TE MANIHERA ME KEREOPA.

Toa Takitini, Issue 44, 1 March 1925, Page 190

TE MANIHERA ME KEREOPA.

I PATUA MO TE WHAKAPONO.

Maehe 12, 1847. ( Na . Rev. Tahupotiki Haddon.) [Kei te 12 o tenei marama (Maehe) ka eke ai te 78 tan o te matenga atu o enei pononga a te Atua, or a a Te Manihera, raua ko Kereopa, I rungai ite ivhakahau a te Etita o ta tatou pepa kia kohikohia mai nga korero i term wahi i tena wahi, e pa ana hi te ahuatanga o enei tangata toa i tapae nei i o raua tinana hei whakahaere ki te Atua, no reira ka tukuna atu enei korero kia perehitia mai ki “ Te Toa Takitini ” hei pupuru, hei whakamiharo, ma nga uri i muri i a tatou. Ko nga toto o enei tangata i whakahekea mo te ivhakapono. Noreira he men tika kia toko ake te aroha o te hunga whakapono Karaitiana i tena wa i tena tea ki enei tangata, ka noho mai nei i mua i o tatou ivairua hei tauira ki a tatou katoa, mo te Manaivanui mo te ngakau nui ki te hora ite Kongo me tei uo te tvhakapono a taea noatia te mate.Na te Etita.] KO Te Manihera he Ngati Ruanui tuturu. Ko Kereopa he Ngati Ruanni tetahi wahi, no Taranaki tetahi wahi. Ko te pa tuturu o Te Manihera ko Owhangai, he pa e lata ana kite Hawera. He uri i heke tahuhu tonu mai i a Turi, no runga i a Aotea. Hei tipuna ia ki a an me etahi atu. I riro tenei tangata i te taua a Waikato i tona tamarikitanga, a noho ana i tetahi pa ingoa nui, e mohiotia ana ko Mauinaina, ite takiwa oTe Hoe-o-Tainui i Piako. A no te whakaekenga a Ngapuhi i Mauinaina, ka riro i a Ngapuhi. Te tutakitanga o nga kaipuke o nga Mihinare e aim ana ki Tonga, ka rukea atu taua tamaitiki runga hei whakahere ki te Atua e ai ki nga korero. Akiianei ko tetahi tamaiti pakeha i whakatakotoria ki roto ki tetahi pokai taura i runga i te kaipuke. No te putanga mai o tetahi ngaru ka hora ki runga ite kaipuke, ka riro atu te pokai taura mete tamaiti ra ki roto ki te moana. Te kitenga ote tamaiti Maori (ara oTe Manihera) ka rere ki roto i te moana, ki te whakaora i te tamaiti pakeha ra. No te kitenga o nga pakeha o te kaipuke e puaina mai ana e ia te tamaiti ra, ka tukuna te poti, ka tikina atu, ka utaina mai i runga i te poti, ka eke mai ano ki runga i te kaipuke.

Te kitenga o te pakeha liana te tamaiti i whakaorangia ra, ka tupu te aroha i rot© i a 1 ia ki a Te Manihera mo te whakaoranga i tana tamaiti, a tangohia tonutia iho e ia a Te Manihera hei tamaiti mana. Ko te pakeha nei he Minita no te Hahi Weteriana, tana ingoa ko Te Rore (Rev. H. H. Lawry) e haere ana hei Minita mo nga Maori o Tonga, tetahi o nga moutere o Hawaiki. Ko te tamaiti i whakaorangia nei ka tupu ake, ka tangata. I runga ite whakaaturanga ki a ia, he Maori nana ia i whakaora, ka tupu tana mahara, me noho ia hei minita mo te iwi Maori, nana nei ia i whakaora i roto i nga ngaru tuatea o te moana-uri.

Na taua tamaiti, i tona pakeketanga, i taurima a Te Paea, whaea o Tahupotiki, i mareua hoki ki tana taane, ara ki a Charles Haddon i te tau 1864, a no te tau 1866 ka whanau a Tahupotiki, a na Te Rore ano hoki i whakawahi a Tahupotiki hei Minita. I reira ka akona a Te Manihera ki nga tikanga ote whakapono, ka tupu, ka kaumatua. Ano te karangatanga mai a te Hahi ki. a Te Rore kia hoki ki Ingarangi ka haria atu a Te Manihera, ka waiho ake ki nga minita o te Hahi o Ingarangi i Mawhekairangi (Norfolk Island), a ka riro tuturu atu kite Hahi, a na te Hahi hoki i whakahoki mai ki Nu Tireni nei.

No konei ka tutaki ki a Pihopa Herewini. Ka haere hei tamaiti ma te Pihopa kite kauwhau haere ite Rongopai ki nga iwi o nga motu e rua nei, o Aotearoa me Te Waipounamu. Te mutunga o enei haere ka hoki ia ki tona iwi ake ki a Ngati Ruanui, a noho ana ki Owhangai, kite pa o ona tupuna, hei kai-karakia mo te iwi.

1 runga i te hari o te iwi mo tona hokinga oratanga mai, ka manaakitia e ona iwi katoa o te Tai-hauaum o Taranaki. A ka whakamoea hoki kite wahine ara ki a Harata, uri o Te Rangihaeata o Ngati Ruanui ano.

Itemea e ohia tonu ake ana i roto i tona ngakau te whakaaro kite kauwhau i te Rongopai, ka mahara ia, me haere hoki ia, hei mihingare kauwhau haere. A koia nei te timatanga o tana hikoinga, Timata i runga i ona iwi ake, ara i a Ngati Ruanui, i a Ngarauru, a ka tae mai ki Whanganui. (Taria te roanga .)