HE IWI MANGERE RANEI TE MAORI?

Toa Takitini, Issue 51, 1 October 1925, Page 315

HE IWI MANGERE RANEI TE MAORI?

Na T. Wi Repo, M.B. KO o tatau hoa noho tahi i runga i to tatau whenua i Niu Tireni, ara ko te pakeha e whakapae ana he iwi mangere te Maori. He nui hoki to ratau whakatakariri ki te Maori mo tenei alma. Tera tonu ra e pohehetia te ahua o te Maori e uga iwi tauhou he pena. Kite whakaaro hoki ote pakeha, ka mutu ano te oranga ko te mahi: Ka mutu ano te mahi ko tana mahi ko ta te pakeha ma te mahi ka ora i te ao. Ki te kore e mahi ka haere i te rori waha haere ai i tona kawenga. Ko te kai, ko te whare, ko te kakahn, ko te mana o te tangata, he mahi e kore e kite te pakeha i te Maori e whakawhirinaki ana ki te pou toa ite taone, e noho ana ranei i runga i te paepae whare hokohoko, e kai paipa ana ranei i nga marae taone, ka kino te pakeha, ka amuamu, ka mea katahi ano te iwi mangere ko te Maori. I mua o te whakataunga i te whakapae a te pakeha me ata whiriwhiri tatau i tenei take. He aha te take e ora nei te tangata i te ao nei? He aha ta te tangata e whai nei kia whiwlii ia i mua o tona matenga? He aha ta te Maori e whai nei? He aha ta te pakeha e rapu nei? Kotahi ano: Ko te whakangata i tc hiahia. Mehemea he whaiti te haere a te wawata, ara, a te mahara. ka whaiti ano te whakangata i ona hiahia. Mehemea ka aurara te haere

a te wawata, a te hiahia, kia whanui ano te kaha o te mahi e ngata ai aua hiahia. Mehemea te whakaaro . o te tangata mo te mahi kai, mete whakauhi anake, i tona whanau, he ngawari noa te mahi ka tutuki te hiahia. Mehemea kaore ona utu reti whare ka tino ngawari rawa atu. Mehemea kaore he utu take, utu reiti, katahi te ao ka tino ngohengohe kia ia. Kaore he mea hei whakahinapouri i tona hinengaro hei whakararuraru i ona whakaaro. Ara kua taea ngawari noatia iho e ia te ao. Ka taea e tenei tangata te whakanga i te awatea, te haere ki nga taone i nga Hatarei kite matakitaki ite pakeha me ona taonga, ki te kai i tona paipa; notemea, he poto te haerenga o ona mahara, he ngawari ano te whakangata i ona hiahia. Ko te ahua tenei o te Maori. TENA TE AHUA O TE PAKEHA. Ingarangi ki Niu Tireni i tata kite 8000 maera, nuku atu ranei ko te whanui tenei o te moana i kau mai ai te pakeha ko te whanui ano tenei o tana titiro, me te aurara o ana mahara. Ka whanui hoki te mahara, ka whanui ano te hiahia. No reira me whanui ano, me hohonu hoki te kaha o te rapu i te mea hei whakangata i tena momo hiahia. Te hiahia nui ote pakeha i a ia e noho ana i te ao tangata nei, kia whiwhi ia ki te mana. Te arawhata i piki ai ia kite tiki i taua mana. ko te moni. Kanui te moni, kanui te mana. Kua mohio <iau te Maori ki tenei. E whiwhi ai te tangata ki te moni me whakapan tona kaha me tona hinengaro ki te mahi. Tona taima katoa ite ao nei e whakapaua ana ki te rapu ite moni. Kei raro iho tona whakaaro mo te kai, mo te kaka. E utu taake ana te pakeha, e utu reti ana mo te whare hokohoko kei a ia, e utu reiti ana ia kite taone. He mahi ma ana hereni katoa* Kia matakana tonu ia. Kia kaeaea ia ki maui ki matau. Kaore he moe i te po. Ko tana hoki e aronui nei ko te whai i te moni hei ara mona ki te mana. Ka tika tonu ia kia kamakama kite mahi, kite ahuwhenua, kite mahi moni, notemea ko tona ao ko to te pakeha, he ao whanaunga-kore. Ahakoa hoariri ki a ia te ao, ka aurara tonu te haerenga o ana mahara kia whiwhi ia ki tetahi mea taumaha. No reira ka kaha tona ahuwhenua kia whiwhi ia, kia ngata ai ona hiahia. Otira, mehemea ko te ngata o te hiahia te mea nui o to tatou oranga, kei te rite tonu tatau ki o tatau hoa pakeha. Kei te ngata o tatau nei hiahia whaiti i te mahi pakupaku: Kei te ngata o ratau hiahia whanui i te mahi nui whakaharahara. HE TAUHOU KE TE MAORI KI TE MAHI. Ko tooku whakaaro tenei. Tena i oti tatau ata tirotiro i ta te Maori mahi, i ana mahi ranei ia ia kaore ano i kitea e te pakeha. Kaore ia i tauhou ki ana mahi. Kaore hoki ia 1 mangere ki te mahi i aua mahi. Te mahi whanui ate Maori he (Taria te roanga.)