HE KORERO MO TE MATENGA O PIHOPA PATIHANA, HEPETEMA 20, 1871.

Toa Takitini, Issue 61, 1 September 1926, Page 464

HE KORERO MO TE MATENGA O PIHOPA PATIHANA, HEPETEMA 20 , 1871.

NA PIHOPA PEN AT A WIEEMU. He pukapuka na tetahi o ona hoa, na Rev. J. Athin i mate nei ano i taua wa. 1. Ki tona papa tenei; no te ra ano i mate ai te Pihopa i tuhituhia ai. No runga ite “Southern Cross,” Hepetema 20. ITE ata nei kihai i maha nga macro te mamao o to matou kaipuke ite taha rum o Nukapu. He motu iti tenei; e rua tekau pea macro ki te taha ki raro o Santa Cruz. Ite 11| o nga haora kua tata, ara, kua toru macro te mamao mai i te motu. E wha nga waka kei runga ite hail, mete mea e mataku ana i a matou, ina hoki kihai i whakatata mai.. Ka ki te Pihopa, me tuku iho te poti, me hoe atu ki a ratou. Ite mea kua noho matou katoa ki runga kite poti, ka ki ano te Pihopa, “ Me mau ano etahi atu mea mo ta tatou haere ki uta, hei mea hoatu noa.” Te rironga mai o enei, ka hoe atu matou ki nga waka ra, ko era, kihai i hoe mai ki a matou, me te mea hoki e whakaaro rua ana, mo te hoe atu ranei, mo te pewhea ranei. Mohio tonu mai ratou ki te Pihopa, a, i tana kianga kia haere katoa matou ki uta, ka whakaae mai ratou. Hoe atu ana matou ki tetahi wahi o te toka, kihai i kotahi macro te mamao mai i te motu. Kei konei ka tutaki ki a matou e rua nga waka: huihuia katoatia, e ono. Tohe mai ana nga tangata o uta kia tsia atu te poti ki runga ki te toka: kihai matou i whakaae atu. Katahi ka eke atu te Pihopa ki runga ki tetahi o nga waka, tokorua nei nga tangata i runga; a, ka rua tekau pea meneti ka hoea atu; ka hoe tahi atu hoki a rua nga waka i nga rangatira tokorua o te motu, i a Taula ran ako Motu. I marere nga tangata ki roto kite wai, a, toia ana nga waka i te wahi papaku i runga i te toka kite wai hdhonu i tua, a hoea atu ana kite motu. I kite atu ano matou i tona unga kite one, a, muri iho ka ngaro. Tokowha matou i runga i te poti, ko Tlpene Taroaniara, ko Hoani Nonono, ko Hemi Minipa, ko ahau. Kua kotahi pea hawhe haora ote Pihopa i uta, e mahara ana hoki matou meake pea ia hoki mai, mete manu noa to matou poti i reira me nga waka, me te whakamatau ano matou ki te korero ki a ratou. Ohorere ana tera te whakatikanga ake o tetahi tangata i runga i tetahi o nga waka, ko te kspere i te ringa, me tana karanga ake penei na, “Ko tena ta koutou i hiahia ai?” Te hopukanga ki te pere, ka perea mai. I reira ano ka maka mai ano nga pere o era waka. Katahi matou ka hoe mai kia kauaka ai e taea e a ratou rakau. Otira kua tu ahau, a Tipene, a Hoani. E ono nga tunga o Tlpene; kotahi te mea kino rawa. Ko Hemi, na tana karohanga, a, takoto rawa ki raro, i kore ai e tu tona poho. Ko o maua tunga ko Hoani, he mea iti nei,

