NGA MOANA A TE ARAWA.

Toa Takitini, Issue 53, 1 December 1925, Page 342

NGA MO ANA A TE ARAWA.

TAKU torero mutunga i tero wahanga to te apititanga atu ite ingoa o Rev. Pererika A. Peneti kite rarangi o nga tangata i tika kia puta he mihi he whakapai mo nga mahi mo nga Moana. Ehara i te mea kai te wareware ahau mo etahi atu o te Arawa, o etahi atu ranei i whai waahi ki nga mahi mo enei Moana: kaore, kai te mohiotia ratau katoa, a ka puta ano he kupu mo ratau. Heoi taihoa e whakatutuki taku korero whakamarama mo ratau me Peneti hoki. Mo Apirana Ngata. —He nui nga mahi nunui kua mahia e Apirana Ngata mo te Arawa, engari ka rua nga take tino nunui, te tuatahi ko te Rere-i-Okere, ara ko te Hiko e mahi nei i te 4 Raiti ” mo Rotoruaahakoa—kihai ia i pa nui ki tera take engari ko ia te hoa o te roia naana i whakatutuki tera take, ka puta kia N. Pikiao e £3,000 hai utu mo te rironga o te whenua mete wai ite Eawanatanga. Ko te keehi o nga moana te Tuarua o ana mahi mo te Arawa. Ahakoa, e hara i a ia te timatanga o te whaka haerenga, te kaupapa ranei ote keehi, tae mai kite Keehi Pira i Poneke (Full Court) i tautohetia ai te take kia ahei nga Maori kite kawe ite keehi mo te takere o nga Moana kite Kooti Whenua Maori uiui ai nga take engari no muri tata o tera katahi ia ka timata kite awhina. Ko te waahi tuatahi ko te kaupapa ote Kereeme ” kia pehea te nui ote utu hai akinga kite Kawanatanga, a he aha nga huarahi e whakapaua ai aua moni mehemea ka riro mai. Ko taana whakaaro i runga ite ata whakaaro kite nui o nga roto wai maori nei— ahua o tena o tena o nga -to ne!, ka whakaritea i runga i te ata whakaaro marama kia £120,000 te moni tika, a 13 nga roto e pangia e tenei take i waenganui ite Kawanatanga mete Arawa. He mea ata hanga

e Apirana me te Arawa nga huarahi e whakapaua ai tenei moni:Ko enei mo nga kura, kuranui ki waenganui ia Te Arawa awliina i nga Hohipera, i vote o te Rohe o te Arawa whare-neehi, awhina i nga neehi mo nga Maori. Awliina i nga pani. me era atu tikanga, kua urn nei etahi ki nga kaupapa o te Poari Tiaki o Te Arawa. He take i whakaarotia e Apirana e mama rnai ai te Kawanatanga ki te whakaae i te tono a te Arawa. I tenei wa kaore ano ia i hangai kite whakahaere kite awhina ranei i te Roia whakahaere o te keelii. no te wa rawa i ata tukua ai e N. Pikiao i runga o Otaramarae te Keehi a N. Pik kia ia katahi ano ka mart) tana whakaaro mo te keehi a Te Arawa, ka waiho tonu mai ia hei takawaenga i a Te Arawa mete Kawanatanga, hai akiaki hai whakahaere e taea ai te kawe mai ote take kite aroaro ote Kooti Whenua Maori, tae noa ki tona tutukitanga, kua n te ika kai uta. kua haehaea, koia ka tika te patai ate " pepa. Ka pehea tia hoki a Apirana Ngata? waiho in a It' wa e whakaaro. Ko an tikanga nuniii hai tohu mo to ahua — i waenga ito iwi ia te Arawa katahi nei ano ate Arawa ka whakaaro ahi nan. i te wa o nga Kamnatua kihai i penei, no reira kai te he nga korero a nga hoa tautohe mo Apirana mo te tuunga mema i era tan ra e kii mai nei hai aha te tangata ke i manaakitia ai e rite ana kite rakau kaore ona ran e taka ana hai whakamomona mo etahi atu engari mo tona take ano. No reira e hoa e Apirana kia ora koe. e tiimanako ana kua rnutu a taua nei take penei te nunui. E hari ana te ngakau kua tutuki te main. Mo Reivini (Levin). — He inea miharo ano tenei. he pakeha te tangata nei, kaore ona paanga mai ki nga Moana o Rotorua, kaore ona mohiotanga ki nga Kaumatua o te Arawa. ki nga tikanga ranei a te Arawa mo ona marae, mo nga Moana ranei, ki etahi karangatanga hapu ranei o Te Arawa, kore rawa atu. Heoi ano tona paanga mai ki nga whakahaere mo nga moana, he hoa nona etahi tangata o N. Pikiao. no te Morehu te Kirikau me Raharuhi Pururu kei runga i enei tangata tona take i pa mai ai mo nga whakahaere o nga Moana. E hara ia i te roia. engari he hoa ia no nga Roia Nunui, no te Kereti, K.C. (C. P. Skerrett), he whanaunga hoki ki nga tangata whakahaere a te Kawanatanga mo nga Moana. kia Sir Francis D. Bell. Ko tona kaha i kitea i te hui i tu ki Tarewa, Rotorua, Maehe Ist me 2nd, 1922. 1 tonoa e ia kia Sir Francis D. Bell, “' Kia kaua e kumea haeretia tenei keehi e te Kawanatanga me whakaoti tonu me hoki te mahara ote Kawanatanga ki te Piri Pono o te Arawa ki te Kawanatanga mai ano o mua tae mai kite Pakanga nui ka taha nei.” Tutuki ana ki tera ahua whakaotia ana i runga i te Rangimarie. No reira ka tika te mihi mo tenei tangata. Ehoa, e Rewini. kia ora koe. Mo te Roia, Fred Earl K.C. Kaore he kupu mo to tatau roia, kua ea ona taumahatanga, ona rarurarutanga, heoi ano te mea i toe ko te ata whakaputa atu i te mihi ki a ia mo te otinga o tenei take nui, ka rua ai nga mea nunui i oti i a ia mo te

