HE KUPU TOHUNGA.
Na R.T.K.
(Ko te timatanga o enei korero kei te Nama 38.)
HE korero timatanga maku ko nga kupu a nga tohunga o te iwi Ingarihi mo te kaha o te tangata o te iwi ranei e puta ana mai i runga ite tika o te take Ahakoa tapukea te tika mo te wa roa tena te wa ka purer© ake, ka tipu, ka whakapakari. Ko te kaha, ko te toa, o te iwi, kahore ite moni, i te pu, i te mii ranei o nga matua hoia engari kei runga ite tika o te take. Me he mea kei te he te kaupapa e kore te ngakau e mamae, e kore e manawa nui engari ka kongenge. Ko te take nui i mate ai te Tiamani he he no te kaupapa o ta ratou riri. He kaha, he toa, he manawa roa te tika. Na Tenihana te kupu “ My strength is as the strength of ten, Because my heart is pure” “ Toku kaha ko te kaha o te tekau, No te mea e ma ana toku ngakau.” Hei apiti mo enei kupu ko nga kupu a Hakipia—“Thrice is he armed that hath his quarrel just; And he but naked, though lock’d up in steel, Whose conscience with injustice is corrupted.” “ He pukupuku kiri-toru tona he tika nei tana tptohe, Tena ko ia he pirau nei i te he tona hinengaro, Kei te tu tahanga ahakoa i takaia ia ki te maitai.” Na Hakipia ano nga kupu matau mo te ingoa; kua waihotia e te pakeha hei pepeha:— “ What’s in a name That which we call a rose By any other name would smell as sweet.” “He aha kei te ingoa? Ko te mea e kiia nei he roohi Ahakoa he aha he ingoa ko taua kakara tonu.” Kei te whaiaipo a Romeo raua ko Huriete engari ko o raua tipuna tuku iho ki o raua matua he hoa riri; e kore rawa to raua marena e whakaaetia. Na konei i puta ai i te wahine, i a Huriete, enei kupu, “ He aha kei te ingoa? ” no te mea ko o raua aroha kei te tika me o raua tinana, he rawa iho kei o raua ingoa. Ki tetahi ahuatanga ano he mea nui tonu te ingoa:— Good name, in man and woman, dear my lord, Is the immediate jewel of their souls; Who steals my purse steals trash; ’tis something, nothing;
'Twas mine, 'tis his, and has been slave to thousands; But he that niches from me my good name Robs me of that which not enriches him, And makes me poor indeed. Ko te ingoa pai, o te tane o te wahine, e toku ariki aroha, Ko te taonga tino nui tena a te tangata: Ko ia e tahae ana i taku paahi e tahae ana i te paru; he mea ano, he kore noa iho; Naku, nana, ahe pononga kite tini; Engari ko ia e kaia ana i taku ingoa pai E muru ana i te mea e kore nei ia e rangatira, Engari e tino whakarawakore rawa ana i a au. Na Hakipia ano enei kupu. He rere ke te tikanga ote ingoa i enei kupu i nga kupu kua whakamaramatia ake ra. I runga o te toa o Otero, he tangata mangu, ka moe i a ia a Tehimona, he wahine pakeha tino ataahua. I whakapaea he mea karakia nana i pirangi ai taua wahine ki a ia. He nui te aroha o Tehimona ki tana tane engari na etahi tangata kino i tito kua hara ia, na konei a Otero i hae ai, okaina ana e ia tana wahine. Ko tetahi hara tino kino tenei i te ao ko te whakakino i te ingoa ote wahine. Ki etahi tangata he mahi moni tonu te ngau tuara. Ko te tino take ote ngau tuara he hae. Anei ano etahi kupu a Hakipia—- " Be thou as chaste as ice, as pure as snow, thou shalt not escape calumny." " Ahakoa i rite kite hukapapa to hara-kore, kite hukarere tou ma, ka pania koe kite paru." Ko nga tangata —ara ko nga wahine, na te wahine hoki tenei mahi te ngau-tuara whakakino ingoa nei ta ratou na tino mahi ite ao, kaore e ata uiui marire kite tika ote korero; ko ta ratou hoki ehara i te mea ko te tika o te korero engari ko te whakakino i te ingoa o te tangata e haea ana e ratou. I etahi wa ko nga pai o te tangata ka hurihia e ona hoa-riri hei kino mona. I mea a lako mo Tehimona , So will I turn her virtue into pitch, And out of her own goodness make the net That shall enmesh them all. Ko tona pai ka hurihia e au kia pango rawa, A ko tona ataahua ano hei kupenga, E tawhiwhi ai ia. Kaati ake a Hakipia kupu, me Toa Takitini motuhake tonu, nuku noa atu ranei, e pau ai nga kupu nunui a te tino tohunga o te Ingarihi. Me tuhi ko nga kupu a Takuta Honehana (Dr. Johnson) he tino tohunga ano no te Ingarihi, He left the name, at which the world grew pale, To point a moral, or adorn a tale. Tana i waiho ai he ingoa, i koma ai te ao, Hei tohutohu, hei whakareka korero ranei.