e kore ano hoki e whakaaroa me kaua te mahi pani i to pore kite rongoa whakamate. Ka mamao mat matou i nga waka, ka maranga te heera, a tae rawa mai ki te 44 Southern Cross.” Ka hoki atu matou ko Bongard, mete o te kaipuke, ko nga tangata hoki hei hoe ite poti, me te man pu ano matou, he whakahaere ite Pihopa. E pari mai ana te tai, otira kahore ano kia hohonu noa te wai i runga i te toka e puta ai te poti; heoi ka manu noa matou i waho, mete karaihe atu ki nga tangata i uta. Ka tae kite 44 o nga haora, ka puta matou i runga ite toka, ka ata hoe atu whaka uta. Katahi ka kitea ■3 matou he waka e tere noa ana, kahore he tangata o runga. Te hoenga atu ki tana waka ra, ka kitea kua rite ano ki ta matou i maharahara ai. Tera, kei runga i tana waka, ko te tinana o Pihopa Patihana, he mea takai kite kakahu Maori, Te hapainga mai ote tupapaku ki runga ki te poti, katahi ka tangi te umere o uta. Kihai ia tetahi tangata i whakararu mai i a matou, engari, ka mahue taua waka i a matou, ka hoe mai etahi kite tiki mai. I runga ite tupapaku he manga nikau e takoto ana e rima nga pona i ponaia ki nga ran. Ka rapu noa hoki matou, he aha ranei te tikanga o tenei? Ka tirohia te ahua o nga tunga ka kitea tona matenga kihai i whai takiwa i muri iho ote panga ote patu. Ko te tinana kihai i ahatia, engari ko nga kakahu i tangohia: ko nga hu ia me nga tokena i waiho. Kua raaha nga taenga o te Pihopa ki tenei motu i mua, ahua pai ana nga tangata, whakahoa mai ana. I u ano matou ki reira i tera tau, kotahi hoki te haora i takoto ai te poti ki te one ia te Pihopa e noho ana ki nga tangata ite kaainga. Ko te tikanga i era tau, ka hoe mai nga waka, a kia torn, kia wha macro kite moana, ka piki noa mai hoki nga tangata ki runga ki te kaipuke; kahore rawa he mataku. Heoi ano ta matou i mohio ai, i putake ai ta ratou tikanga inaianei, kua u pea tetahi kaipuke ki reira, kua tutu nga tangata o runga, kua patu i etahi o nga tangata o te motu, na reira, tae kau atu tetahi pakeha ki reira i muri iho, ka patua. I mohiotia tenei ki nga mea e kitea ana, e rangona ana e matou ki nga wahi katoa e taea ana c matou.” Ka whitu nga ra i muri iho i tenei ka tangohia atu i roto i a matou a Rev. J. Atkin. No te aonga ake ka mate ko Tlpene. Ko te tunga o Hoani, he mea iti nei; i mahue hoki ia ki tona ake motu ki Mota: tera ano pea ia e ora ake. 2. He pukapuka ano tenei na Rev. J. Atkin ki tona whaea. Kihai i oti. Hepetema 21, 1871. E toku whaea, Kahore e taea te whakaaro iho te nui o to matou pouri i to matou taonga nui ka riro nei. Ko to matou Pihopa kua mate i nga tangata o Nukapu te patu inanahi. I riro mai i a matou te tupapaku, a tukua ana ki te moana inaianei. Ko ia anake

i uta; kihai hoki tetahi o matou i kite i tona matenga. I whakaekea mai ano hoki matou i runga ite poti. • Ko Tipene tetahi i tu, he kino rawa te tunga; e kore pea ia e ora ake. Ko maua ano hoki ko Hoani. i tu i te pere, he tunga iti nei. Pouri kerekere a matou tamariki, mamae rawa hoki a Jacobs, kapene ote kaipuke. Ko Brooke, e matemate ana, otira, hono tonu ano tana mahi ki a matou ki nga taotu, na reira i kore ai e ata maharatia e ia inaianei te nui o te pouri. Konohi tonu matou nei, otira hei aha kia whakaaroa to matou konohi i a ia ka tae nei ki tona okiokinga; i mate nei hoki i runga i te mahi a tona Ariki— mahi e mahia tonutia ana eiaia ia e ora ana. He hanga mataku tenei tu matekino rawa kite taringa e whakarongo ana. He rangimarie tona oranga, he rangimarie ano tona matenga, ahakoa i patua kinotia. Kihai i kitea ki tona kanohi tetahi tohu ote mataku, o te mamae raneiko tona alma tonu i te mea e moe ana; mete mea e ngenge ana, e whakamanawanui ana. Aue! te tini ote tangata e mamae i tona matenga! Ka pewhea ra tenei mahi kawe ite Rongo-pai iaia ka ngaro nei? Ko te Atua anake e mohio ana, nana nei ia i tango atu. Kahore Ona tikanga e rite ki o tatou. Kia kitea nga tangata mana nei e mahi ta te Atua mahi i runga i te whenua e tangohia atu ana, katahi ka oho te mahara, Kei te whakanuia rawatia pea e tatou ta te tangata mahinga i nga mahi aTe Karaiti. Ta te Atua i pai ai, ko te tangata kia rite ki aTe Karaiti. Kahore he aha o te mahi, he mea kau i te tangata, e whakaritea nei mana e mahi, kia pakari, kia tutuki ki te tino kaumatuatanga. He nui rawa te mamae o Tipene i etahi wa. Tetahi o nga pere i ngoto rawa ki roto ki tona polio a whati iho: e kore e taea te unu. To Hoani tunga kei te pokohiwi matau; toku, kei te maui. He kahakore tahi maua inaianei; otira ehara o maua nei tunga; heoi ano te wahi i manukanuka ai, kahore e mohiotia te paninga o nga rakau kite rongoa whakamate. Ki taku mahara, e kore e kino, otira e kore e ata mohiotia. Te tino mea e ngakau nui ai ahau ki te ora, ko te whakaaro ki a koutou e noho mai na ite kaainga: Otira kite pai te Atua kia mate au, tera ano ia e tuku mai i te manawanui ki a koutou, e mea hoki kia hua ake he pai ki a koutou i roto o tenei pouri. Hatarei, 23 o nga ra. E alma pai ana matou katoa. He nui te kaha o Tipene; e pai ana tona moe, kua potopoto hoki nga panga mai o te mamae. He nui te hau inanahi, inaianei; he mea ahuareka ki a matou, otira e kore e taea te tuhituhi i te titakataka. Kei te matemate a Brooke raua tahi ko Eruera Wogale, he tuhauwiri te mate. Tetahi wahi o te mate o Brooke, na te pouri. Moe ana ia ite roanga o tenei ra, tera pea ia e alma ora ake.” Mutu noa te pukapuka i konei, kihafi i oti ka mate hoki te kni-tuhitnhi.