"TIMI TAIHOA—TATAU! TATAU!"

Toa Takitini, Issue 63, 1 November 1926, Page 488

"TIMI TAIHOA—TATAU! TATAU!"

(P. H. Tomoana). He nui nga putake korero i whakawhitiwhiti ai nga mail am ote hunga i hui kite ra O Timi. Xo runga i nga whakamarama a tena iwi a tena iwi, ka kitea nui atu nga painga i pa ki to motu katoa i runga i ana whakahaere me ana tohutohu a i kitea hold te nei, ara, mei kore ake te kali a o Timi kite arai atu i to whakaaro nui o te pakeha Ida whakabohorotia te whakapakelia i te iwi maori penei kua ngaro noatu te baunga ahi. I runga i tena alma ka tapaina ton a ingoa ko “Timi Taihoa”. Ka tine tan te nei ingoa ki runga i a ia katahi ano ka haeretia e Timi nga wahi katoa ahakoa kei hea te tangata, ahakoa ranei be aha taua tangata, ka tukua e ia tana koba, ko tana tangata iti, rahi ranei. ngakau whaiti ngakau whanui, ranei, tangata mohio tangata rorirori ranei, ka bapai ia i tana karaihe ka whakanuitia e ia taua iwi i runga i tenei kupu “Tatan! Tatau!” Ka rauhitia e ia nga alma tangata katoa, na konei ka tangi te iwi te tangata to kuri, te kararebe, nga raea ngokingoki katoa o te whenua kia ia, ka puta i konei nga kupu manaaki ite aroha o Timi ki te ao, ka ki etahi me man te tinana kia ia tanu ai, ko etahi ka ki kei ia to kobatu mo Timi. Katabi ka ki etahi ko te aituatanga o Timi na tona baeretanga lei te hurabanga i te kohatn mo tona boa mo Merihi i mauria nei ko te pungarehu bei kawe kite urupa ona matua. Katabi ka ki etahi me tuku ko nga pungarehu rna tena iwi ma tena iwi kia rate ai ona iwi i a Timi. I konei ka riri a Matatua me Te Arawa, me etabi ano o nga iwi i bui. ka tu bei pakanga nui ma nga tangata matau i hui nei ki reira. Ka pai bold te wbakarongo a tenei i te Kuare nei. He banga mama noaiho te poipoi i nga tikanga o te ao tawhito me to ao hou. Ka kite ao tawbito kanui take wetiweti mo enei kupu. Hoki atu ana te roimata i te pub i nga atu enei tikanga wbakabaehae. I haere mai ahau ki te tangi ki to tangata oto motu ote ao katoa. Tenei main whakahouhou! (Ka rere te mere, te taiaba). Mebemea ko nga ra o mua “Ka Tauatia Koutou"! Ko te korero a etahi “Kua oti ko i tenei tangata to wahi bei tanumanga mona. Kei an kei tona iwi ake. Hki nei kouton na tona moenga i to koutou ka rangatira to mat on matua! Kia mohio koutou kite whakatakina o raua wbakapapa ka kite kou.ton tata ke to matou matua ki tona boa ia kontou e korero nei, ko raua he tungane he tuahine tonn! Mehemea kaore te ture penei ko te tinana kia kouton ko te upoko ia ka riro i a matou! Pera i ona tupuna, ehara i te tikanga lion tenei, kaore, engari no ona tupnna mai ano. Kaati na te ture ina tatou c noho tahi nei

nga boa o Tiini nga tamariki a Timi i tali i pito o te motu huri noa huri noa te motu tae atu lei talii pito.

Ka tu nga kai hautu o tetahi wahanga o te ao bou be pai ionu a ratou nei rupahu ake. Ka mea ratou “Kaua bei riri. Ko Timi Taiboa tenei. Nona tenei ra. Taihoa e riri Ida mutu nga whakamarama. Te nei tangata he awhekaihe. To marae e takoto nei ia e awbekaibe ana. He maliara ki lona pouaru be mate, koia ka penei te takoto atu i ro whare. Kim te kitea atu te roimata. te baebae ite kiri mamae. Kua kitea ake kaore be tangata i roto i ana tamariki i mahua ake nei hei rite kia Timi. Tona matauranga tona ahuatanga katoa kua riro atu i a ia. Heoi ano nga mea i mahue ake ko nga kupu i whakapuakina e tona waha. Ko te koha i arobatia ai ia e tena tangata e tena tangata kei tena kei tena e mobio ana. Kaore e tika kia riria tenei kupu e kiia nei ko nga pungarehu e toha atu ki ona boa, kia ngata ai te aroha, ko te mahunga kia riro i etabi kia whai tangata ai ki tona urupa takoto ai. He kupu marama tonu enei. E whakawhaiti mai ana i te ao tawbito ki roto i te ao hou, kia ngata ai ana ao e rua. Tena ranei e eke enei korero enei kupu taumaha ki runga : : te tangata iti? Na reira kei te kitea atu be roimata i tupu ake i roto i te whatu-manawa o te ngakau tangi.

Koina rate hua o nga main, te pua-a-waitanga o nga kupu hohonu a to tatou matua a Timi, he wbanuitanga-ringa noa te ora o Te Ao Hou ko te Ao Tawhito ia kua whakarukuruku, na reira ka tae mai te roimata i bangaia mai e “Koto”. E hold tena ki tona kohanga mete bua whakamiharo kite ra i nehua ai to koutou boa, to tatou matua, to mokai a Te Motu. te U-ranga-a-waka mai a nga Kupu Tohutohn i ruia mai i mua, inaianei. a muri ake nei, e Te Kopua-Kanapanapa i tawabi atu o Te Moan a - nui-a-Kiwa, i waihotia ake ai e Timi enei kupu nunui ki roto i nga korero whakapapa o te ao “Taiboa” “Tatau! Tatau!”

Na reira e Te Ao Tawbito. e Te Ao Hou i waimarie kite kite i tenei ra, i te roimata e beke ana, i rongo i to Tori' o te Ngakau i tihorea e te mamae. i rongo i to kupu i rere kite atamira o tan Timi o ta tera i’imi o taku Timi, enei abuatanga ina wbakawhaititia mai, ka kite iho tatou. Ko te tumanako, Ko te whakapono, Ko te aroha. e whakatinana ana enei mea e torn, ko to mea nui rawa ia o enei ko “Te Aroha” bei Koha ki Te Pouaru “Tatau! Tatau!”