Ko enei kupu, kua waihotia hei whakatauki ma te pakeha, he kupu na Honehana mo Taare XII., Kingi o Huirene (Sweden). I whai a Taare kia paku tona rongo kite ao katoa, kia puta tona ingoa mo te toa. He nui ana pakanga ki era atu iwi, I kiia ia ko 4 te Porangi o te Raki.” Ko te whakaupoko o nga korero a Honehana i puta ai ana kupu matau mo Taare ko “Te Horihori noa o nga Hiahia o te Tangata ” ( 44 The Vanity of Human Wishes”). He whakaatu nana ite horihori noa o nga honore o te ao, ahakoa whiwhi te tangata ki aua mea, pera me Kingi Taare i whai kite kororia oteao ako tona mutunga he mate kino; ka waihotia tona ingoa hei whakatup ato i te tangata kei pera, hei whakareka korero ranei, inahoki e korerotia nei e tatou. Me he mea no enei ra a Honehana ko enei he kupu mana mo te Kaiha. Tana i waiho ai he ingoa, i koma ai te ao, Hei tohutohu, hei whakareka korero ranei. Ko tetahi o nga tangata i whakahuatia e Honehana i ana korero mo te horihori o nga honore o te ao, ko Katinara Tamati Wuruhi (Wolsey). I ekengia e Wuruhi te keokeonga o te honore tangata. He tangata ware ia, ko tona papa he poiha engari na tona matau hohoro tonu tana piki. Ko ia te mangai 0 te kingi ki etahi atu whenua; i tu ia hei pihopa, kahore i takitaro ka tu ia hei Akepihopa mo loka, a i muri tata mai hei Akepihopa mo Kanatipare a hei katinara. I whakaturia ano ia hei kai-tohutohu mo te kingi I pau tona kaha kite hapai i te mana o te kingi, i utua ia e te kingi ki nga mea katoa i matea e tona ngakau. Ko ia te mangai o te kingi; ko ia te kuwaha atu ki te kingi; kotahi tonu te tangata i runga atu 1 a ia ko te kingi anake. Otira i peheatia ranei, huri ke nga whakaaro o te kingi, ka mahue ia, ko tona takanga ki raro, haere ana ite huarahi kite pinono taro mana. I mea ia ki tona hoa ki a Koromera: 0 Cromwell, Cromwell, Had I but served my God with half the zeal I serv’d my king, he would not in mine age Have left me naked to mine enemies. Shakes peare. Au, e Koromera, e Koromera, Me i hawhe noa toku kaha ki te mahi ki toku Atua Me au i mahi nei ki toku kingi, e kore au e rukea I toku kaumatuatanga kia tu tahanga, hei matakitaki ma oku hoa-riri —Na Hakipia.
fika tonu nga kupu o te Karaipiture, “ Na, ka tukua atu e la ki a ratou ta ratou i inoi ai; otiia i tonoa mai e ia he hirokitanga ki o ratou wairua.” Hei whakamutunga ko nga kupu a Rore Paerona (Lord Byron), he tangata tino matau, he tino tohunga ki te whakatakoto i te kupu. E tamariki ana ano a Paerona ka oma tona matua, ka whakatupuria ia e tona koka, Ite nui ote manaaki ka tupu kino, ka whakarerea e tana wahine. I tona whakama ki te noho ki Ingarangi ka haere a Paerona kite whenua kurapa ai. He tangata whai moni ia na reira ka ngawari nga mea katoa. I tukuna e ia tona tinana me tona ngakau ki nga ahuareka ote ao, ara, kite waina kite wahine. E36 ano ona tan ka mate; ko tona tinana i haria ki Ingarangi nehu ai. Na Rore Paerona enei kupu i waiho iho kite There’s not a joy the world can give like that it takes away. Kahore he koa o te ao hei rite mo te mea i tangohia atu. I tangihia e Paerona nga ra o tona tamarikitanga, o tona hara-koretanga. Ko nga katakata, ko nga whakangahau, a te tangata hara he maminga, he whakawareware, ko roto ia, ko te ngakau kua taero ke:— Though wit may flash from fluent lips, and mirth distract the breast, Through midnight hours that yield no more their former hope of rest; ’Tis but as ivy-leaves around the ruined turret wreathe, All green and wildly fresh without, but worn and gray beneath. Ahakoa rere noa he kupu ahuareka i nga ngutu tatahi, whakawarewaretia ranei te ngakau e te ngahau, I nga haora o waenganui po kua kore nei te tumanakotanga kia okioki me nga ra ka huri; Ko te rite ia kei te whare pakaru e awhitia nei e te pohue, Matomato tonu, ngotongoto tonu, kite titiro atu, ko roto ia he pirau, he popopo. (Taria te roanga.)
Permanent link to this item
Hononga pūmau ki tēnei tūemi
https://paperspast.natlib.govt.nz/periodicals/TOATAK19250301.2.7
Bibliographic details
Ngā taipitopito pukapuka
Toa Takitini, Issue 44, 1 March 1925, Page 192
Word count
Tapeke kupu
1,661HE KUPU TOHUNGA. Toa Takitini, Issue 44, 1 March 1925, Page 192
Using this item
Te whakamahi i tēnei tūemi
See our copyright guide for information on how you may use this title.