tika hei mahi ma ratou, i te riro ko ahau tetehi o tana rua-tekau hei whakarite i aku tohutohu ano. Ka taea e te ngakau te whakarite he tore mo nga toto, engari ko te toto puka ka tupeke ki tua o nga tore rnatao. He rite te tai-tamariki-tanga ote tangata kite hea e tupeke porangi ana, ka mokowhiti i runga i nga kupenga o te akoranga pai a. te tukunga iho kua kopa. Kaati ra. kaore enei rapunga whakaaro i te tolli 1 tetehi hoa taane mooku. Aue, tenei kupu te "tohi. Kaore nei ahau e ahei kite tohi ki taaku i hiahia ai, kite whakakahore i taaku i kino ai. Ina hoki ra, nga whakaaro o te tamahine c ora nei kua haukotia e te whakaaro o te matua kua mate. He taumahatanga ra tenei, ne Nerita, ara te kore e ahei oku kite tohi ite mea kotahi kite whakakahore ranei i tetehi? Nerita: Ko to matua, he tangata whakaaro humane a ia; a. nga tangata tapu i te wa o to mate e puta ana ki a ratou etehi

maramatanga pai; noreira ko tenei whakaritenga ana, i mea nei aia i enei pouaka e torn; he koura, he hiriwa, me te mea rino; a, ko te tangata e tika taana tohu ki tetehi o ana pouaka ka whiwhi Id a koe—engari, e kore rawa e tika te’tohu a tetehi tangata me tuturu rawa tona aroha mou. Kaati tena, e pewhea ana o whakaaro mo tetehi o nga tangata uri rangatira kua taemai nei? Pohia: Tena, whakaingoa mai ana koe i a ratou, a, maaku e korero atu te ahau o tena, o tena o ratou. Nerita : Te mea tuatahi he piriniha no Nepara. Pohia: Ae, he hoiho tonu ko tena, notemea kaore he mutunga mai ote korero mo tana hoiho. He mea e korero nuitia ana e ia te taea e ia ano o te whakamau o te hu o tana hoiho. Ki taku mahara i takaro tahi tana whaea mete tangata hu hoiho. Nerita : Ko ia* i haeremai nei i roto i nga whare nunui tetehi. Pohia: Ka mntu tonu tana he whakapouri kanohi, rnehomea nei ano a ia e mea ana, ‘Mehemea kite kore koe e hiahia ki ahau me tohi mai e koe ko wai tau e hiahia ana. ' E whakarongo ana a ia ki nga korero ahuareka, a, kore iho e minamina kite kata. Kei te wehi, ahau tera a ia, ina kaumatua, hei tangata whakaaro ki nga mea whakaheke roimata, ina hold ra, c tamariki tonu ana kanui te pouri o tona ahua. Pai ke taku moe ite whakapakoko mate, he wheua nei kei tona waha, i taku moe i tetehi o enei. Ma te Atua ahau e tiaki kei riro i a raua. Nerita: Pewhea to korero mo te rangatira o Paranihi nei, mo Pee Pono? Pohia: Na te Atua a ia i hanga, noreira me ki he tangata. Ho tika, e mohio ana ahau he he te whakatoi; kaati ra, ko ia he hoiho tona, pai ke i to te tangata o Nepara ; a, he nui ke te he o tona alma i to te tangata o nga whare nunui. Ko tenei e rite ana ki nga tangata tokomaha, otira, kaore ia i rite ki tetehi atu tangata. Mehemea kite tangi he manu, kua timata aia kite whakatu a, e whakatu-karo hoari ana hold a ia ki tona ataata ano. Mehemea kite moe ahau i a ia, ano e moe ana ahau e.ruatekau aku taane, Mehemea kite kore aia e pirangimai ki ahau e kore ahau e mauahara notemea, mehemea he porangi nona i te aroha mooku o kore rawa e taea c ahau te whakahoki aroha atu ki a ia. Nerita: Tena pewhea to korero mo Wharakonapiriti. te tai—tarn a uri rangatira o Ingarangi nei Pohia: Kei te mohio tonu koe kaore ahau e korero ana ki a ia. Notemea kaore ia e mohio mai ki tookn reo me ahau hold ki tona. Kaore aia i mohio kite reo Ratini, Wiwi, Ttariana ranei; aka ahei tonu koe hei oati kite aroaro o te Kooti kaore rawa i rite ki to wariu ote kapa kotahi tooku mohio kite reo Ingarihi. He tangata tama-taane tana ahua. Engari, ko wai e noho tahi me te waha-ngu? Ko taana mau kakahu tino tauhou! Ki taku mohio he mea hoko ki Ttaria tana wekete ; ana token a no Paranihi ; tana potae no Tiamana. Ko ana tnre no nga waahi katoa, (Ta.ria te roanga),