MATAATUA.

Toa Takitini, Issue 34, 1 June 1924, Page 55

MATAATUA.

Matata, Bay of Plenty, Aperira 14th, 1924. Ki te Etita. EHOA pamiitia atu nga korero e whai ake nei, hai whakautu mo nga korero a Erika Akuhata, i te pepa o Ist o nga ra o Maehe, 1924, No. 31, wharangi 4. Eki ana a Erika e hara tenei Puhi me tenei Rahiri i kawhaki atu nei ia Mataatua ia ia; no matau ke ko Tiaki ma. Taku whaka-utu mo tenei —Ehoa Erika, kaua koe e korero ite korero pohehe. Titiro ki raro o to rarangi korero. E ki ana koe, ko Puhi-moana-ariki, kaore i whiti mai ki konei. Erangi te ingoa i whanau ki tenei motu. Ehoa he aha koe i mohio ai kia Puhi-moana-ariki i kuare ai koe kia Puhi-Tani-wha-rau, he moko-puna nei hoki tenei na Puhi-moana-ariki i whanau atu ano hoki tenei ki Hawaiki, haere mai nei i runga ia Mataatua ki tenei motu, kahaki atu nei ia Mataatua ki kona. Heoi tena. E ki ana koe i whanau te ingoa c* Puhi-moana-ariki ki konei. Ehoa e hara i te mea no te ra i te Puhi i whanau nei ki konei i karangatia ai to ingoa ko Ngapuhi. Engari no te ra ano i kahakina atu ai a Mataatua e Puhi-Taniwha-rau raua ko Rahiri i te riu o Whakataane. I timata tonu i kona te take o tena ingoa i whanui ai te karangatia ki runga ki nga iwi o tena waahi. Kaua hoki koe eki no Hawaiki mai, nohea ranei. Heoi tena. Mo to tino whaka-kuare ia koe ki te nei Puhi me tenei Rahiri. Kaati ma tenei pea koe e mohio ai, e pehea ai ranei. Mai ano i te wa i kahakina atu ai e Puhi raua ko Rahiri ai Mataatua tae noa mai kite wa i eke ai te Pakeha ki tenei motu. Kia ara he pakanga ma Ngapuhi ki te riu o Whakataane, kore rawa. I tino tapu i taua wa te waewae o Ngapuhi kite riu o Whakataane. Tena iana me ata whakaaro to ngakau kio pakanga i ahu mai nei koe ki enei takiwa. Kai Hawaiki ko te Totara he pa horo nau, ko Ngatukituki-a-hikawera he pa horo nau, kei W hakahau, he paa horo nau, kei Tauranga ko Maunganui he pa horo nau, i Maketu iko-tata tonu atu o Whakatane, ka huri to haere, ki Rotorua, ko Mokoia he pa horo nau, kai-te-take o Tongariro ko Rotoaira, ko Moto-o-puhi he pa horo nau. Ka mutu tena huarahi pakanga au. He huarahi pakanga ano nau haere tonu i te moana. Etuwhera tonu atu ana te wahapu o Whakatane kite moana, kia whakauru mai o Wakataua ki roto kore rawa, uu rawa atu kai Ohiwa ka ahu atu ki Opotiki te Tai-rawhiti ka hoki mai koe. Kia ahu mai koe kite whawhai kia au kia Ngatiawa kore rawa. Henni noa-atu nga-korero kai ahau hai whakamarama mo tenei take kia koe, engari kate i enei. E ki ana koe ko Kupe te kapene tuatahi o to waka, ko Nukutawhiti te tuarua. He mea inoi e Nukutawhiti ki tona tupuna kia Kuj ie te waka, homai ana.

Taku whaka-utu mo tenei korero au Kaati i tenei to tuku mai i nga-korero teka ki roto i te pepa. Me whakamarama au i taku kupu. Te tangata tuatahi ki tenei motu ko Mauimua ratau ko ana taina, tuarua ko Kupe raua ko Ngake, tuatbru, ko Ngahue-ite-rangi, tuawha ko Toi-kite-huatahi, e rima nga whakatupuranga mai ia Toi, kia Puhi-moana-ariki, e rima mai hoki ia Puhi-moana-ariki kia Puhi-Taniwharau, ka eke mai nei ia i runga ia Mataatua whaka whiti mai nei ki tenei motu. Mo nga waka e korerotia nei, i haere huahui tonu mai ratau, ko Aotearoa, Tokomaru, Kurahaupo, Takitimu, Te Arabia., Mataatua, Tainui, Mataowhaorua, Mamari, he tika engari ko Aotearoa te waka i u tuatahi mai no muri te katoa. Koia na hoki- ikarangatia ai te motu nei ko Aotearoa. I u mai nga waka nei kite takiwa ki Tikirau. No konei katahi ano ratau ka wehewehe, ahu atu ana a Ngatoki-mataowhaorua ki Hokianga. Tenei ano tetahi korero au e penei ana. I rokohanga atu e Kupe te pakanga nui i Hawaiki ko te Moremore takihikihi. Ko tena, pakanga mo Tewhakararo. Na te iwi o Manaia i patu. He mea hutihuti nga makawe takoto ana kb te papa-ahuahu anake ote mahunga. Heoi na Whakatau i ngaki tena mate ka ea, koina ikarangatia ai tona pakanga ko te Moremore-takihikihi. Ehoa, ko Kupe, no te wa ano ia Maui ma. Ko te pakanga nei no muri ke nei no te wa ia Wahieroa ratau ko Rata me etahi atu. Hai kupu whakamutunga tenei maku, akuanei pea a Erika te ki ai ehara tenei Kupe i a ia, no Tiaki ma ano. Heoi ano. —Na Tutengaehe H. Te Paretiti.