Arawa- (1) Ko te Hiko i Okere e £3,000 ma N. Pikiao; (2) ko nga moana nei hoki e £6,000 i ia tau i ia tail mo ake tonu atu. Hai ahakoa e hoa e te Aara engari ano koe i whiwhi i nga kai o te Rokiroki a to tupuna a Whakaotirangi kua whakaaetia nei eTe Poari Tiaki ote Arawa e £2,500 man! Ka huia nga moni kua utua kia koe i mua ka tino nui rawa ai ia koe. Na runga hoki oto niahi mo te Arawa i whakawhiwhia ai koe kite ingoa K.C. Mo Kapene Mea ara mo Tawa kai te tika ano nga mihi mona, ko ia ano tetahi i awliina i nga whakahaere timatanga o te keehi, haunga ia o ana mahi i te wa e ora ana nga rangatira o te Arawa, ahakoa he iti i a koe kaati ano i whai 5 ano koe i haere ai ki a Te Arawa i te po. Korerotia atu kia ratau nga mahi a te Arawa kua tutuki nga mahi kua Tawharau te Waka. Mo te Rangihiroa (Dr. P. H. Buck).Koia nei tetahi i uru ki nga whakahaere timatanga tera ano e korerotia a muri ake nei. Ahakoa he waahi iti tau engari koina tetahi o nga neera (nail) i oti ai te whare. Mihi poto kia koe. Kia ora. Mo nga tangata ake o te Arawa i whai waahi ki nga mahi mo nga Moana kai te pai ratau kei runga i te waka e tu ana* mo ratau te mahi mo ratau nga painga.. Tera atu te roanga. Raimona Heretaunga,

MARAMATAKA A TE HAHI. HANUERE, 1926.

7th, i), 14th, ©; 20th, C; 28th, ©.

1. K. TV Kotinga Ken. 17-9 Tin. 10-12 Roma 2: 17 Kor. 2: 8-18 3. S. Katapu 2 i inuri i te teihaia 42 lhaia 42Mat. 2 Mat. 3 VVhanautanga lhaia 43 or 44 14 Mahi 3: 1-22 W (5. W. VVhakaaturanga lhaia 60 lhaia 49, 13-24 Ruka 3: 15-23 W Hoa 2: 1-12 10. §• Katapu 1 i muri i te t©Ihaia 51 lhaia 51Mat. 6: 1-19 W Mat. 6: 1-19 W VVhakaaturanga. lhaia 52: 13 me 53 Mahi 6 17. S. Katapu 2 i inuri i te telliaia 55 lhaia 55Mat. 10: 1-24 G Mat. 10: 1-34 G Whakaaturanga Ihaia 57 or 61 Mahi 10: 1-24 24. S. Katapu 3 i inuri i te VVhakaaturanga teIhaia 62 lhaia 62 lhaia 65 or 66 Mat. 13: 53 ki 14: 13 G .Mahi 15: 1-30 25. M. Whakaturitanga c Paora »Ihaia 49, 1lhaia 49, 113 Her, Is 1Kara. 1, H W Mahi 26: 1-21 11 Kara. 1, 11 W Mahi 36: 1-21 31. S. Katapu 3 i mun o o Ken, 1 & 2: VVhkt. 21, 1-9 V Keneti Ken, 1 & 2: 1-4 Ken. 2: 4 Whkt. 21, 1-9 V Whkt. 21: 9 ki 22: 6