HE REO WHAKAARAARA NO NGA TUTEI. E ARA E TENEI PA! E ARA E TERA PA!

Toa Takitini, Issue 46, 1 May 1925, Page 222

HE REO WHAKAARAARA NO NGA TUTEI. E ARA E TENEI PA! E ARA E TERA PA !

Na Tahupotiki Haddon. HE reo no nga tutei o nga tau-maihi whakaaraara o tenei pa, o tera pa, e karanga ana: — “ He tana, he taua! E ara e tenei pa, e ara e tera pa, Kei whakapurua koe, ki te toto! Whakapuru toto, whakapuru toto.” E nga iwi o nga waka o nga tupuna, e tan nei i Aotearoa, me Te Waipounamu, me Whare-kauri. Kua ana atu nga ra o Nuku-te-Apiapi, ko nga ra tenei o Nnku-maraharaha, e rangona ai te reo whakalopatopa o te ope ohu, o te toa whiu-ko nei o Tama-te-uaua, e tioro ana. 44 Tangi te wharauroa, waiho kia tangi ana Tangi te kawekawea, waiho kia tangi ana. E whakaaro ake ana ka aroaro mahana Ka taka mai te ahum, koo - - - ia, ko ia! ” Ae e te iwi, ma te ope ohu nga mara me era atu mahi, i nga ra o tatou tupuna ka eke ki te paenga. Whaihoki, he waka tenei kua oti te aukaha, kua tu te tau-ihu, me te tau-rapa; kaiwae rawa, e tau nei. Hei utanga mo o tatou whakaaro kotahi, i runga i te whakaaro noa ki a tatau ki te iwi Maori, me a tatou uri whakatupu, kia ohungia e tatou tenei wai whakamate te tipua e mohiotia nei ton a ingoa kino he waipiro. Kia ngaro rawa atu tona piro me tona haunga i runga i enei motu. Inahoki na i nga ra i o tatou tipuna, kaore ratou i mohio ki tenei kai ki te waipiro whakamate tangata. He nunui he roroa te tangata i o ratou ra hoka ana nga turi ki muri i o ratou taringa ka mate. I runga i te korenga o te waipiro, hei whakaatarua i o ratou mahara, ka oti pai a ratou mahi ahuwhenua, me a ratou waihanga--a-ringa. me nga mahi huhua a o ratou tohunga mohio kite rauhi ite iwi, mo Tu-tenganahau, mo Kongo, kite keri pa mai oro, ki te whakatu whare whakairo, ki te tarai kite rauawa waka. ki te moko rape whakairo i a ratou me a ratou wahine, kite whatu kahu, kite tito waiata, ki te whakatangi koauau, kite tu marae, me nga matauranga ki nga whakapapa tupuna, i roto i o ratou whare-wananga me a. ratou karakia tapu i roto i o

ratou whare-maire, i mana ai i pono ai, a ralou kaupapa whakahaere tikanga i roto i a ratou tumanako.

E te iwi, na nga iwi o tua o nga ngaru, na te iwi pakeha tenei kai whakarihariha te waipiro, i hari mai ki a taua kite iwi Maori. Noreira ata hurihuri marire tatou i te ahuatauga 0 tenei kai, he ora ranei mo te iwi Maori kei tenei kai, he mate ranei? Otira kei te mohiotia nuitia e katoa, ko nga hua o tenei kai, he whakataurekareka tangata, he whakarawakore, he mea i te tangata kia mahi i nga tikanga whakarihariha katoa. Nokonei kua huri tenei kite rau tau e kainga ana tenei kai. Kua kite nga uri matau whai-whakaaro, i nga hua o tenei kai nana i whakawairangi nga whakaaro o tatou tupuna i nga ra o muri, te wa i riro ai te momonatanga o ratou whenua. he utu waipiro hei whakatahua ki o ratou marae maha. Kua jiaku to taua rongo ki nga reo ki nga iwi, tawhio noa nga topito e wha o te ao, he iwi rangatira, he iwi mohio, he iwi toa, he iwi atamai, ahakoa he aha te tangata. E whakaaro ana heoi ano te huarahi e mau ai tenei rangatiiatanga o taua, me whakakotahi nga whakaaro o te iwi Maori kite tuiaki atu i taua kai. (Mira i tenei wa kaore ano he mana pooti kia whakawhiwhia kite iwi Maori. Noreira me pehea he ritenga? Akuanei pea oho huihui ai te iwi Maori i runga Ite whakaaro kotahi kite inoi ki te Kawanatanga kia whakaaetia mai te mana pooti ki te iwi Maori. He aha te he? Inahoki i te ra pooti kua matakitaki taua te iwi Maori, i te Hainamana, i te Inia, i te Mangumangu me era atu kiri pango o te ao e haere ana ki te pooti, tena ko taua ko-te toitu ake ote whenua, ka parea ki tahaki, ano he pihoihoi mokemoke e noho mai ana i runga i te tuanui o te whare, e waiata ana i tana waiata: 44 Kiri taratara me tuku ki te Ariki Kia taoroa nga pukepuke i nawa! ”